تمایل کشورهای عربی به کاهش وزن ژئوپلیتیکی ایران

عبدالرضا فرجی‌راد*
بررسی روند تحولات لبنان نشان می‌دهد که حزب‌الله توانسته است خود را احیا کند. در واقع هر چند که کشورهای غربی و عربی با حزب‌الله لبنان مخالف هستند و طی هفته‌های اخیر رژیم اسرائیل توانست ضمن ترور رهبران حزب‌الله، بخشی از توان نظامی و ارتباطی این جنبش را هدف قرار دهد اما تصور نمی‌کردند که طی روزهای اخیر حزب‌الله بتواند خود را تا این حد احیا کند.
به خاطر داریم که دو هفته پیش وزیر خارجه رژیم اسرائیل آنچنان مغرور شده بود که می‌گفت حزب‌الله لبنان باید ضمن زمین گذاشتن سلاح‌ها، 10کیلومتر نیز بالاتر از رود لیتانی عقب‌نشینی کند اما روز یکشنبه شاهد بودیم که گالانت، وزیر جنگ اسرائیل گفته که اجازه نمی‌دهیم حزب‌الله در کنار مرزهای ما حضور داشته باشد. این بدان معناست که رژیم اسرائیل به واسطه ضرباتی که طی چند روز اخیر از لحاظ حملات پهپادی و زمینی دریافت کرده، به سیاست سابق خود بازگشته است.
به همين دليل است كه بازیابی توان حزب‌الله به واسطه کمک‌های ایران صورت گرفته و پیش‌بینی می‌شود با توجه به روند کنونی طی روزهای آینده حیفا و تل‌آیو نیز در تیررس حملات حزب‌الله قرار بگیرند. به همین خاطر هم است که ایالات متحده آمریکا به همراه فرانسوی‌ها به دنبال برقراری نوعی آتش‌بس براساس قطعنامه 1701 شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند.
چنین تحولاتی در حالی رقم می‌خورد که لازم است در خلال آن به نوع کنش و سیاست‌ورزی کشورهای عربی نیز توجه کرد. لازم به ذکر است تمام کشورهای عربی به رهبری عربستان و حتی به نوعی ترکیه، مایل به تغییرات ساختاری در لبنان هستند چرا که معتقدند مرکز ثقل توان ایران در لبنان است. در واقع هر چند ایران در غزه، یمن و عراق نیز نفوذ دارد اما لبنان به عنوان مرکز قوت ایران در بیرون از مرزهایش است.
در نتیجه نباید فکر کرد که کشورهای عربی و ترکیه نسبت به چنین موضوعی بی‌تفاوت هستند و اگر شرایط ایجاب کند مانند جنگ 33روزه حداقل کمک‌های اطلاعاتی خود را در اختیار اسرائیل قرار خواهند داد زیرا به دنبال تضعیف ژئوپلیتیکی ایران هستند و معتقدند که وزن ژئوپلیتیکی ایران با از دست دادن لبنان از بین خواهد رفت بنابراین سکوت آنها را می‌توان بر این اساس تحلیل کرد؛ جایی که اعراب به همراه ترکیه آرزو دارند که تغییراتی در لبنان صورت بگیرد تا با انتخاب رییس‌جمهوری و نخست‌وزیر جدید و همچنین خارج شدن حزب‌الله از معادلات قدرت در این کشور، جایگاه ایران در تحولات منطقه تضعیف شود.
با اين اوصاف اکنون وضعیت مانند زمان جنگ 33روزه است؛ جایی که حزب‌الله در حال بازیابی خود بوده و اسرائیل نیز در حال کم آوردن است بنابراین می‌توان گفت هر چند طی روزهای آینده درگیری‌ها تشدید می‌شود اما در کوتاه‌مدت چنین وضعیتی منجر به توافقاتی جهت کاهش تنش خواهد شد.
* دیپلمات پیشین و استاد ژئوپلیتیک