توسعه تجارت با تاجیکستان از 2 مسیر

اگرچه حجم مبادلات تجاری میان ایران و تاجیکستان در سال گذشته با رشد چشمگیری به ۲۷۰‌میلیون دلار افزایش یافت اما فعالان اقتصادی و تجاری ایران، «ایجاد تعرفه‌های ترجیحی» و «خرید اعتباری» را راهی برای ارتقای حجم تجارت دو کشور می‌دانند.
آنگونه که تسنیم گزارش کرده، روابط تجاری میان ایران و تاجیکستان برپایه‌ اشتراکات فرهنگی، تاریخی و زبانی استوار است و از ظرفیت بالایی برای توسعه برخوردار است. تاجیکستان به‌‌عنوان کشوری در آسیای مرکزی با منابع غنی معدنی و نیازهای اقتصادی متنوع، یکی از بازارهای بالقوه برای محصولات ایرانی محسوب می‌شود.
حجم مبادلات تجاری بین ایران و تاجیکستان در سال‌های اخیر رشد قابل‌توجهی داشته است. براساس گزارش‌ها، این حجم از حدود 57‌میلیون دلار در پنج‌سال گذشته به 270‌میلیون دلار در سال گذشته افزایش یافته است. همچنین برای سال جاری نیز هدف‌گذاری شده است که این رقم به 700میلیون دلار برسد. این در حالی است که چندی پیش سفیر تاجیکستان در ایران اظهار داشته است که ظرفیت افزایش حجم تجارت دوجانبه تا یک‌میلیارد دلار نیز وجود دارد.
طی سال‌های اخیر، ایران به تاجیکستان کالاهایی از قبیل نفت پالایش‌شده، ورق‌های پلاستیکی خام، پلیمرهای اتیلن، مواد شوینده، سرامیک بدون لعاب، کیف‌های بسته‌بندی، بلوک‌های آهنی، پلیمرهای پروپیلن، مواد غذایی آماده، درپوش‌های پلاستیکی، انواع پلی‌اتیلن، دستگاه‌های پردازش سنگ، طناب و ریسمان، سایر محصولات پلاستیکی، آجیل، ماشین‌آلات آماده‌سازی خاک، چای، لوله‌های کوچک آهنی، آسفالت، ظروف تزئینی و فرش صادر کرده است.
علاوه‌براین اقلام، فرصت‌هایی برای صادرات محصولات دیگری از ایران به تاجیکستان وجود دارد که می‌توانند نقشی مؤثر در گسترش روابط تجاری میان دو کشور ایفا کنند. همچنین با توجه به مزایای تولیدی ایران، کیفیت بالای محصولات ایرانی و توان رقابت آنها در بازار تاجیکستان، همراه با هزینه‌های مناسب حمل‌ونقل برخی کالاها دارای مزیت نسبی برای صادرات به این کشور هستند. از جمله این کالاها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
پلاستیک و لاستیک، فرآورده‌های غذایی(تبدیل‌شده یا نگهداری‌شده)، فلزات آهنی و فولاد، محصولات سرامیکی، مواد شیمیایی، کودهای شیمیایی، منسوجات، قند و شکر، دانه‌های کاکائو و فرآورده‌های آن، مواد معدنی، لبنیات، محصولات شیشه‌ای، آجیل، بقایای گیاهی و خوراک دام، پارچه‌های مصنوعی، چوب، تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی، مرغ، غلات فرآوری‌شده، میوه و خشکبار.
موانع تجارت ایران با تاجیکستان چیست؟
براساس این گزارش، با وجود فرصت‌های فراوان، روابط تجاری میان ایران و تاجیکستان با چالش‌هایی نیز مواجه است. این چالش‌ها شامل محدودیت‌های بانکی و مالی ناشی از تحریم‌ها، نبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل مناسب‌ و موانع گمرکی است. با رفع این موانع و ایجاد تسهیلات بیشتر، دو کشور می‌توانند روابط تجاری خود را گسترش دهند.
زمینه‌های گسترش روابط تجاری
در همین چارچوب، رییس اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر سطح گسترده اشتراکات بین ایران و تاجیکستان، تصریح کرد: ایران و تاجیکستان می‌توانند در بخش‌های خدمات فنی‌ومهندسی پتروشیمی، نفت، گاز، تجهیزات پزشکی و درمانی و گردشگری سطح روابط خود را گسترش دهند.
صمد حسن‌زاده، رییس اتاق بازرگانی ایران در نشست مشترک فعالان اقتصادی ایران و تاجیکستان که با حضور صالحی‌امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برگزار شد، با بیان اینکه می‌توانیم در کنار موضوعات اقتصادی، برنامه‌های گردشگری را در ارتباط با تاجیکستان جلو ببریم، تاکید کرد: با توجه به اشتراکات و روابط بین دو کشور در بخش‌های ادبیات، علم و هنر می‌توانیم در بخش اقتصاد نیز روابط گسترده‌ای را ایجاد کنیم.
به گزارش «اتاق ایران آنلاین»، حسن‌زاده اظهار کرد: تعداد قابل‌توجهی از فعالان اقتصادی ایرانی در همایش فعالان اقتصادی ایران و تاجیکستان حضور پیدا کردند که بیانگر علاقه‌مندی ایرانیان به تقویت روابط با فعالان اقتصادی تاجیکستان است.
او ادامه داد: ایران و تاجیکستان با توجه به ظرفیت‌های ایران در تمامی رشته‌های اقتصادی، خدمات فنی‌ومهندسی پتروشیمی، نفت، گاز، تجهیزات پزشکی، گردشگری و… امکان همکاری مشترک دارند. به این ترتیب توسعه همکاری‌ها و روابط اقتصادی بین دو کشور دوچندان خواهد شد.
حسن‌زا‌ه تصریح کرد: برای توسعه صنایع فناورانه، برنامه‌های صنعتی، پالایشگاه‌ها و صنایع فولاد در تاجیکستان ظرفیت‌های خوبی در ایران شکل گرفته است که می‌تواند مورد توجه این کشور باشد.
رییس اتاق ایران اظهار کرد: در حوزه گردشگری می‌توانیم معرفی بهتری از جذابیت‌های دو طرف داشته باشیم. دولت دکتر پزشکیان الزام به دریافت روادید از طرف گردشگران و تجار تاجیکستان را لغو کرده و این امکان فراهم شده تا از هر نقطه‌ای از تاجیکستان به ایران سفر کنند.
او با اشاره به ظرفیت‌های اتاق‌های استانی، اتاق‌های مشترک و کمیسیون‌های تخصصی و تشکل‌ها که مجموعه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران را تشکیل می‌دهد و مرکز پژوهش‌های اتاق ایران تاکید کرد: اتاق ایران امکان ارائه خدمات به بازرگانان و فعالان اقتصادی تاجیکستان را دارد تا بتواند زمینه‌ساز افزایش سطح مناسبات بین دو کشور باشد.
تعرفه ترجیحی برای برخی محصولات
در این حال،‌ ارائه فهرست حوزه‌های نیازمند سرمایه‌گذاری برای استفاده فعالان اقتصادی ایرانی یکی از محورهای نشست با رییس کمیته سرمایه‌گذاری دولت تاجیکستان بود.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در نشست مشترک با سلطان رحیم‌زاده، رییس کمیته سرمایه‌گذاری دولت تاجیکستان، از او خواست فهرستی از حوزه‌هایی که این کشور در آن حوزه‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری است، ارائه دهد تا در اختیار فعالان اقتصادی کشورمان قرار گیرد.
حسن‌زاده با قدردانی از مهمان‌نوازی و توجه مسئولان و ملت شریف تاجیکستان، گفت: ارتباطات بین هیات‌های تجاری و فعالان اقتصادی ایران و تاجیکستان می‌تواند در همه عرصه‌های ارتباطی دو کشور و توسعه فعالیت‌های فرهنگی و گردشگری تاثیرگذار باشد.
او افزود: توسعه روابط اقتصادی دو کشور نیازمند برطرف شدن برخی ابهامات و نارسایی‌هاست تا سرمایه‌گذاران ما بتوانند با آسودگی خاطر و اطمینان بیشتری در حوزه فعالیت‌های اقتصادی حضور پیدا کنند.
رییس اتاق ایران، پنج منطقه آزاد تجاری تاجیکستان را از مزیت‌های مثبت این کشور برای بازرگانان ایرانی دانست و تاکید کرد: در برخی رشته‌های صنعتی، تعرفه‌های ترجیحی بین دو کشور ایجاد شود. ایجاد تعرفه ترجیحی در زمینه محصولاتی نظیر پنبه و پوشاک می‌تواند مؤثر باشد.
او به جایگاه ایران در تولید صنایع دستی اشاره کرد و گفت: ایران از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فرش‌دستباف است و فرش‌های نفیس دنیا را تولید می‌کند؛ محصولاتی که به‌عنوان سفیر اقتصادی در خانه‌ها برای مردم دلخوشی ایجاد می‌کند. سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی ایرانی می‌توانند بازار صنایع دستی را در تاجیکستان توسعه دهند.
صمد حسن‌زاده افزود: اطمینان می‌دهم کالاهایی که امروز در ایران در حوزه صنایع غذایی، مس، پتروشیمی و مصالح ساختمانی تولید می‌شود از بالاترین استانداردهای بین‌المللی برخوردار هستند و مردم تاجیکستان می‌توانند اطمینان ‌خاطر خوبی برای تمام محصولات ایرانی داشته باشند.
نیاز به روابط بانکی
رییس اتاق ایران تاکید کرد: نیاز است تمهیداتی برای توسعه روابط بانکی تاجیکستان با ایران داشته باشیم تا بازرگانان ایرانی و تاجیکستانی بتوانند از این فرصت‌ها به‌راحتی استفاده کنند.
او با تاکید بر تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل بین دو کشور گفت: در گمرکات و توسعه برنامه حمل‌ونقل نیاز است توجه بیشتری نسبت به کمک‌های قانونی و منطقی برای روان‌سازی ترددها صورت گیرد.
حسن‌زاده با بیان اینکه شرکت‌های ایرانی ارائه‌دهنده خدمات فنی‌ومهندسی دارای ظرفیت‌های بسیار بزرگی هستند و با برخورداری از تمام اصول مهندسی و اطلاعات به‌روز دنیا می‌توانند در حوزه ارائه خدمات مهندسی و جاده‌سازی، احداث پل و تونل و پروژه‌های بزرگ بدرخشند؛ تاکید کرد: موضوعی که امروز برای هر دو کشور مهم است، شفافیت قوانین سرمایه‌گذاری است. در ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی، تضمین‌های لازم برای سرمایه‌گذاری و برگشت سرمایه‌شان انجام می‌شود.
او یادآور شد: امروز در حوزه برق و انرژی و مگاپروژه‌های پتروشیمی، سرمایه‌گذارانی از کشورهای متعدد مراجعه می‌کنند ولی سیاست جمهوری اسلامی ایران بیشتر ارتباط با کشورهای همسایه به‌خصوص کشورهای دارای اشتراکات فرهنگی است. رییس اتاق ایران با توصیه به مسوولان تاجیکستان و ایران برای اعزام هیات‌های گردشگری و تجاری به نمایندگی از بخش ‌خصوصی و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران از فعالان اقتصادی تاجیکستان به منظور شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی کشورمان دعوت کرد.
او افزود: در بیشتر صنایع به‌خصوص صنایع غذایی، مصالح ساختمانی، فولاد، شیشه، کاشی و سرامیک، در و پنجره و کابینت و … فرصت‌های بسیار خوبی داریم و این امکان وجود دارد که به صورت اعتباری برای صادرات با ضمانت‌نامه‌های بانکی به مدت شش‌ماه در اختیار بازرگانان تاجیکستان قرار دهیم.
به توانمندی ایران واقفیم
سلطان رحیم‌زاده، رییس کمیته سرمایه‌گذاری دولت تاجیکستان نیز در این دیدار، گفت: به توانمندی جمهوری اسلامی ایران و دولتمردان آن واقف هستیم.
او زمینه رشد کسب‌وکارها در تاجیکستان در حوزه‌هایی نظیر مصالح ساختمانی، صنایع دستی و محصولات صنعت نساجی را بسیار زیاد توصیف کرد و بیان داشت: در بخش حمل‌و‌نقل، امکانات و ظرفیت‌ها بسیار زیاد است.
او با اعلام آمادگی به منظور تدوین تفاهم‌نامه‌ها و قراردادهای سرمایه‌گذاری بین بخش ‌خصوصی ایران و تاجیکستان، خواستار ساماندهی اتاق بازرگانی ایران برای ترغیب شرکت‌های ایرانی جهت ورود به بازار تاجیکستان شد.
رییس کمیته سرمایه‌گذاری دولت تاجیکستان با اشاره به امضای ۱۳سند همکاری بین فعالان اقتصادی ایران و تاجیکستان در جریان سفر هیات تجاری ایران به دوشنبه پایتخت تاجیکستان گفت: این سندها نیرویی تازه به مناسبات دو کشور می‌بخشد و باعث توسعه رفت‌وآمدهای هیات‌های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی به تاجیکستان می‌شود.
درخواست تجارت ریلی
در نشست جمعی از فعالان اقتصادی ایران با مدیرکل بین‌الملل وزارت نقلیات تاجیکستان نیز درخواست شد تا امکان تردد واگن‌های تاجیک برای حمل بار ایرانی به تاجیکستان مهیا شود.
نشست فعالان اقتصادی ایرانی با «روزی نورالله»، مدیرکل بین‌الملل وزارت نقلیات تاجیکستان با حضور «سیدحامد عسگری»، معاون بین‌الملل اتاق ایران برگزار شد.
در این نشست ضمن تشریح امکانات ایران در بخش‌های مختلف اقتصادی، درخواست شد: با توجه به مناسب بودن حمل‌ونقل ریلی در تجارت و عدم امکان تردد واگن‌های ایرانی در منطقه سی‌آی‌اس، زمینه حرکت واگن‌های تاجیکستانی در ایران به منظور انتقال محموله‌های صادراتی به مقصد تاجیکستان فراهم آید.
در این نشست، مهدی طبیب‌زاده، رییس اتاق کرمان، به تشریح ظرفیت‌های معدنی، کشاورزی و گردشگری استان کرمان پرداخت.
علاوه‌براین، علی نقوی، رییس کمیسیون احداث و خدمات فنی‌ومهندسی به امکانات ایران در صدور این خدمات به کشورهای مختلف اشاره کرد. براساس اظهارات او، سطح صادرات خدمات فنی‌ومهندسی ایران با کیفیت بالا، بسیار گسترده است. همچنین سهیل آل‌رسول، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران و فعال بخش خدمات فنی‌ومهندسی از امکانات ریلی کشور، راهسازی و توانمندی‌های مهندسی مشاور سخن گفت.
رحیم مرتضایی، رییس اتاق همدان نیز به بخشی از امکانات استان همدان در حوزه گردشگری، صنعتی، معدنی، پیمانکاری و خدمات فنی‌ومهندسی اشاره کرد.
لزوم تقویت زیرساخت‌های ریلی برای حل معضلات حمل‌ونقل و افزایش سطح مناسبات تجاری و برابر کردن میزان صادرات دو کشور به بازار یکدیگر، نکته مهمی بود که در این نشست از سوی شیردل، نایب‌رییس اتاق مشترک تاجیکستان مورد توجه قرار گرفت.
او گفت: «امکان تردد واگن‌های ایرانی در منطقه سی‌آی‌اس امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین باید تفاهم‌نامه‌ای در بخش ریلی منعقد کنیم تا واگن‌های تاجیک فعال در این حوزه به ایران بیایند و بار را حمل کنند.»
توافق در راستای تقویت روابط تجاری و سرمایه‌گذاری مشترک با تکیه بر تمام امکانات و ظرفیت‌های موجود در هر دو کشور نتیجه این نشست بود.