تولید غذای جهان در مرز بحران

«جهان‌صنعت»- کارشناسان در گزارشی هشدار دادند که عدم اقدام در مورد بحران آب می‌تواند بیش از نیمی از تولید مواد غذایی جهان را تا سال ۲۰۵۰ در معرض خطر قرار دهد. در گزارش کمیسیون جهانی اقتصاد آب آمده است که نزدیک به ۳‌میلیارد نفر و بیش از نیمی از تولید غذای جهان در حال حاضر در مناطقی هستند که پیش‌بینی می‌شود ذخیره کل آب کاهش یابد. این گزارش همچنین هشدار داد که بحران آب می‌تواند منجربه کاهش 8درصدی تولید ناخالص داخلی برای کشورهایی با درآمد بالا تا سال ۲۰۵۰ و تا ۱۵‌درصد برای کشورهای با درآمد پایین‌تر شود.
این در حالی است که در سال 2024 میلادی، یک روند نگران‌کننده در سراسر جهان شکل گرفته و دماها به بالاترین سطوح تاریخ خود افزایش یافته‌اند. به‌طوری که میانگین جهانی دما در ماه ژوئیه به 16/17درجه سانتیگراد (89/62درجه فارنهایت) رسید و شرایط خشکسالی را در سرتاسر جهان تشدید کرد. پیامدهای این افزایش بی‌سابقه دما در اکوسیستم‌ها، اقتصادها و زندگی روزمره میلیون‌ها نفر بازتاب می‌یابد.
در این گزارش آمده است که اختلال در چرخه آب، تاثیر اقتصادی بزرگی در جهان دارد. کاهش اقتصادی در نتیجه تاثیر ترکیبی تغییر الگوهای بارش و افزایش دما به دلیل تغییرات آب‌وهوایی، همراه با کاهش ذخیره کل آب و عدم دسترسی به آب سالم و بهداشتی خواهد بود.
در این بیانیه آمده است که هزینه‌های ناشی از این اقدامات در مقایسه با آسیبی که ادامه بی‌عملی بر اقتصاد و بشریت وارد می‌کند، بسیار ناچیز است. در حالی که آب اغلب به عنوان «هدیه فراوان طبیعت» تلقی می‌شود، گزارش تاکید کرد که حمل‌ونقل آن کمیاب و پرهزینه است. این سازمان خواستار حذف «یارانه‌های مضر در بخش‌های پرمصرف آب یا هدایت مجدد آنها به سمت راه‌حل‌های صرفه‌جویی در مصرف آب و ارائه حمایت هدفمند از اقشار ضعیف و آسیب‌پذیر» شد.
فاجعه انسانی تمام‌عیار در آفریقا
سازمان ملل متحد هشدار داده است که منطقه جنوب‌آفریقا با بحرانی انسانی روبه‌رو بوده و ممکن است به یک فاجعه انسانی تمام‌عیار تبدیل شود. برنامه جهانی غذای سازمان ملل (WFP) اعلام کرد که خشکسالی شدید در این منطقه بیش از 27میلیون نفر را تحت تاثیر قرار داده و آن را بدترین بحران گرسنگی در چنددهه گذشته دانسته است.
پنج‌کشور شامل لسوتو، مالاوی، نامیبیا، زامبیا و زیمبابوه وضعیت بلایای ملی اعلام کرده‌اند، زیرا خشکسالی محصولات کشاورزی این کشورها را ویران کرده و میلیون‌ها نفر برای بقای خود در تلاش هستند. طبق برآوردهایWFP، حدود 21‌میلیون کودک در سراسر این منطقه دچار سوءتغذیه شده‌اند و خانواده‌های وابسته به کشاورزی در مقیاس کوچک و دیم با شکست محصول و کمبود شدید مواد غذایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
تامسون فیری، سخنگوی WFP، وضعیت را این‌گونه توصیف کرد: این بدترین بحران غذایی در جنوب آفریقا در دهه‌های اخیر است. محصولات زراعی شکست خورده، دام‌ها از بین رفته‌اند و بچه‌ها خوش‌شانس هستند که یک وعده غذایی در روز دریافت کنند.
وی افزود که خشکسالی پیش‌بینی‌شده در سال گذشته، با افزایش دمای جهانی که مرتبط با تغییرات اقلیمی بوده، تشدید شده است. فیری همچنین اشاره کرد که بسیاری از مردم این منطقه برای تغذیه خانواده‌های خود به کشاورزی متکی هستند، اما بارندگی کم و گرمای شدید محصولات کشاورزی را از بین برده است.
این بحران در حال حاضر پنج کشور را به وضعیت اضطراری کشانده و کشورهای آنگولا و موزامبیک نیز از تاثیرات خشکسالی رنج می‌برند. طبق گفته فیری، برنامه جهانی غذا به 369‌میلیون دلار کمک فوری نیاز دارد، اما تاکنون تنها یک‌پنجم این مبلغ تامین شده است. او هشدار داد که کمبود بودجه ممکن است به تلاش‌ها برای ارائه کمک‌های غذایی حیاتی در منطقه آسیب جدی وارد کند.
وی همچنین اعلام کرد که در سایر مناطق درگیر جنگ مانند غزه و سودان نیز نیازهای انسانی به سطح بحرانی رسیده است.
به گزارش آژانس توسعه بین‌المللی ایالات‌متحده (USAID)، این خشکسالی بدترین خشکسالی در 100‌سال اخیر است. همچنین، پدیده ال‌نینو که الگوهای آب‌وهوایی را در اقیانوس آرام مرکزی مختل می‌کند، به عنوان یکی از عوامل مهم در این بحران ذکر شده که با تغییرات اقلیمی تشدید شده است.
زامبیا و زیمبابوه نیز به دلیل کاهش سطح آب در سد کاریبا که برق آبی این دو کشور را تامین می‌کند، با قطعی برق طولانی‌مدت مواجه شده‌اند. در نامیبیا و زیمبابوه، مقامات برای تهیه گوشت برای مردم گرسنه، اقدام به کشتن حیات‌وحش از جمله فیل‌ها کرده‌اند.
دانشمندان هشدار می‌دهند که جنوب صحرای آفریقا یکی از آسیب‌پذیرترین مناطق جهان در برابر تغییرات آب‌وهوایی است، زیرا اقتصاد این منطقه به‌شدت به کشاورزی دیم و منابع طبیعی وابسته است.
مردم افغانستان توانایی تهیه غذای کافی را ندارند
هسیائو وی‌لی، رییس برنامه جهانی غذا برای افغانستان می‌گوید که افغانستان با بحران جدی گرسنگی روبه‌رو است و سه‌چهارم مردم این کشور توانایی خرید غذای مقوی برای جلوگیری از سوءتغذیه را ندارند.خانم لی در مراسمی به مناسبت کمک چین به عملیات بشردوستانه در کابل برگزار شد، گفت: خانواده‌های سراسر کشور نیازمند کمک‌های غذایی اضطراری در جریان ماه‌های زمستان هستند. او افزود که افغانستان «مکان خطرناک گرسنگی» در جهان است و تصریح کرد که جلوگیری مهار بحران گرسنگی در این کشور نیاز به حمایت جهانی دارد.برنامه جهانی غذا گفته که به دلیل بحران مالی جاری، ۱۱‌میلیون نفر در کشور امسال از دریافت کمک‌های غذایی اضطراری محروم شده‌اند. در همین حال، مشاور امور اقتصادی و تجاری سفارت چین در افغانستان که در این مراسم صحبت می‌کرد، گفت که مردم سراسر افغانستان با ناامیدی و گرسنگی مواجه هستند.
ماچن گوانگ افزود: «چین به همکاری با برنامه جهانی غذا برای ارائه کمک‌های غذایی به خانواده‌هایی که با گرسنگی در افغانستان روبه‌رو هستند و به کم برای بقا نیاز دارند، ادامه خواهد داد.»
برنامه جهانی غذا گفت که با کمک چین، بیش از دوهزار تُن مواد غذایی از جمله آرد گندم غنی‌شده، روغن نباتی غنی‌شده، نخود و نمک که در اختیار بیش از ۳۵‌هزار خانواده قرار داده است. این در حالی است که در شاخص جهانی گرسنگی نیز افغانستان دو رتبه سقوط کرده و یازدهمین کشور با بحران با جدی گرسنگی در جهان است.
انحرافات دمایی گسترده
این در حالی است که مرکز تحقیقات مشترک کمیسیون اروپا (JRC) اخیرا گزارشی را تحت عنوان «بررسی خشکسالی جهانی» منتشر کرده است که تجزیه‌وتحلیل دقیقی از انحرافات دما و بارش ارائه می‌دهد. این گزارش نشان می‌دهد که چندین منطقه از جهان با انحرافات دمایی بسیار قابل توجهی مواجه بوده‌اند. در ماه ژوئیه 2024، انحرافات دما در شمال‌غربی آمریکای‌شمالی، شرق کانادا، مدیترانه، شرق اروپا، جنوب شرق و مرکز آفریقا، ایران، غرب و مرکز روسیه، ژاپن و قطب جنوب بیش از 3درجه سانتیگراد بوده است.
بر اساس این گزارش از اوت 2023 تا ژوئیه 2024، 52‌رویداد متوالی و طولانی‌مدت خشکسالی جوی رخ داده است و بدترین و پایدارترین خشکسالی‌ها در آمریکای جنوبی، آسیای مرکزی و شرقی، آفریقای مرکزی و آمریکای‌شمالی مشاهده شده است. با وجود خشکسالی‌ها، امواج گرما و دوره‌های گرم، تولید محصولات کشاورزی در بسیاری از نقاط جهان به‌شدت تحت تاثیر قرار گرفته است.
تاثیرات زنجیره‌ای خشکسالی
مناطق متاثر از خشکسالی اکنون با کاهش محصول و شکست کامل برداشت‌ها مواجه‌اند که بر سطح درآمد و اقتصادهای محلی تاثیر می‌گذارد. این زنجیره تاثیرات، فشار غذایی را به سطوح بحرانی در سراسر جهان افزایش داده است. کمبود غذا باعث می‌شود آسیب‌پذیرترین جمعیت‌ها در معرض خطر گرسنگی و سوء‌تغذیه قرار گیرند. به عنوان مثال، در جنوب آفریقا، میلیون‌ها نفر ممکن است در آینده نزدیک به کمک‌های غذایی نیاز داشته باشند. ترکیب مرگبار کمبود باران و تبخیر بالا، منابع آبی مانند رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و مخازن را به سرعت کاهش داده است.
کمبود برق و آب
سطوح پایین آب در رودخانه آمازون به‌طور نگران‌کننده‌ای تهدیدی برای کشاورزی، تامین آب شرب، حمل‌و‌نقل و تولید برق آبی در آمریکای‌جنوبی محسوب می‌شود. به‌طور همزمان، جنوب آفریقا با کمبود برق و خاموشی ناشی از کاهش شدید جریان آب رودخانه زامبزی دست‌وپنجه نرم می‌کند. کمبود آب موجب شده است که دولت‌ها در مراکش، اسپانیا، ایتالیا و آفریقای جنوبی محدودیت‌هایی برای استفاده از آب اعمال کنند. در نتیجه، اختلاف‌نظر در مورد حقوق آب در حوضه نیل و برخی مناطق آمریکای‌جنوبی به مسائل مهمی تبدیل شده است.
نیاز فوری به سازگاری
باوجود پیش‌بینی‌ها مبنی بر اینکه مرکز آفریقا و شمال اروپا ممکن است در ماه‌های آینده با شرایط بارانی بالاتر از حد متوسط مواجه شوند، روند کلی همچنان خشک و دمای بالاتر از حد متوسط در بیشتر مناطق آسیب‌دیده خواهد بود. این امر احتمالا به کاهش بیشتر جریان‌های رودخانه و فشار بر منابع آبی منجر خواهد شد. مدیریت کارآمد آب که شامل کاهش تلفات آب در شبکه‌های لوله‌کشی، سیستم‌های آبیاری پایدار و سرمایه‌گذاری در جمع‌آوری آب باران و نمک‌زدایی است، می‌تواند به تقویت تاب‌آوری آبی در این دوران دشوار کمک کند.
نیاز به اقدام‌های پیشگیرانه
دانشمندان هشدار می‌دهند که این پیش‌بینی تاریک، نیاز فوری به همکاری‌های بین‌المللی و مداخلات سریع، به‌ویژه در مناطق شدیدا آسیب‌دیده را برجسته می‌کند. اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند نظارت بر خشکسالی می‌تواند به کشاورزان و سیاستگذاران این امکان را بدهد که شواهد حیاتی برای پیش‌بینی و آماده شدن برای رویدادهای خشکسالی داشته باشند. استفاده از محصولات مقاوم به خشکسالی که به آب کمتری نیاز دارند و تحمل بیشتری در برابر گرما دارند، همچنین می‌تواند به کاهش ضایعات غذایی کمک کند.اقدامات پیشگیرانه اضافی شامل شیوه‌های کشاورزی مانند تکنیک‌های کشاورزی و جنگلداری، خاک‌ورزی حفاظتی و چرخش محصول است.