10 - 12 - 2019
تولید فرهنگ بر رونق اقتصاد ارجحیت دارد
رونق تولید به معنای نگاه همهجانبه و متوازن به همه ابعاد نیازهاست که علوم انسانی در ایجاد این نگاه نقش اصلی را ایفا میکند. برای رونق تولید نیازمند افراد زبده در علوم انسانی هستیم. اساسا برای آنکه فهم درستی از رونق تولید داشته باشیم باید تولید را به درستی معنا کنیم، قطعا زمانی که تولید را به طور کامل معنا کردیم خود به خود جایگاه علوم انسانی در آن آشکار میشود.
اگر به تولید و رونق آن فقط در چارچوب ادبیات متعارف در جامعه نگاه کنیم، یعنی تولید را فقط منحصر در صنایع فلزی و غیرفلزی که منجر به ساخت محصول و دستگاههای مختلف میشود بدانیم، طبعا با این نگاه در فرآیند تولید جایگاه چندانی برای علم به ویژه علوم انسانی حداقل در شرایط موجود متصور نیست البته بماند که خود صنعت متعارف هم اگر بخواهد در جامعه خوب استفاده و تولید شود لازمهاش ادبیات علوم انسانی است اما فعلا با وضعیت موجود و رایجی که از دهههای قبل حاکم بوده است، صنعت چندان به ابعاد دیگر ماجرا توجه نداشته و بهطور عمده به دنبال تولید محصول بوده است. عباسیمقدم تصریح کرد: امروز مسائل و دغدغههای جامعه با یکدیگر پیوند دارند، فرهنگ و اقتصاد، معیشت و سلامت، ابعاد نظامی و سیاسی و اقتصادی با هم پیوند جدی دارند بنابراین باید توجه ویژهای بر معنای همهجانبه تولید داشته باشیم، پس تولید در معنای اعم به اقتصاد نظر دارد اما از جهات دیگر به معنای تولید فرهنگی است که بخشی از مصرف انسان معاصر را تشکیل میدهد و به بیان دیگر کالاهای فرهنگی جزو لاینفک از زندگی انسان امروز است. محصولات سمعی و بصری، کتاب، محصولات رسانهای که همه انسانها با آن درگیر هستند، تولید فرهنگی محسوب میشوند، امروز هر انسانی که یک موبایل در دست دارد و با رسانههای مختلف در ارتباط است، هر کسی که به کتابخانهای میرود به محافل فرهنگی و تفریحی و اجتماعی وارد میشود مرتبا در معرض محصولات فرهنگی است و تولید این محصولات فرهنگی نیازمند نگاه انسانی است.
در نتیجه شرط اول آن است که نگاه جامعی به تولید داشته باشیم چراکه وقتی چنین باشد رونق تولید به معنای نگاه همهجانبه و متوازن و هماهنگ به همه ابعاد نیازهای انسانی است، انسان فقط نیاز مصرفی یا نیاز اقتصادی و مثلا تجاری ندارد، حتی فقط نیاز فرهنگی هم ندارد، همه نیازها با هم تعریف میشود و اگر انسانی را با همه امکانات و نعمتها و محصولات فرهنگی و اقتصادی تامین کنید اما امنیت روانی و اعتقادی برایش ایجاد نکنید که در معرض شبهات قرار نگیرد یا اگر قرار بگیرد بتواند خودش را در امان نگاه دارد، این انسان موفق و کامیاب نخواهد بود. از طرف دیگر حتی اگر همه نیازهای فرهنگی و اقتصادی، نیازهای امنیتی و سیاسی یک انسان را تامین کردیم اما جامعه به لحاظ اخلاقی آمادگی نداشته باشد و این انسان با محیط اخلاقی مواجه نباشد هرگز احساس خوبی نخواهد داشت، این چنین شرایطی در صورتی ایجاد میشود که محصولات فرهنگی در کنار سایر محصولات در جامعه دیده نشود.
در گام بعد به نقش علوم انسانی میرسیم، برای رسیدن به تولید همهجانبه درست است که سوخت نیاز داریم، زیرساخت و ثروت و نیروی متخصص و علم و تجربه نیاز داریم اما برای تحقق همه این موارد، علوم انسانی دخیل است. اگر بخواهیم جامعه از نظر روانی و روحی سرحال و شاداب باشد باید سعادت آن را از طریق علوم انسانی بررسی کنیم، علوم انسانی که برخی شاخههایش متداخل با علوم پزشکی هستند، حتی با علوم فنی و مهندسی. ما برای رونق تولید نیازمند کسانی هستیم که در علوم انسانی تبحر داشته باشند و مباحث تعلیم و تربیت و مباحث روانشناسی را در کنار برخی علوم سایبری، علوم فضای مجازی بدانند، اینها در مجاورت علوم انسانی محض معنا پیدا میکند. بنابراین باید نگاه مجدد به تعریف علوم انسانی و شاخههای مختلف آن داشته باشیم. ما باید الهام بگیریم، جوامعی که شاید کمتر از ما به فرهنگ و دین و مقولههای معنوی توجه دارند به این نکته مهم رسیدند که باید رشتههای میانرشتهای متعددی را داشته باشند که علوم انسانی و فنی و مهندسی را پوشش دهند، چه رسد به ما که تاکید بر مباحث فرهنگی داریم، پس باید میدان بیشتری به علوم میانرشتهای بدهیم و فضای لازم را برای تولید علوم انسانی اسلامی فراهم کنیم.
اگر این چنین علومی در قالب طرح و مقاله و پایاننامه و کتاب آماده شد امیدواریم نیازهای فرهنگی و انسانی جامعه برآورده شود، برای مثال اگر جامعهای در عین حال که مصرفگراست، دسترسیاش به منابع کم و تعداد جمعیتاش زیاد باشد، این جامعه را باید طوری تربیت و به گونهای با علوم انسانی مدیریت کرد که با مصرف کمتر بتواند این نیازها را برطرف و به پایداری منابعاش کمک کند. این جوامع باید کاری کنند که از طریق علوم انسانی خلأهایشان پر شود، یعنی امکان تجربهآموزی با دانشهای کاربردی و عملیاتی فراهم شود، با علم صرف نمیتوان به توسعه دست یافت، به اصطلاح امروزیها باید چرخه یا فرآیند علم و تکنولوژی و تولید و مصرف با هم فراهم شود.
* کارشناس اقتصادی و عضو هیات علمی دانشگاه کاشان
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد