تهدید در کمین گاز اروپا

اکونومیست- وابستگی شدید اتحادیه اروپا به واردات LNG به ویژه از قطر، هرگونه تنش در تنگه هرمز بحران گازی اتحادیه اروپا را تعمیق و دست روسیه را برای اعمال فشار باز نگه می‌دارد.
خاورمیانه بخش بزرگی از صادرات جهانی نفت و گاز را به خود اختصاص داده است و تنش اخیر بین ایران و اسرائیل و احتمال گسترش آن به تاسیسات انرژی منطقه، تقریبا همه بازیگران انرژی را نگران کرده است. در روزهای اخیر، بیشتر تمرکز کارشناسان بر پیامدهای این تحولات نفت بوده، درحالی‌که در آستانه زمستان بازار گاز نیز می‌تواند تحت‌تاثیر تنش‌ها باشد به‌ویژه که اروپا با کاهش منابع وارداتی مواجه است.
برای نمونه در زمستان سال گذشته و آغاز جنگ غزه، بازار گاز با حساسیت بیشتری واکنش نشان داد. درحالی‌که یک مگاوات ساعت در بازار TTF اروپا در ۵ اکتبر ۲۰۲۳ تقریبا ۳۶ یورو قیمت داشت، یک هفته بعد به ۵۴ یورو رسید. البته گاز اسرائیل عمدتا به مصر صادر می‌شود و حدود پنج‌درصد از گاز مایع مورد نیاز اروپا را در سال گذشته تامین می‌کرد.
برخلاف بازار نفت، بازار گاز طبیعی مایع (LNG) بسیار فشرده است. نگرانی بازار این است که درگیری در خاورمیانه گسترش یابد و مشابه بحران نفتی ۵۰سال پیش روی دهد زیرا این تنها نفت نیست که در خلیج‌فارس صادر می‌شود، بلکه قطر بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی مایع جهان نیز در این منطقه قرار دارد.
تهدیدی برای قطر
قطر با کنار زدن امریکا، در صدر لیست بزرگ‌ترین صادرکنندگان گاز طبیعی مایع در ماه ژوئیه قرار گرفت. این کشور در این ماه با افزایش ۱۱ درصدی نسبت به ماه قبل، 14/7میلیون تن گاز طبیعی مایع صادر کرد. امریکا نیز با صادرات حدود 76/6میلیون تن و کاهش ۴درصدی در رتبه دوم بزرگ‌ترین صادرکنندگان گاز طبیعی مایع قرار گرفت. ایالات متحده امریکا از ژانویه تا ژوئیه سال جاری در حجم صادرات گاز مایع در رتبه نخست قرار دارد و 61/49میلیون تن گاز طبیعی مایع صادر کرده بود. قطر اما در این بازه زمانی با صادرات 9/46 میلیون تن در رتبه سوم بیشترین میزان صادرات قرار گرفت. دوحه حدود ۷۷ درصد از صادرات گاز کشورهای عربی را به خود اختصاص داده و بزرگ‌ترین صادرکننده گاز در میان کشورهای عربی است.
از همین روی، برخی کارشناسان باور دارند که در صورت درگیری بزرگ در غرب آسیا و تنگه هرمز که تقریبا همه صادرات گاز قطر از طریق آن انجام می‌شود، افزایش قیمت گاز به ۱۰۰ یورو در هر مگاوات ساعت نیز امکان‌پذیر است. هرچند بهای معاملات گاز هلند برای تحویل در ماه آتی که قیمت پایه بازار اروپاست، اخیرا ۲ درصد کاهش یافت و به 74/39یورو در هر مگاوات ساعت رسید. به دلیل تنش‌های اخیر، انتظارات در مورد احتمال وقوع یک بحران جهانی در بازار گاز طبیعی در حال افزایش است و بسیاری از گزارش‌ها نشان می‌دهند که جهان به زودی احتمالا با کمبود شدید عرضه مواجه شود. عوامل متعددی از جمله تغییرات آب‌و‌هوایی و تنش‌های ژئوپلیتیکی بر افزایش تقاضا برای محموله‌های LNG تاثیر می‌گذارد. انتظار می‌رود این عوامل منجر به افزایش قابل‌توجه قیمت‌های جهانی، به ویژه با در پیش بودن زمستان سخت در اروپا، همزمان با افزایش تقاضا از سوی چین شود زیرا چین به دنبال تغییر مصرف به گاز در راستای تلاش‌های خود برای کاهش انتشار کربن است.
این بحران ممکن است در زمان حساسی رخ دهد زیرا اقتصاد جهانی نتوانسته آن‌طورکه قبلا انتظار می‌رفت بهبود یابد. علاوه بر این، پروژه‌های بزرگی مانند پایانه LNG قطب شمال روسیه در نتیجه تحریم‌های اقتصادی تحت‌تاثیر قرار گرفته‌اند که چشم‌انداز جهانی را پیچیده‌تر کرده است. مصر که آرزو داشت تامین‌کننده اصلی گاز اروپا باشد با کاهش سریع تولید داخلی خود مواجه است که نگرانی‌ها در مورد ثبات عرضه در کوتاه‌مدت را تقویت می‌کند. از همین روی، به نظر می‌رسد که جهان احتمالا در آستانه یک بحران بزرگ انرژی باشد.