16 - 12 - 2019
تمرین بازار شب عید در یلدا
بازار شب عید، شاید مهمترین بازار ایران به لحاظ زمانی باشد چرا که با تغییر سال و آمدن سال نو بسیاری از خانوارهای ایرانی به نوسازی خانه، پوشاک و لوازم خانه خود دست میزنند. علاوه بر این مصرف کالاهای خوراکی و تنقلات نیز به شدت افزایش مییابد و به واسطه مسافرت بسیاری از ایرانیان، میزان تقاضا به ویژه برای کالاهای مصرفی و پوشاک در شهرهای گوناگون رشد قابل ملاحظهای دارد.
این بازار همچنین به لحاظ مدت زمان نیز یکی از طولانیترین بازارهای ایران به شمار میرود چرا که بازار شب عید معمولا از نیمه اسفند و یا حتی از ابتدای اسفندماه شروع میشود و تا پایان تعطیلات عید- که گاهی از نیمه ماه هم فراتر میرود- ادامه مییابد. در چنین صورتی گاه مشاهده شده که آثار بازار شب عید تا پایان فروردین بر بازار تسلط داشته و موثر بوده است.
این مساله باعث شده تا دولتها در ایران از نیمه دوم هر سال به فکر ساماندهی و اتخاذ سازوکارهایی که به ساماندهی، مدیریت و تنظیم بازار شب عید منجر میشود بیفتند. این مساله را به شوخی به استهلال ماه شوال که مصادف با عید فطر است نسبت میدهند و میگویند همانطور که برای رصد هلال ماه شوال و اعلام روز عید فطر از چندین روز پیش از وقوع برنامهریزی میکنند و ستاد تشکیل میدهند برای بازار شب عید نیز از چند ماه پیش ستاد تشکیل داده و برنامهریزی میکنند.
امسال نیز مانند سال گذشته اوضاع اندکی متفاوت است چرا که سال گذشته در حالی به پایان رسید که التهابهای ناشی از آغاز تحریمهای ایالات متحده بازار ایران را دستخوش نابسامانی و نگرانی در مورد رشد جهشی و کنترل نشده نرخ ارز هم ایرانیان را دلمشغول کرده بود. بازار ایران در سال گذشته البته دچار جهش نرخ ارز نشد و رییس کل بانک مرکزی که از تابستان سال گذشته مدیریت بازار ارز را در دست گرفته بود، توانسته بود نرخها را مدیریت و هیجان بازار را آرام کند.
با این حال نگرانی درباره وجود کالا در بازار و نایاب شدن برخی اقلام، باعث استرس مردم شده بود. این استرس وقتی مشکلساز شد که پس از تبلیغات و شایعهپراکنی رسانههای خارجی فارسیزبان و تحت تاثیر قرار گرفتن عدهای از شهروندان، برخی برای انبار کردن کالا به بازار هجوم بردند و همین امر سبب رشد جهشی قیمتها و مشاهده کمبودهایی در بازار کالاهای مصرفی و بالاخص در مورد کالاهایی مانند مواد غذایی شد.
نکته امیدوارکننده آن است که امسال علاوه بر آنکه بازار ارز آرام است و حتی در چشمانداز نیز دلیلی برای نگرانی وجود ندارد، تبلیغات پیشین رسانههای فارسیزبان خارج از کشور علیه جمهوری اسلامی ایران و آرامش بازار کشورمان رنگ باخته و کمتر شهروندی در ایران پیدا میشود که در مورد نایاب شدن یا حتی کمیاب شدن کالایی در ایران نگرانی و دلمشغولی داشته باشد چرا که در طول سال گذشته بالاخره همه کالاها در بازار وجود داشته و هر از گاهی با قیمت بالاتر، شهروند ایرانی توانسته مایحتاج خویش را تهیه و خریداری کند. از این بابت بازار شب عید سالجاری التهابهای منفی سال گذشته و دلمشغولی فروشندگان و خریداران را ندارد. به همین دلیل گمان نمیرود که در سالجاری جهش قیمت در بازار مشاهده شود.
البته برخی افراد میگویند کاهش قدرت خرید عمومی، شاید مانع از پول خرج کردن ایرانیان شود. سختیهایی که از اول سالجاری برای هموطنان پیش آمد و علاوه بر کاهش ارزش پول ملی، قدرت خرید بخش مهمی از جامعه را نیز کاهش داد احتمالا در جریان بازار شب عید تاثیرگذار خواهد بود و از حجم معاملات به لحاظ تعداد و ارزش خواهد کاست. این احتمال از هماکنون برخی از کاسبان را دلمشغول کرده و آنان میپرسند آیا در شب عید با رکود مواجه خواهیم شد؟
ناگفته روشن است که در سال جاری، خرید مردم به سمت تهیه کالاهای ضروری و اصلی حرکت کرده بود و پول کمتری برای خرید کالاهای لوکس یا تجملاتی صرف شد. در این صورت کالاهای تجملاتی در شب عید نمیتوانند قیمتهای کنترلنشدهای را به مشتری عرضه کنند چراکه مشتری هماکنون برای انصراف از خرید کالای لوکس نیز آمادگی دارد و در صورتی که این آمادگی توسط قیمتهای گران تحریک شود آنگاه خریدار از خرید کالای لوکس چشمپوشی میکند.
همین محدود بودن قدرت خرید یک سقف نامرئی را برای خرید شب عید شهروندان ایجاد میکند؛ سقفی بسیار مهم که خود به خود فروشندگان را نیز به احتراز از گرانفروشی
مجبور میکند.
از نگاه اقتصادی آنچه در بازار شب یلدا رخ میدهد میتواند به عنوان تمرینی برای بازار شب عید محسوب شود. در مقیاس کوچکتر شب یلدا همان مهمانیهای درون خانوادگی و خرید مواد مصرفی به ویژه مواد غذایی و تنقلات را شامل میشود و ایرانیان این شب را به عنوان طولانیترین شب سال گرامی میدارند. مراسم، مهمانیها و گاهی سفرههایی که به مناسبت این شب برپا میشود در واقع کوچک شده همان بازار شب عید است با این تفاوت که در شب عید برخی لوازم مصرفی و دکوراسیون منازل نیز تغییر میکند و از این جهت بازار برخی کالاهای مصرفی بادوام نیز گرم میشود ولی در شب یلدا معمولا این بازار تحرک ویژهای ندارد و کار براساس روال عادی پیش میرود.
با این همه مدیران دولتی میتوانند بازار شب یلدا را به عنوان تمرینی برای ساماندهی، برنامهریزی و پیشبینی بازار شب عید تلقی کنند. این تمرین میتواند حجم بازار و راهبردهای موثر را از هماکنون برای مدیرانی که میخواهند ایران شب عید آرام و لذتبخشی را سپری کند مشخص کند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد