19 - 04 - 2021
تکاپو در عرصه سیاست خارجی
جعفر قنادباشی*- مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین و اخباری که دیروز درباره رایزنی ایران و عربستان در بغداد از سوی برخی رسانهها منتشر شد، حاکی از نوعی تکاپو در عرصه سیاست خارجی است. این موضوع را البته برخی با این نگرش که آنچه در وین یا احتمالا در بغداد رخ میدهد، حرکتی تازه است، زنده شدن دیپلماسی تلقی میکنند. به اعتقاد بنده اما این تعبیر بیشتر در ادبیات روزنامهنگاری و رسانهای جای دارد و برای پراهمیت جلوه دادن مسائل است.
فراموش نکنیم که دیپلماسی در جهان همواره زنده بوده و هیچ وقت از میان نرفته است. ما در ایران با اکثر کشورهای دنیا در ارتباط هستیم. در قالب دوجانبه یا چندجانبه همکاریهای گستردهای داریم. اینها به منزله زنده بودن دیپلماسی است. دیپلماسی در عرصه برجام هم حتی هیچ وقت از بین نرفته و زنده بوده است. به این معنا که حتی در دوران ترامپ و اوج فشارهای او نیز دیپلماسی را کنار نگذاشته بودیم. زنده بودن دیپلماسی اما نباید با ثمربخش بودن آن در حل برخی مسائل مثل مشکلاتی که ما در پرونده هستهای داریم یا ارتباط ما عربستان اشتباه گرفت. مثلا اکنون مقامات ایران مشغول رایزنی با اعضای ۱+۴ هستند و اگر فرضا آمریکا به این گفتوگوها اضافه شود نشانه این نیست که دیپلماسی زنده است. دیپلماسی همیشه زنده بوده و آنها با پیوستن به برجام و مذاکرات صرفا نشان خواهند داد که به اشتباهات خود پی برده و تغییر رویه دادهاند.
مذاکرات حتی بعد از خروج ترامپ از برجام و اعمال فشارها حداکثری نیز قطع نشد و این یعنی دیپلماسی زنده بوده است، بنابراین اکنون تحولی رخ نداده است، به خصوص که عملکرد آمریکا در پرونده هستهای مطابق انتظار ما نیست. ما انتظار داشتیم که آنان بلافاصله بعد از اینکه رهبری در ایران مجوز مذاکره را دادند، وارد عمل شوند اما شاهدیم که سعی دارند از مذاکره به عنوان یک اهرم فرسایشی علیه ما استفاده کنند. بر این اساس میتوان نتیجه گرفت که سیاست آنان نیز به نتیجه رسیدن از راه دیپلماسی نیست و بیشتر خواهان نوعی وقتکشی هستند تا فشارهای حداکثری را که حالا دیگر یک سیاست شکستخورده در جهان است، ادامه دهند.
توجه داشته باشید که ورود به مذاکره با عربستان نیز رخداد تازهای نیست. ما پیشتر بارها و بارها با این کشور به صورت غیرمستقیم و از طریق میانجیها یا فرستادگانشان مذاکره کردهایم. همواره هم خواستار تنشزدایی بودهایم اما آنها خصومتورزی نموده و اجازه نمیدهند که تحولی رخ دهد.
ما بارها درباره موضوعاتی مثل حج، نفت و… با عربستان رایزنی کردهایم لذا دیپلماسی در جریان و زنده بوده است. بنابراین اگر در بغداد مذاکره و بعد هم تحولی در ارتباط دو کشور شکل بگیرد، به منزله عقبنشینی آنان است نه زنده شدن دیپلماسی.
تاکید بر اینکه مذاکرات وین یا دیداری که گفته شده در بغداد صورت گرفته است به معنی زنده شدن دیپلماسی نیست، نیز به معنی نادیده گرفتن نقش این اهرم در سیاست خارجی یا کماهمیت جلوه دادن آن نیست. حرف صرفا این است که دیپلماسی همیشه در جریان و زنده بوده است. به این ترتیب اگر در هر کدام از قضایا نتیجهای حاصل شود به معنی آن است که آنها متوجه اشتباه بودن مواضعشان شده، دست از خواستههای نامطلوب برداشتهاند نه اینکه دیپلماسی پیشتر مرده بوده و حالا زنده شده است.
* دیپلمات پیشین
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد