تحمیل زیان انباشته

گروه معدن- وزارت صنعت، معدن و تجارت در آخرین چشم‌انداز خود از صنایع فولادی بر ضرورت افزایش تولید محصولات فولادی به ۲۲ میلیون تن، فولاد خام به ۳۰ میلیون تن و آهن اسفنجی به ۳۳ میلیون تن تاکید کرده است. در واقع این برنامه در حالی از سوی وزارت صنعت مطرح می‌شود که فارغ از شرایط تحریمی و شدت گرفتن محدودیت‌های ظالمانه آمریکا که عملا میزان تولید مطابق با برنامه صنایع فولادی ر ا تحت‌الشعاع قرار داده بود در دو ماه اخیر شاهد گسترش بیماری کرونا هستیم که اکثر صنایع را با محدودیت یا توقف تولید مواجه کرده و پیش‌بینی مشخصی نیز از مدت زمان درگیری چرخ صنعت کشور با این ویروس وجود ندارد؛ موضوعی که به اعتقاد کارشناسان برنامه‌ریزی‌های اینچنینی ناشی از تعجیل مسوولان برای دستاورد‌سازی و فاقد هر گونه برنامه کارشناسی شده بود و در حالی که تعطیلی اکثر صنایع فولادی جهان بازار جهانی را تحت‌الشعاع قرار داده افزایش تولید بدون هر گونه بازاریابی نتیجه‌ای جز به حراج رفتن منابع کشور نخواهد داشت.
اما و اگرهای افزایش تولید
بررسی‌ها از برنامه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد این وزارتخانه مهم‌ترین برنامه را به تولید بخش‌های مختلف معدن و صنایع معدنی معطوف کرده است به گونه‌ای که براساس پیش‌بینی‌های این وزارتخانه، واحدهای تولیدکننده فولاد و محصولات فولادی باید تا پایان امسال ۲۲ میلیون تن محصولات فولادی، ۳۰ میلیون تن فولاد خام و ۳۳ میلیون تن آهن اسفنجی تولید کنند. این ارقام در حالی پیش‌بینی شده که شرکت‌ها در سال گذشته ۸/۱۸ میلیون تن محصولات فولادی، ۲۳ میلیون تن فولاد خام و ۲۵ میلیون تن آهن اسفنجی تولید کرده بودند و برای تحقق ۵۵ میلیون تن فولاد خام در چشم‌انداز ۱۴۰۴ خورشیدی این سیر صعودی می‌تواند امیدبخش توسعه تولید و صادرات فولاد کشور باشد. این میزان از تولید فولاد خام از نظر بین‌المللی نیز قابل توجه است با توجه به اینکه بنا بر داده‌های انجمن جهانی فولاد، تولید فولاد خام ایران در سال گذشته میلادی (۲۰۱۹) نسبت به سال پیش از آن رشد ۳۰درصدی را تجربه کرد.
با این حال تحقق این حجم از تولید در سال جاری با اما و اگرهایی همراه شده است؛ موضوعی که با توجه به گسترش ویروس کرونا در اکثر کشورها انتقادات کارشناسان و فعالان صنعت فولاد را نسبت به نبود بازار مناسب در صورت افزایش تولید و امکان تحمیل زیان انباشته به صنایع فولادی را به همراه داشته است.
بازاریابی را دریابید
کیوان جعفری‌طهرانی، کارشناس بازار بین‌الملل فولاد و سنگ‌آهن در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» در این‌باره توضیح داد: در تحقق این چشم‌انداز دو ابهام وجود دارد؛ نخست اینکه در سال گذشته خورشیدی ما با بحرانی جهانی مانند کرونا رو‌به‌رو نبودیم و چشم‌اندازی که برای تولید فولاد خام محقق شده بود، ۲۸ میلیون تن بود. با این حال ۲۳ میلیون تن تولید شد. پس کشور در شرایط عادی و غیربحرانی پنج میلیون تن از چشم‌اندازی که وزارت صنعت، معدن و تجارت ترسیم کرده بود، عقب ماند.
وی ادامه داد: من هم در جایگاه یک ایرانی از اینکه چشم‌انداز وزارت صنعت، معدن و تجارت محقق شود، خشنود خواهم بود اما در شرایطی که در سال گذشته بدون بحران به چشم‌انداز ترسیم شده نرسیدیم، امسال با وجود بحران چگونه می‌توانیم به آن برسیم؟
جعفری‌طهرانی افزود: در حال حاضر ظرفیت تولید همه کارخانه‌های دنیا ۳۰ تا ۵۰درصد کمتر از مقدار واقعی‌شان شده و تنها در چین به دلیل وقوع و مهار زودتر کرونا ظرفیت تولید کارخانه‌ها ۷۵ تا ۸۰ درصد مقدار واقعی است. به نظر من در شش ماه نخست امسال کارخانه‌های ما یک‌سوم تا ۵۰ درصد از تولید معمول را خواهند داشت و چنین اتفاقی، عملی شدن رشد هفت میلیونی تولید فولاد خام را در ابهام قرار می‌دهد.
این کارشناس در ادامه اضافه کرد: دومین مساله که در افزایش تولید فولاد و محصولات فولادی باید در نظر داشت، بازار مصرف است. حتی اگر تولید انجام شود، امکان صادرات با ظرفیت کامل وجود ندارد چرا که بازار جهانی نیمه‌بسته و تقاضا کم است. وی افزود: چرا قیمت شمش فولاد خوزستان از ۴۰۰- ۳۹۰ دلار در مزایده بهمن ۹۸ به ۳۵۰ دلار در هفته دوم فروردین افت کرد و پیش‌بینی می‌شود تا پایان اردیبهشت نیز تا ۳۲۰- ۳۱۰ دلار نزول کند؟ همه اینها حکایت از کم بودن تقاضا در سطح بین‌المللی و رقابت فولادسازان برای کسب سهم بیشتر بازار با دامپینگ قیمت دارد. جعفری‌طهرانی تصریح کرد: افزایش تولید در صورتی که بازار مصرف وجود نداشته باشد به فروش پایین‌تر از قیمت واقعی می‌انجامد و اگر وزارتخانه می‌خواهد افزایش تولید را به این قیمت که چوب حراج به محصولات فولادی بزند، صورت دهد این رشد تولید چه ارزشی خواهد داشت؟ در چنین بازاری که ویروس کرونا دامن تمام کشورهای جهان را گرفته است، بازاریابی صادراتی باید جلوتر از تولید انجام شود و با تحلیل بازار به فولادسازان کشور به تفکیک، برنامه تولید در سه ماهه اول تا چهارم سال ۹۹ ارائه شود.
نبود متقاضی در بازار جهانی
بهرام سبحانی، رییس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز در این‌باره گفت: برنامه جامعی که در چشم‌انداز ۱۴۰۴ خورشیدی برای طرح جامع فولاد تعیین شده، هدفی است که برنامه‌های سالانه برای رسیدن به آن تعیین و ترسیم می‌شود.
وی افزود: به باور من تولید ۳۰ میلیون تن تولید فولاد خام تا پایان سال جاری نشدنی نیست. همچنین ارقامی که برای تولید آهن اسفنجی و سایر محصولات فولادی در نظر گرفته شده، اما آنچه برای تحقق این پیش‌بینی مورد نیاز است هم باید در دسترس باشد و مواردی همچون تامین مواد اولیه، قطعات یدکی و نقدینگی مورد توجه قرار گیرد. مهم‌تر از همه اینها بازار مصرف است که نباید از آن غافل ماند. آیا برای این حجم از تولید بازار مصرف وجود دارد و بازار جهانی در اوضاع کنونی طالب محصول ایرانی است؟
وی تصریح کرد: پس در توان کشور برای عملی کردن این چشم‌انداز حرفی نیست. مساله در بازار مصرف و پیش‌نیازهاست.