تشدید شکاف در اقتصاد ایران

اقتصاد آنلاین- علیرغم تلاش‌ها و وعده‌های دولت‌ها طی سنوات گذشته برای به کارگیری زنان در پست‌های مدیریتی و در ‌عین ‌حال، بهبود شرایط زندگی زنان در کشور براساس شاخص‌های جهانی، آخرین گزارش مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۲۳ میلادی نشان می‌دهد که ایران با امتیاز ۵۷ درصد در بین ۱۴۶ کشور در جایگاه ۱۴۳‌ جهان قرار دارد و تنها از سه کشور الجزایر، چاد و افغانستان در جایگاه بالاتری قرار دارد.
نیرو‌های انسانی شاغل در یک سازمان ممکن است به دلیل زن یا مرد بودن در سمت‌های شغلی متفاوت قرار گیرند، تا جایی که در برخی از کشور‌ها، با وجود سطح یکسانی از توانمندی‌ها، مهارت‌ها و استعداد‌های یکسانی که زنان و مردان از آن برخوردار هستند، تقریبا زنان میزان دستمزد کمتری نسبت به مردان دریافت می‌کنند.
از سوی دیگر با وجود سطح یکسانی از تحصیلات، مردان در راس سازمان و مدیریت قرار می‌گیرند و زنان در نقش یکی از افراد گروه سازمان یا نهاد مربوطه خواهند بود. نیروی کار زن با قرار نگرفتن در پست‌های مدیریتی، به‌مراتب فرصت کمتری در اتخاذ تصمیم‌گیری‌های مهم سازمان و تاثیرگذاری در فرآیند شغلی و ارتقای خود خواهد داشت.
اینگونه تفاوت‌ها و نامساوی‌ها بین نیروی کار زن و مرد موجب تشدید شکاف جنسیتی خواهد شد. در ‌واقع تفاوت بین زنان و مردان با استفاده از شاخصی به نام شکاف جنسیتی سنجیده می‌شود. در اختیار قرار گرفتن ثروت، قدرت و امکانات و مزایای جامعه به‌صورت نابرابر میان مردان و زنان جامعه، شکاف جنسیتی را بیان می‌کند. از سوی دیگر، تفاوت بین زنان و مردان منجر به افزایش ارزش اجتماعی مردان نسبت به زنان شده است.
شاخص جهانی شکاف جنسیتی برای نخستین بار توسط مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۰۶ میلادی معرفی شد و هر ‌ساله این سازمان گزارشی تحت عنوان این شاخص منتشر می‌کند. هدف اصلی این گزارش، سوق دادن جامعه به سمت برابری جنسیتی در کشور‌هاست و شکاف جنسیتی در کشور‌های مختلف را مورد بررسی و مقایسه قرار می‌دهد.
امتیازی که کشور‌های مختلف در شاخص شکاف جنسیتی کسب می‌کنند بین اعداد صفر تا یک است. هر چقدر شاخص شکاف جنسیتی کشوری به سمت یک نزدیک‌تر باشد، آن کشور به برابری جنسیتی بین زن و مرد نزدیک‌تر است، اما شاخص شکاف جنسیتی کشوری که به صفر متمایل‌تر باشد، نشان‌دهنده نابرابری بیشتر بین زنان و مردان در آن کشور در حوزه‌های مختلف است.
در بسیاری از کشور‌های پیشرفته و توسعه‌یافته میزان شاخص شکاف جنسیتی به سمت یک متمایل بوده و زنان در این کشور‌ها نسبت به مردان از فرصت‌های تقریبا برابری در اقتصاد، سیاست، آموزش و بهداشت و درمان برخوردارند. در برخی از کشور‌های در حال توسعه و توسعه‌نیافته میزان شاخص شکاف جنسیتی به صفر نزدیک‌تر بوده و میزان نابرابری در آنها بیشتر است.
شاخص شکاف جنسیتی در جهان
طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد، شاخص شکاف جنسیتی در سطح جهان در سال ۲۰۲۳ به ۴/۶۸ درصد رسیده است. با بررسی معیار‌های شاخص شکاف جنسیتی می‌توان دریافت که در سال ۲۰۲۳ معیار دستیابی به آموزش در جهان به ۲/۹۵ درصد رسیده است. از سوی دیگر، معیار‌های دسترسی به سلامت و بهداشت، معیار مشارکت اقتصادی و معیار مشارکت سیاسی به ترتیب به ۹۶ درصد، ۱/۶۰ درصد و ۱/۲۲ درصد در سطح جهان رسیده‌اند.
در شاخص شکاف جنسیتی جهانی، حوزه بهداشت و درمان با ۹۶ درصد توانسته بهترین وضعیت از مسیر برابری جنسیتی را طی کند. بعد از آن در جایگاه دوم، معیار دستیابی به آموزش با ۲/۹۵ درصد توانسته کمترین شکاف جنسیتی در جهان را داشته باشد.
ایران در جهت معکوس شاخص شکاف جنسیتی
گزارش شاخص شکاف جنسیتی جهانی، برابری بین زنان و مردان براساس شاخص‌هایی مانند امکان دسترسی زنان به آموزش، بهداشت و درمان، شرکت در امور سیاسی و امور اقتصادی کشور را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. در آخرین گزارش مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۲۳، شکاف جنسیتی در بین ۱۴۶ کشور جهان مورد مقایسه قرار‌ گرفته است. در این گزارش، ایران با امتیاز ۵۷ درصد در بین ۱۴۶ کشور در جایگاه ۱۴۳‌ جهان قرار دارد و تنها از سه کشور الجزایر، چاد و افغانستان در جایگاه بالاتری قرار دارد.
براساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، امتیاز شاخص شکاف جنسیتی ایران از ۵۸ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۵۷ درصد در سال ۱۴۰۲ رسیده است. امتیاز این شاخص کاهش یافته و رتبه ایران از ۱۳۹ در سال ۱۳۹۵ به ۱۴۳ در سال ۱۴۰۲ رسیده و به قعر جدول نزدیک‌تر شده است.