15 - 05 - 2023
جای خالی نمایشگاههای دائمی
نادر نینوایی- هنرهای سنتی به عنوان هنرهایی که ریشه در فرهنگ و تاریخ این مرز و بوم دارند از اهمیت بالایی برخوردارند. اگرچه هنرهای سنتی ساخته هنرمندان شرق دور امروز بازارهای داخلی آنها و حتی بازار جهانی را به تسخیر خود در آورده است، اما هنرهای سنتی ایران به دلیل نبود سازوکاری مشخص برای عرضه و فروش محصولات مهجور ماندهاند.
تاکنون ۲۹۹ رشته صنایعدستی توسط معاونت صنایعدستی به رسمیت شناخته شده که تعداد قابل توجهی از آنها بازار لازم برای فروش را ندارند و در معرض خطر فراموشی قرار گرفتهاند.
برای عبور از این شرایط ایجاد بازارچههای صنایعدستی و فراهم آمدن شرایط شرکت در نمایشگاههای داخلی و بینالمللی از جمله اقداماتی است که میتواند اثرگذار باشد.
با این همه نبود برنامه جامع و مشخص مانع شکلگیری بازارچههای دائمی صنایعدستی در سطح وسیع شده است و از سوی دیگر اقدامات برای تسهیل شرکت فعالان صنایعدستی در نمایشگاهها نیز جزیرهای و غیرهدفمند است. همین شرایط باعث شده که بسیاری از فعالان صنایعدستی قید تمرکز بر تولید آثار هنری را بزنند و این هنر- صنعت تاریخی و ریشهدار را صرفا برای تفنن و ارضای حس علاقه درونی خود دنبال کنند.
کمتوجهی به معرفی صنایعدستی
برای آنکه هر محصولی بازار خود را به دست آورد مساله تبلیغات و فرهنگسازی در خصوص آن باید مورد توجه قرار گیرد.
در سالهای اخیر با وجود اهمیت بالای صنایعدستی برای فرهنگدوستان، دولت اقدامی جامع و اثربخش برای معرفی آثار هنرمندان فعال در حوزه هنرهای سنتی انجام نداده است.
محسن سعیدیمنش که حدود چهار دهه است در زمینه هنرهای سنتی فعالیت دارد، خودش هنرش را «هنر مقدس حکاکی روی سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی» معرفی میکند و میگوید این هنر به صورت آبا و اجدادی به او منتقل شده است.
وی در پاسخ به این پرسش که چه چالشهایی در زمینه صنایعدستی وجود دارد که هنرمندان فعال در این عرصه خواستار رسیدگی به آن هستند به «جهانصنعت» گفت: دغدغه ذهنی هنرمندان داشتن مکانی برای معرفی آثار و ساختههایشان است. به نظرم اگر فضاهای نمایشگاهی بیشتری برای هنرمندان فعال در حوزه هنرهای سنتی فراهم شود و به هنرمندان بهای بیشتری داده شود بسیار مطلوب است. اگرچه در چند سال اخیر فضای بهتری برای هنرمندان فراهم شده است اما هنوز بسیاری از هنرهای سنتی ایران برای مردم کشور ناشناخته هستند.
سعیدیمنش افزود: در کشور ما متاسفانه زمانی که صحبت از هنر میشود صرفا بخشی از شاخههای هنرهایی همچون بازیگری، موسیقی، خوشنویسی، نقاشی و مواردی از این دست به ذهن مردم میآید. این در حالی است که ۲۹۹ هنر سنتی در کشور وجود دارد که واقعا هنرمندان ارزشمند و ارزندهای در این حوزهها فعالیت میکنند.
غفلت از صادرات صنایعدستی
در حالی که صادرات صنایعدستی به سبب ارزآوری میتواند تاثیر مثبتی بر اقتصاد کشور داشته باشد تاکنون اقدامی موثر و جامع برای کمک به صادرات صنایعدستی ایران انجام نشده است.
سعیدیمنش هنرمند فعال در حوزه هنرهای سنتی با اشاره به اینکه هنرهای سنتی میتوانند نقش موثری در زمینه صادرات ایفا کنند به «جهانصنعت» گفت: اگر بخواهیم صادراتمان صرفا به نفت و معدن محدود نشود این امکان وجود دارد که با صادرات صنایعدستی جایگاه خوبی برای کشور ایجاد کنیم.
وی ضمن اشاره به پیششرطهای تحقق صادرات صنایعدستی به «جهانصنعت» گفت: این امر مستلزم آن است که مسوولان بهای بیشتری به هنرهای سنتی بدهند و تعامل نزدیکتری با هنرمندان داشته باشند. به نظرم خود مسوولان نیز باید رشتههای فعال در زمینه هنرهای سنتی را از نزدیک دیده و لمس کنند تا درک بهتری از اهمیت آنها پیدا کنند.
این هنرمند خاطرنشان کرد: «امیدوارم در صورت توجه به این موارد در کنار صادرات نفت، معدن و صنایع، از صادرات صنایعدستی و هنرهای سنتی نیز همچون کشورهای دیگر بهره ببریم. معتقدم در صورتی که توجه لازم به هنرهای سنتی شود این حوزه توانمندی این را دارد که ارزآوری خوبی داشته باشد. در نهایت فراموش نکنید که ایران جایگاه و پتانسیل خوبی در زمینه صنایعدستی و هنرهای سنتی دارد که باید به آن توجه بیشتری شود.»
افزون بر آنچه تاکنون گفته شد باید توجه داشت موضوع صادرات صنایعدستی از دو جهت حائز اهمیت است؛ اول آنکه از این طریق علاوه بر ایجاد اشتغال، کشور میتواند به منابع ارزی دست پیدا کند و دوم آنکه بعد فرهنگی توسعه صادرات محصولات صنایعدستی نیز میتواند باعث شود که مردم سایر نقاط جهان با میراث فرهنگی و هنر ایرانی آشنا شوند.
چالش صادرات صنایعدستی
با وجود اهمیت بالای توسعه صادرات صنایعدستی در این زمینه دستورالعملها و قوانین فعلی موانعی را برای صادرات صنایعدستی به وجود آوردهاند. یکی از مهمترین این موانع لزوم سپردن پیماننامه ارزی برای صادرات هنرهای سنتی است.
حجتالله مرادخانی مدرس دانشگاه در توضیح این مانع گفت: وقتی فرض شخصی بخواهد حجمی از صنایعدستی مثلا در حدود ۵۰۰ هزار دلار صادر کند باید حتما ضمن امضای پیماننامه، با تودیع ضمانتنامهای معادل این مبلغ تضمین کند که ظرف مهلتی مقرر، ارز حاصل از این صادرات را به کشور باز خواهد گرداند.
وی تصریح کرد: در صورتی که شخصی این مقرره را رعایت نکند، به مراجع نظارتی و قضایی ارجاع میشود و این در حالی است که عملا در صورت صادرات فرضا یک محموله صنایعدستی به کشور مقصد، اساسا از نظر اصولی و فرآیندی این امکان وجود ندارد که این محموله سریعا به فروش برود و با توجه به محدودیتهای بانکی ناشی از تحریم، درآمد ارزی حاصل از آن بلافاصله به کشور منتقل شود.
این کارشناس حوزه صنایعدستی گفت: «به دلیل وجود همین مشکلات، طیف زیادی از فعالان از هرگونه اقدام برای صادرات فرش یا محصولات صنایعدستی انصراف میدهند و این در حالی است که این موضوع یک انسداد خودخواسته و با ریشههای داخلی است که به راحتی در صورت وجود نگاهی واقعبینانه قابل برطرف شدن و اصلاح است.»
باتوجه به وضعیت فعلی صنایعدستی به نظر میرسد تسهیل صادرات، معرفی صنایعدستی به عموم مردم به کمک رسانهها و ایجاد نمایشگاههای دائمی برای فروش صنایعدستی سرتیتر اقداماتی است که برای عبور هنرهای سنتی از شرایط فعلی و تضمین سودآوری آنها باید طرف توجه مسوولان امر قرار گیرد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد