1 - 05 - 2021
تقلب تاریخی
«جهانصنعت»- خلیجفارس مهمترین آبراه خاورمیانه است. این آبراه قرنهاست که خلیجفارس نام دارد. با این همه طی سالهای اخیر برخی کشورهای عربزبان، نام آن را به خلیج عربی تغییر دادهاند، گوگل از این تغییر نام حمایت کرده و در نقشه خود بارها نام خلیجفارس را به خلیج عربی تغییر داده و میراث سالیان دراز ایرانیها را به نام عربها سند زده است. موضوع فقط یک تغییر نام نیست. مساله هویت فارسی و ایرانی است. میراث نیاکان ایرانیها که قرنها به جای مانده است اکنون توسط غولهای فناوری و کشورهای عربی به تاراج میرود. این خلیج جزئی از میراث فرهنگی و جاذبههای آن، بخشی از جاذبههای گردشگری ایرانیان است. با این همه در سالهای قبل نام «خلیجفارس» در اسناد جهانی دفاع و در یونسکو تایید و جهانی شده است و هیچ نهادی نمیتواند آن نام را تغییر دهد و استفاده از اسمی به جز این نام توسط یونسکو ممنوع اعلام شده است. همه این مشکلات از اهمالکاری، بیمبالاتی و بیمسوولیتی دولت، وزارت میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری به ویژه معاونت میراث فرهنگی این نهاد نشات میگیرد. خلیجفارس باید سالها قبل به عنوان میراث فرهنگی ایران در یونسکو ثبت میشد، اما این مسائل برای دولت اهمیتی ندارد. میراث فرهنگی همواره حیاط خلوت دولت بوده است.
با این همه اسفند ماه سال گذشته بود که فرهاد نظری مدیر کل سابق دفتر ثبت آثار تاریخی ایران اعلام کرد: بوشهریها پرونده ثبت جهانی منظر هخامنشی خلیجفارس را روی میز اجرا بردند تا با تهیه پرونده آن، مجموعه کاخهای سهگانه هخامنشی، سه معدن سنگ و بیش از ۳۰ محوطه باستانی منتسب به دوره هخامنشی در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار بگیرد. این اقدام بسیار دیر انجام شد.
نخستین سند خلیجفارس در کتیبه داریوش
نخستین سند از خلیجفارس به کتیبه داریوش در کانال سوئر بازمیگردد که در آن به نام دریای پارس اشاره شده اما تمدنی که در حاشیه خلیجفارس شکل گرفته است، به تمدن عیلامیان، اختصاص دارد که چهار هزار سال پیش در حاشیه این دریا و در بخشی از بوشهر و هرمزگان امروز، سلطنت داشتهاند. دهم اردیبهشت ماه روزی است که پرتغالیها از تنگه استراتژیک هرمز بیرون رانده شدند و در سالنمای ایران روز ملی خلیجفارس نام گرفته است.
خلیجفارس پیشینه کهنسالی دارد که بارها درباره آن صحبت شده، اما نخستین اسناد این دریای آبی ارزشمند، به چه روزگاری تعلق دارد؟ ایرج افشار سیستانی مورخ و ایرانشناس میگوید: آثار باستانی برجای مانده از شهرهای کرانه خلیجفارس بیانگر وجود فرهنگی به قدمت هشت هزار سال در کرانههای این دریاست و نام خلیجفارس در دوران امپراتوری پارس شهرت جهانی یافته است. کهنترین نام خلیجفارس که در کتیبههای آشوری آمده است، نارمرتو به معنای دریای تلخ است که به شوری زیاد آب این دریا اشاره دارد.
قدمت طولانی خلیجفارس
دریایی که در جنوب ایران جای دارد، از نظر تاریخی، به دوران پیش از حضور آریاییها در ایران تعلق دارد، عیلامیانی که از چهار تا شش هزار سال پیش از میلاد مسیح در جنوب ایران، جای داشتند و تمدنهای باستانی و کهن آن روزگار چون تمدنهای میان دو رود و مصر در ارتباط بودند.
عیلامیان از طریق خلیجفارس که آن زمان دریای بزرگ نامیده میشد، با دیگر سرزمینها در ارتباط بودند و نیروی دریایی قابل توجهی داشتند که یکی از نشانههای قدرت آنان در آن روزگار بود.
در دوران هخامنشی، اولین اسناد رسمی از دریای پارس، به دست آمده است. چهار کتیبه در زمان ساخت اولیه کانال سوئز به دست داریوش هخامنشی، در مسیر آبراه گذاشته شده است؛ کتیبههایی که مربوط به حدود ۵۱۲ سال پیش از میلاد است و در موزه قاهره نگهداری میشود. تصویری که در ادامه میبینید از کتیبه شالوف در ۱۸۶۶ میلادی کشف شده و نوشتههای آن به چهار خط میخی، بابِلی، عیلامی و هیروگلیف است. این سنگنوشتهها اولین اسناد رسمی با آوردن نام دریای پارس است که خبر از ارتباط بین کشورهای امپراتوری هخامنشیان از مسیر آبراه میدهد. اگر بخواهیم تاریخ تولد ثبتشده نام خلیجفارس را در نظر بگیریم، میتوانیم این کتیبه را معیار قرار دهیم. خلیجفارس حدودا ۲۵۲۹ سال قدمت دارد.
داریوش شاه گوید: من پارسیام و از پارس، مصر را فتح و امر کردم این کانال را بکنند و از «پی رو» (رودنیل) که در مصر جاری است تا دریایی از پارس به آن میروند. این کانال کنده شد و چنانکه امر کردم کشتیها روانه شدند، چنانکه اراده من بود. (از متن کتیبه)
در دوره هخامنشیان، نقش دریای پارس پررنگ میشود. یکی از اسناد مهم باقی مانده از دوران کهن، نام تنگه هرمز است که در دوره هخامنشی به نام اهورامزدا نامگذاری شد و جزیره هرمز نیز، یادگار آن نام قدیمی است.
مهران رضایی پژوهشگر خلیجفارس در این باره گفت: پرونده عمل ناپسند تغییر نام خلیجفارس در سال ۱۹۳۷م/ ۱۳۱۶ هـ ش، تشکیل شده و هماینک در وزارت خارجه انگلیس موجود است. بر اساس این پرونده اولین کسی که آشکارا واژه خلیجفارس را جعل کرد و خلیج عربی را به جای آن به کار برد، کارگزار استعمار پلید انگلیسی در خلیجفارس به نام لرد بلگریو است که در کتاب خود مینویسد: «خلیجفارس که تازیان اینک آن را خلیج عربی گویند…. او تلاش کرد این واژه ساختگی را در بین کشورهای منطقه خلیجفارس به ویژه اعراب، رواج دهد.
با این حال واژگان پارس، دریای پارس و خلیجفارس در زبانهای جهان به گونههایی چون در عربی خلیجالفارسی، در انگلیسی پرشینگلف، در چینی بوشیوان، به اسپانیایی، پرتغالی و ایتالیایی گلفو پرسیکو و در یونانی پرسیکوس سینوس نامیده شده است. در آغاز دوران اسلامی، دانشمندان عرب، آبهای جنوب ایران را به بحر فارس مینامیدند. تمامی سازمانهای جهانی از جمله سازمان ملل متحد از نخستین روزهای گشایش، همواره نام درست خلیجفارس را به کار بردهاند.
خلیجفارس یک نام کهن تاریخی است که از بدو تاریخ روی این خلیج گذاشته شده و در طول هزاران سال خود را حفظ کرده است. کشورهایی که در حوزه خلیجفارس، شکل گرفتهاند، تاکنون نتوانستهاند در روند مالکیت نام این سرزمین اثرگذار باشند، چنانکه درباره قیمومیت جزایر نیز تاکنون هیچ کاری از پیش نبردهاند. حقیقتی که برای بزرگترین دشمنان ایرانزمین هم قابل انکار نیست، نام خلیجفارس است که با وجود همه بدخواهان همواره زنده باقی مانده است.
خلیجفارس؛ میراثی برای تمام بشریت
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی به مناسبت روز ملی خلیجفارس گفت: دریای پارس امروز تنها یک خلیج در پهنه جغرافیا نیست، بلکه میراثی منحصربهفردی برای تمام بشریت است.
علی اصغر مونسان در پیامی به مناسبت روز ملی خلیجفارس در حساب کاربری خود در اینستاگرام آورده است: دریای پارس امروز تنها یک خلیج در پهنه جغرافیا نیست. بلکه میراث فاخر و ارزشمندی است که از گذشتههای دور، رازها و رویدادهای بیشماری از سرزمین کهن ایران را به امانت در میان امواج خود حفظ کرده است. از این حیث خلیجفارس خود میراث منحصربهفردی برای تمام بشریت به شمار میرود.
در بخش دیگر این متن آمده است: در خصوص تاریخ کهن خلیجفارس به مثابه نگین نیلگون سرزمین پارس، اسناد و مدارک بسیاری بر جای مانده است. ترجمه نسخه خطی مسالک و ممالک، نوشته اصطخری یکی از این آثار ارزشمند است که به سال۷۲۶ هجریقمری (قرن ۸ هجری قمری) با نقشه خلیجفارس نگارش شده است. این کتاب نفیس در تاریخ دوم دی ماه ۱۳۷۸ در فهرست کمیته ملی حافظه جهانی یونسکو به شمارۀ ۱۰۰۵ به ثبت رسیده و در موزه باستانشناسی و هنر دوران اسلامی موزه ملی ایران در معرض نمایش است.
خلیجفارس؛ غیرقابل انکارترین سند هویتی در جهان
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با انتشار پیامی روز خلیجفارس را تبریک گفت و اظهار کرد: روز ملی خلیجفارس امتداد هویت تاریخی و تمدن دیرپای ایران زمین است؛ تمدنی که بر شالوده مستحکم فرهنگ و هنر بنیان نهاده شده تا خلیج نیلگون همیشه فارس آن غیرقابل انکارترین سند هویتی در جهان باشد. عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به مناسبت روز ملی خلیجفارس در پیامی تاکید کرده است: روز ملی خلیجفارس امتداد هویت تاریخی و تمدن دیرپای ایرانزمین است، تمدنی که بر شالوده مستحکم فرهنگ و هنر بنیان نهاده شده تا خلیج نیلگون همیشه فارس آن غیرقابلانکارترین سند هویتی در جهان باشد.
او بیان کرده است: کرانههای این مرز نیلگون از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب متاثر از فرهنگ عمیق و اصیل برخاسته از این خطه است، اشتراکات فرهنگی بسیار در تجارت و دادوستد تا عرصههای متنوع هنر از معماری تا موسیقی و حوزه گردشگری و خوراک و پوشاک شواهدی بر این واقعیت هستند. به گفته صالحی وجه برجسته و ارزشمند تنگه هرمز و خلیجفارس، زیستفرهنگی و هنرمندانه مردمان این دیار است که با قدرت راهبردی و اندیشه مرزداری ایشان عجین شده تا جلوههای دیرپای تمدنی را باشکوهتر و نمودهای تازه آن را غنیتر به نمایش گذاشته و به جهانیان عرضه کنند.
او در پیام خود آورده است: روز ملی خلیجفارس روز افتخار، اقتدار، شادابی و میمنت ایرانیان است و امسال پیشوازی این روز خجسته را با هفته هرمزگان به فال نیک باید گرفت، گزارهها و رخدادهایی که همدلی و همافزایی مردمی را پویاتر و فرهنگ عمومی را بالندهتر میکند.
نامی که هکاتئوس بر آبراهه مهم نهاد
در حدود ۵۰۰ پیش از میلاد و همزمان با قدرتگیری دولت هخامنشیان برای نخستینبار نویسندهای اهل آسیای صغیر با نام هکاتئوس از عنوان Persikos Kolpos یا همان خلیجفارس برای نامیدن پهنه آبی جنوب فلات ایران استفاده کرد و مکررا توسط دیگر جغرافیدانان و نویسندگان یونانی این نام استفاده و محبوبیت پیدا کرد.
آبراه پراهمیت خاورمیانه
خلیجفارس (شاخاب پارس یا دریای پارس)، نام آبراهی پراهمیت در آسیای غربی و منطقه خاورمیانه است که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبهجزیره عربستان قرار دارد. مساحت خلیجفارس ۴۷۳/۲۳۷ کیلومتر مربع بوده و طول آن حدود ۹۰۰ کیلومتر و عرض متوسط آن ۲۵۰ کیلومتر است و پس از خلیج مکزیک و خلیج هادسون سومین خلیج بزرگ جهان به شمار میآید. خلیجفارس از شرق از طریق تنگه هرمز و دریای عمان به اقیانوس هند و دریای عرب راه دارد و از غرب به دلتای رودخانه اروندرود، که حاصل پیوند دو رودخانه دجله و فرات و پیوستن رود کارون به آن است، ختم میشود. نام تاریخی این خلیج، در زبانهای گوناگون، ترجمه عبارت خلیجفارس یا دریای پارس بوده است. همچنین در تمام سازمانهای بینالمللی نام رسمی این خلیج، خلیجفارس است. در ایران روز ۱۰ اردیبهشت روز ملی خلیجفارس نامگذاری شده که سالروز اخراج پرتغالیها از تنگه هرمز و خلیجفارس است. شاه عباس صفوی با کمک انگلیسیها در این روز در سال ۱۶۲۱ میلادی توانست هرمز را از چنگ پرتغالیها درآورد تا همیشه به خاطر این اقدامش از او به نیکی یاد شود. اما این روز در سالهای اخیر شرایط دیگری پیدا کرده است. اهمیت تاریخی این روز تحتالشعاع تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی و دولت ایران قرار گرفته است. تصمیمی که ۱۰ اردیبهشت را به روز ملی خلیجفارس بدل کرده است. پس از ملی شدن نفت ایران و خلع ید از شرکتهای انگلیسی و قطع روابط ایران و انگلیس ابتدا نماینده سیاسی انگلیسی مقیم بحرین از سال ۱۳۲۹ (۱۹۵۰ م.) عبارت ساحل عربی را برای منطقه جغرافیایی بخش جنوبی خلیجفارس که متعلق به عربهای تحتالحمایه انگلیس بود مرسوم ساخت و سپس به مرور کلمه خلیج عربی را جایگزین آن ساخت و سپس این نام را به کل خلیجفارس تعمیم داد.
۹۵ جزیره در خلیجفارس
حدود ۹۵ جزیره در خلیجفارس وجود دارد که بیش از ۴۰ جزیره در جغرافیای ایران قرار گرفته است. بیشتر این جزیرهها زیستگاه گونههای جانوری، پایگاه نفتی و غیرمسکونی است و فقط در دو جزیره ایرانی زیرساخت گردشگری وجود دارد.
خلیجفارس حوزه مشترک ایران، بحرین، کویت، عمان، قطر و عربستان سعودی است. از بین این کشورها بیشترین جزایر متعلق به ایران است. بحرین که یکی از جزایر خلیجفارس نیز محسوب میشود، هفت جزیره دیگر را در مالکیت دارد. ۹ جزیره دیگر در محدوده کویت، پنج جزیره متعلق به عمان، هفت جزیره در حوزه استحفاظی قطر، ۱۱ جزیره در اختیار عربستان و ۱۶ جزیره دیگر در مالکیت امارات متحده عربی است. البته اختلافاتی بین ایران و امارات بر سر مالکیت جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک، زرکوه و آریانا وجود دارد، هرچند اسناد و قراردادهای تاریخی مالکیت ایران بر سر این جزایر را اثبات و تایید میکند.
به جز قشم و کیش، که نامآشناتر از سایر جزیرههای خلیجفارس هستند، هرمز، ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک، هندورابی، لاوان، هنگام، ناز، لارک، سیری، فرور بزرگ و کوچک، فارسی، نگین، خارک، خارکو، شیف، مینو، خور موسی، دارا، صدرا، تهمادون، آریانا، زرکوه، شیدور، عباسک، امالکرم، نخیلو، گرم، بونه، قبر ناخدا، سه دندون، مطاف، میر مهنا، ام سیله، شیخ کرامه، چراغی، مرغی و مولیات دیگر جزایر ایرانی خلیجفارس به شمار میآیند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد