15 - 06 - 2017
تحریم هوایی قطر قانونی است؟
گروه حملونقل- به دنبال تنش میان کشورهای حاشیه خلیجفارس و جلوگیری از تردد هواپیماهای قطری در حریم این کشورها، شرکت هواپیمایی قطر از سازمان بینالمللی هواپیمایی کشوری، ایکائو وابسته به سازمان ملل متحد خواست تا تحریم هوایی قطر را غیرقانونی و مغایر کنوانسیون ترابری هوایی سال ۱۹۴۴ اعلام کند. با افزایش تنش دیپلماتیک بین قطر و کشورهای عربی حوزه خلیجفارس، عربستان، امارات و بحرین فرودگاههای خود را روی نشست و برخاست هواپیماهای قطری بستهاند اما سوال جدی در این زمینه این است که بستن حریم هوایی به روی کشورها اقدامی قانونی است یا خیر؟
براساس حقوق بینالملل و حقوق هوایی، هر کشور حق دارد به لحاظ نظامی یا امنیتی، پرواز هواپیماهای سایر کشورها را در پارهای از قلمرو خود محدود یا ممنوع کند. همچنین کشورها در صورت استفاده از تجهیزات عکسبرداری باید به حق حاکمیت کشورهای دیگر توجه کنند. هر کشور متعاهدی میتواند کاربرد تجهیزات عکسبرداری را بر فراز قلمرو خود ممنوع یا محدود سازد. براساس همین قانون ایران نیز به تازگی به شرکت نپال ایرلاینز به دلیل عدم تسویه چند ساله بدهیهایش، اجازه استفاده از حریم هواییاش را نداد.
قوانین بینالمللی حفظ حریم هوایی کشورها را به رسمیت شناخته و براساس آن قلمرو یک کشور نهتنها شامل سرزمین و آبهای سرزمینی آن بلکه شامل لایهای از هوا که بر فراز قلمرو زمینی و آبی آن قرار دارد، میگردد. این لایه هوایی تا آنجا که اتمسفر (جو) وجود دارد، ادامه مییابد و پس از آن منطقه ماورای جو یا فضا آغاز میشود. ماده «یک» کنوانسیون پاریس در تاریخ ۱۳ اکتبر سال ۱۹۱۹ حاکمیت مطلق و انحصاری دولتها را بر قلمرو هوایی مافوق سرزمین و آبهای سرزمینیشان مورد تایید قرار داده است. به غیر از این کنوانسیون چند قرارداد بینالمللی دیگر بر حفظ حریم هوایی کشورها تاکید کرده است.
با قبول اصل حاکمیت، هر دولت حق مسلم دارد که بهطور مطلق، عبور و مرور هواپیماها را بر فراز قلمروی زمینی و دریایی خود تحت قواعد و ضوابطی درآورده و آن را ممنوع ساخته یا برای هواپیماهای هر کشوری که مایل باشد، مجاز اعلام کند. با این توصیف هیچیک از هواپیماهای دولتی حق ندارند بدون تحصیل اجازه از راه عقد قرارداد و غیره و عدم رعایت مفاد و شرایط آن بر فراز خاک کشور دیگر پرواز کنند یا در آن فرود آیند. از این رو، عدم کسب جواز ورود به قلمرو هوایی کشورها، نقض حریم هوایی دولت دیگر و نقض جدی حقوق بینالملل محسوب میشود.
کنوانسیون ترابری هوایی سال ۱۹۴۴ چه میگوید
کشور قطر برای غیر قانونی بودن اقدام عربستان «کنوانسیون ترابری هوایی سال ۱۹۴۴» را مورد اسنتاد قرار داده و این در حالی است که در بخش ششم همین کنوانسیون آمده است: «هر کشور متعاهدی حق امتناع از دادن گواهی یا اجازه به یک بنگاه اقتصادی حملونقل هوایی کشور دیگر یا لغو آنها را محفوظ میدارد، در هر موردی که متقاعد نمیشود مالکیت اساسی و کنترل موثر متعلق به اتباع کشور متعاهد است یا در موردی که چنین نهاد حملونقل هوایی در انطباق قوانین کشوری که بر فراز آن بهرهبرداری میکند یا اجرای تعهداتش به موجب این موافقتنامه قصور دارد.»
در این شرایط که قطر محدودیتهای ایجاد شده را نقض آشکار قوانین بینالمللی هوانوردی اعلام کرده؛ عربستان و کشورهای امارات و بحرین معتقدند برای حفاظت از جان شهروندان خود اقدام به این عمل کردهاند و این در حالی است که محدودیتهای ایجاد شده برای هواپیماهای کشور قطر صرفا محدود به استفاده از فرودگاههای کشورهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین نمیشود. این محدودیتها شامل ناوبری هوایی و همچنین استفاده از آسمان این کشورها برای پروازهای عبوری نیز میشود.
در همین رابطه، روز دوشنبه ۱۲ ژوئن (۲۲ خرداد)، اکبر البکر، رییس شرکت هواپیمایی قطر نسبت به محدودیتهای ایجاد شده به سازمان بینالمللی هوانوردی غیرنظامی شکایت کرده است. رییس شرکت هواپیمایی قطر محدودیتهای ایجاد شده را غیرقانونی و عملا نقض قوانین بینالمللی هوانوردی دانسته است.
سازمان هوانوردی امارات متحده عربی و همچنین سازمان هوانوردی عربستان سعودی نسبت به اعتراض و شکایت قطر واکنش نشان دادند. مقامات شرکت هواپیمایی عربستان اعلام کردهاند که بستن فرودگاهها و همچنین منع پروازهای عبوری هواپیماهای قطری به منظور حفظ شهروندان این کشور از خطرات احتمالی بوده و مطابق با حق حاکمیت این کشور است.
مقامات هوانوردی امارات متحده عربی و بحرین نیز اظهارات مقامات عربستان را در این زمینه تکرار کردهاند. اظهارات مقامات هوانوردی سه کشور یادشده در واکنش به مصاحبهای است که شبکه خبری CNN با اکبر البکر، رییس سازمان هوانوردی قطر داشته است. شرکت هواپیمایی قطر، یکی از شرکتهای بزرگ هواپیمایی در حوزه خلیج فارس به حساب میآید. هواپیماهای این شرکت نه تنها بسیاری از مناطق خاورمیانه را تحت پوشش پروازهای خود دارند بلکه این شرکت به بسیاری از نقاط آسیا، اقیانوسیه و آفریقا نیز پرواز دارد. پروازهای شرکت هواپیمایی قطر بسیاری از کشورهای اروپایی و همچنین آمریکای شمالی و جنوبی را نیز در بر میگیرد. شرکت هواپیمایی قطر که عضو اتحادیه هوانوردی بینالمللی oneworld است از جمله به شهرهای فرانکفورت، برلین، مونیخ و دوسلدورف در آلمان نیز پرواز دارد.
تحریم هواپیمایی قطر شامل هواپیماهای عبوری به مقصد قطر نمیشود
کشورهای تحریمکننده قطر گفتهاند که تحریم هوایی آن کشور شامل هواپیماهای کشورهای ثالث نمیشود. سازمان هواپیمایی امارات متحده عربی گفت که تحریم هوایی علیه قطر صرفا شامل هواپیماهای متعلق به شرکتهای ثبت شده در این کشور است و به هواپیماهای کشورهای ثالث عازم قطر تسری نمییابد. مقامات هواپیمایی دو کشور عربستان سعودی و بحرین نیز اطلاعیههایی با مضمون مشابه منتشر کردهاند.
این سه کشور با متهم کردن دولت قطر به حمایت از تروریسم روابط خود را با این امیرنشین قطع کردند و یک رشته تحریمهای اقتصادی را علیه این کشور به اجرا گذاشتند که از جمله شامل ممنوعیت فعالیت شرکتهای هواپیمایی قطر و عبور هواپیماهای آنها از آسمان این کشورهاست.
اطلاعیههای سازمانهای هواپیمایی این سه کشور در حالی منتشر میشود که به دلیل تحریم اقتصادی وضع شده توسط همسایگان قطر، چند کشور دیگر از جمله ایران و ترکیه مقادیری اقلام ضروری شامل مواد غذایی را با هواپیما به آن کشور ارسال کردهاند. روز سهشنبه مراکش نیز ضمن تاکید بر لزوم حل بحران کنونی از طریق مذاکره گفت که آماده ارسال مواد غذایی و سایر اقلام ضروری به قطر است. وزیر خارجه قطر از علت تصمیم کشورهای همسایه به قطع رابطه با کشورش اظهار بیاطلاعی کرده است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد