10 - 10 - 2020
تبلیغات روانی یا فشار حداکثری
آرزو فرشید– هر دم از این باغ بری میرسد. تحریمهای تازهتر از تازهتری میرسد. ایالات متحده آمریکا که چندی قبل در همراه کردن طرفهای برجامی و اعضای شورای امنیت سازمان ملل برای فعال کردن مکانیسم ماشه و بازگرداندن قطعنامهها علیه ایران ناکام ماند، هر کاری از دستش برمیآید، میکند تا وعده فشار حداکثری بر ایران روی زمین نماند. شاهد هم اضافه شدن نام ۱۸ بانک ایرانی به فهرست بلندبالای آمریکاییها برای اعمال فشار بر ایران.
آمریکا؛ از اقدام تا ادعا
دولت آمریکا روز پنجشنبه با این ادعا که بانکهای کشاورزی، مسکن، رفاه کارگران، شهر، اقتصاد نوین، حکمت ایرانیان، ایران زمین، کارآفرین، خاورمیانه، پاسارگاد، سامان، سرمایه، توسعه تعاون، گردشگری، موسسه اعتباری مهر ایران، شرکت تامین سرمایه امین، بانک قرضالحسنه رسالت و بانک همکاری منطقهای اسلامی تاکنون تحریمهای پیشین آمریکا را دور زدهاند، آنان را فهرست تحریمی خود و نهادهای مالی خارجی و غیرایرانی را در خطر توبیخ شدن در اثر تجارت و تبادلات مالی با آنها قرار داد. تحریمهای جدید ارتباط این بانکها را با نظام پولی بینالمللی قطع میکند.
استیون منوچین وزیر خزانهداری آمریکا درباره این تحریمها گفته است: «اقدام امروز برای تعیین بخش مالی و تحریم ۱۸ بانک بزرگ ایرانی نشانگر تعهد ما به متوقف کردن دسترسی غیرمجاز به دلارهای آمریکاست. برنامه تحریمهای ما تا زمانی که ایران حمایتش از فعالیتهای تروریستی را متوقف کند و به برنامههای هستهایاش پایان دهد، ادامه خواهد داشت.» وی اما در عین حال مدعی است که تبادلات بشردوستانه برای حمایت از مردم ایران در اقدام یادشده مستثنی شده است.
مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا نیز مدعی شد که این تحریمها ایران را از آنچه «حمایت مالی از تروریسم و اخاذی هستهای که جهان را به خطر میاندازد» خواند، منع میکند. وی گفت: «کمپین فشار حداکثری اقتصادی ما تا زمانی که ایران خواهان برقراری مذاکرات جامع جدیدی در خصوص رفتارهای خصمانه نظام نباشد، ادامه خواهد یافت.»
وی مدعی شد که ایران از بودجهای که مختص به مردم ایران بوده است برای تامین مالی سپاه پاسداران جمهوری اسلامی و بسیج استفاده کرده است. پمپئو ضمن تاکید بر اظهارات واهی خود در خصوص حمایت آمریکا از مردم ایران مدعی شد: «اقدامات امروز بر روی مجوزها و مصونیتهای صادرات بشردوستانه به ایران که با قدرت تمام در حال اجرا و تاثیرگذاری هستند، تاثیری نخواهد گذاشت.»
لازم به ذکر است که این ادعای آمریکا در حالی مطرح میشود که همین الان هم ایران از نظر دریافت دارو خاصه این اوضاع و احوال کرونایی در مضیقه است.
واکنش ایران
تحریمهای جدید آمریکا و اظهارات مقامات این کشور با واکنش مقامات کشورمان مواجه شد. سعید خطیبزاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفت: «بیبی اولها» (کسانی که منافع نتانیاهو را به منافع آمریکا ترجیح میدهند) سرخورده از شکستهای حقارتبار و بیثمر «فشار حداکثری»، ترامپ را برای تشدید سیاست غیرانسانی هدف قرار دادن مردم عادی ایران اغوا کردهاند. همین دار و دسته در طول چهار سال گذشته نیز بدون ملاحظه با منافع و اعتبار ایالات متحده قمار کردهاند. یک بار دیگر نیز شکست خواهند خورد.»
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز در واکنش به تحریمهای اخیر در صفحه توئیتر خود نوشت: «در میانه همهگیری کرونا، رژیم ایالات متحده درصدد نابودکردن کانالهای باقیمانده برای پرداخت پول دارو و غذاست. ایرانیان این آخرین سبعیتها را نیز از سر خواهند گذراند. اما تبانی برای گرسنگیدادن یک ملت، جنایت علیه بشریت است. آمران و مجریانی که پولهای ما را بلوکه کنند به دست عدالت سپرده خواهند شد.»حمید بعیدینژاد سفیر جمهوری اسلامی ایران در انگلیس نیز در واکنش به این تحریمها در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «دولت آمریکا ۱۸ نهاد بانکی و مالی ایران را به لیست تحریمها اضافه کرد تا به افراطیترین لابیهای خشونت و نفرت اثبات کند که تا آخرین لحظات حکومت، سیاست تشدید جنگ اقتصادی خود با ایران را با قدرت تمام تعقیب کرده است. دولت آمریکا با این اقدام به روشنی ثابت کرد که ادعای مکرر تسهیل انتقال اقلام پزشکی به ایران برای مقابله با کرونا دروغی بیش نیست. امروز با شرایطی روبهرو هستیم که دولت آمریکا حتی مردم خود و منافع آنها را نیز قربانی سیاستهای اشتباه خود کرده است.»
نگرانی بینالمللی
اقدام اخیر آمریکا اگرچه با ادعای امکان دسترسی ایران به اقلام بشردوستانه همراه بود اما سبب ایجاد موجی از نگرانی های بینالمللی شد. روزنامه هیل در گزارشی به این موضوع پرداخت و نوشت: «باوجود تاییدیههای دولت ترامپ در خصوص وجود فرآیندهایی برای اطمینان حاصل کردن از انتقال کمکهای بشردوستانه به مردم ایران، برخی متخصصان و مقامات اروپایی در خصوص این تحریمهای گسترده ابراز نگرانی کردهاند.»
واشنگتن پست روز پنجشنبه گزارش داده است که مقامات اروپایی در حال ابراز نگرانی در خصوص تحریمهای جدید هستند و میگویند این تحریمها به طور موثر دسترسی ایران به داراییهای خارجی را قطع و پول لازم برای اهدا به منظور دریافت واردات بشردوستانه را سلب میکند.در این گزارش آمده است: «دولت ترامپ در اکتبر ۲۰۱۹ تلاش کرد با برقراری کانالی از طریق سوییس، کالاها و خدمات بشردوستانه به ایران ارسال کند. اولین انتقال داروهای سرطانی در ماه ژانویه صورت گرفت و حدودا کانال در ماه فوریه نهایی شد. اما میزان تاثیر این کانال چندان مشخص نیست. به گفته برخی اشخاص صادرات مرتبط با داروسازی به ایران از ماه ژانویه به طرز چشمگیری کاهش یافته است. باربارا اسلین مدیر بخش «آینده راهبرد ایران در شورای آتلانیک» اعلام کرد تحریمها «سادیسمی هستند که به سیاست خارجی مبدل شدهاند». وی در توئیتر خود نوشت: این تحریمها دولت ایران را به زانو درنمیآورند اما به عموم مردم آسیب میزنند. این تحریمها قاچاق را تشویق و در نهایت، تحریمهایی که پایه آنها دلار است را تضعیف میکنند.»نکته دیگری که این گزارش به آن اشاره میکند همان حرفی است. که تحلیلگران در ایران میگویند. در این گزارش آمده است: «این تحریمها بیش از آنکه تاثیرگذار باشند، نمادگرا هستند و بیشتر به جای آنکه به عنوان اقدامات سیاسی تاثیرگذار به آنها نگاه شود، لفاظیهای انتخاباتی محسوب میشوند. دنیل فرید تنظیمکننده پیشین تحریمها در وزارت خارجه آمریکا گفته است: این تحریمها نه عزم سیاسی ایران را نابود میکنند و نه ایران را تحت شرایط آمریکا به پای میز مذاکره بازمیگردانند. اینها بیشتر تحریمهای پیغامدار هستند که بیشتر مردم آمریکا را مخاطب قرار دادهاند.»
فضاسازی و آثار کوتاهمدت
روند افزایشی لیست تحریمها شاید در عمل تاثیر چشمگیری در شرایط موجود نداشته باشد اما این به معنای آن نیست که فشاری به مردم نخواهد آمد. مساله این است که ایران پیشتر به قدری در تنگنا قرار گرفته که تحریمهایی مثل آنچه روز پنجشنبه اعلام شد، وضعیت را چندان تغییر نمیدهد. از سوی دیگر نمیتوان آثار کوتاه مدت این تحریمها در بازارهای داخلی که ناشی از جو روانی است را نادیده گرفت.حسن بهشتیپور کارشناس مسائل بینالملل در گفت و گو با «جهان صنعت» به شرح آثار تحریمهای جدید پرداخت و گفت: «به نظر من این تحریمهای جدید اثر خاصی ندارد. ما همان وقتی که FATF را نپذیرفتیم عملا تحریم بانکها را پذیرفتیم. به عبارتی چه آمریکا بانکهای ایرانی را تحریم کند چه نه ما با توجه به اینکه مقررات FATF را نپذیرفته و از نظر FATF در وضعیت قرمز هستیم، کلیه بانکهای خود را در مبادلات دچار مشکل کردیم. بنابراین اینکه آمریکا ما را تحریم کند یا نه خیلی فرق ندارد به خصوص اینکه قبلا هم بانکهایی مثل سپه، ملت، تجارت، ملی و… تحریم شده بودند و هیچ اتفاقی هم نیفتاد.»
وی در پاسخ به اینکه در این صورت، مقصود آمریکا از افزایش تحریمها چیست گفت: «این یک فضاسازی است برای اینکه بگویند ما یک کاری کردهایم. در داخل ایران هم برخی که اطلاعات کمتری دارند، فکر میکنند که واقعا اتفاق خیلی بزرگی افتاده است و الان ۱۸ بانک ما تحریم شده است. این در حالی است که یکسری از این بانکها قبلا در بانک سپه ادغام شده و خود سپه هم تحریم بود. بانکهای خصوصی را هم تحریم کرده چون چیز دیگری برای تحریم نداشته است. این یک فضاسازی است و برای افزایش فهرست مراکز تحریم شده جاهایی که عملا تاثیری در اقتصاد ایران ندارد را هم تحریم میکنند.»این کارشناس مسائل بینالملل تاکید کرد: «ما وقتی مقررات FATF را نپذیریم این شرایط را برای بانکهای خود پذیرفتیم و اگر آمریکا هم ما را تحریم نکند، بانکهای ایرانی نمیتوانند کاری انجام دهند.»وی همچنین درباره اینکه فضاسازی درباره افزایش فشارها بر ایران چه دستاوردی برای آمریکا دارد گفت: «تبلیغات در جنگ روانی خیلی مهم است. یک بسترسازی کرده و با چنین رویکردهایی میخواهد بگوید که ما کار ویژهای انجام دادهایم.»بهشتیپور درباره راهکارهای ایران برای خنثی کردن این جنگ روانی و فضاسازی نیز گفت: «ایران عملا کاری نمیتواند انجام دهد. این تحریمها به لحاظ روانی اثرگذار است و در بازار ما اثر خواهد گذاشت. دلیلش نیز این است که عدهای اصلا اطلاع ندارند که ماجرا از چه قرار است و همین که در اخبار بیبیسی، رادیو فردا و… یا خبرگزاریهای داخلی که به آنان خدمت میکنند میشنوند که ۱۸ بانک دیگر هم تحریم شدند فکر میکنند که چه خبر شده و اثر روانی کوتاهمدتی در بازار خواهد داشت. البته در میانمدت و بلندمدت اثری ندارد. منظور از این اثر نداشتن هم این است که تفاوت چندانی با قبل نخواهد داشت زیرا این بانکها امکان خاصی برای دور زدن تحریم و کمک به اقتصاد ایران نداشتند و کاری نمیکردند.»این کارشناس مسائل بینالملل تاکید کرد: «ایران در مقابله با این تحریم کار خاصی نمیتواند انجام دهد غیر از آنکه کمی آگاهی افزایی در بین افکار عمومی انجام دهد و مردم بدانند که این گونه اقدامات اثر چندانی بر اقتصاد ایران ندارد. آن زمان که بانک مرکزی ایران را تحریم کردند در واقع هر کاری که میشد برای لطمه زدن به اقتصاد ایران انجام داد را انجام دادند. در تاریخ بیسابقه بوده که بانک مرکزی یک کشور را تحریم کنند اما بانک مرکزی ما را کردند. وقتی مادر همه بانکها را قبلا تحریم کرده بودند، تحریم فرزندان آن که کار خاصی هم نمیتوانستند انجام دهند چیزی بیش از فضاسازی و جنگ روانی نیست.»
تحریمهایی که قبلا هم بود
فریدون مجلسی دیپلمات پیشین و کارشناس مسائل بینالمللی نیز تقریبا همین نظر را دارد. او در گفتوگو با «جهانصنعت» ضمن اشاره به اینکه «مدتهاست تحریم ایران در حوزه بانکی کامل شده است» گفت: «اینکه اسم برخی بانکها در لیست باشد یا نباشد، جلوی آن دو تا ضربدر بزنند یا نزنند فرق چندانی ندارد. وقتی ارتباط بانکی بین ایران و دنیا عملا وجود ندارد دیگر افزودن اسم برخی بانکها به فهرست تحریمی اثری ندارد. حالا میخواهند جلوی صرافیها را بگیرند که بعید است چون اقدامات صرافیها از مسیری نمیگذرد که آنها بفهمند کی، چقدر معامله کرده است. البته اگر سختگیریهایی که درباره پولشویی انجام میشود، ادامه یابد کار آنها نیز مشکل میشود زیرا فرد حتی وقتی از صرافی پول میگیرد باید پول را به حساب بانکی خود بریزد و در آنجا از وی میپرسند که این بابت چیست. او ناگزیر است که توضیح دهد مثلا کالایی به ایران فروخته شده و آن موقع است که بانک بدون اینکه وظیفهای از نظر حقوقی و بینالمللی داشته باشد ممکن است از ترس تحریم آمریکا، بگوید من پول را به حساب شما نمیریزم، بلوک میکنم یا برمیگردانم.»وی افزود: «این مساله فشار دولت آمریکاست که سعی میکند به مکانیسم ماشه جنبه بینالمللی دهد اما کشورهای دیگر اگرچه این رویه را عملا اجرا میکنند ولی قانونا نپذیرفتهاند.»مجلسی ادامه داد: «کار ما هم مشکل است. ما کشور بزرگی هستیم که قدری از نیازهای خود را میتوانیم در داخل کشور برطرف کنیم، معادل بیش از چهار میلیون بشکه نفت هم مصرف داخلی داریم که از خارج وارد نمیکنیم. بنابراین وضعیت ما همیشه از کره شمالی بهتر خواهد بود زیرا قدری بیشتر به امکانات داخلی متکی هستیم اما توسعهای که حق ایران بود، از دست رفته است و کماکان هم از دست میدهیم تا به آن راهحل نهایی برسیم که ظاهرا مقامات حکومت به دنبال آن هستند.»
وی در واکنش به اینکه آیا تحریمهای اخیر برای رساندن مقامات ایرانی به جایی است ناگزیر شوند کوتاه بیایند و راههایی همچون مذاکره را بپذیرند گفت: «مقصود من از راه نهایی، کوتاه آمدن نیست. جنگ با اسراییل است که آقای نقدی هم آدرس آن را میدهد. البته ما اگر به فکر این راهحل هستیم باید به بمبهای اتمی اسراییل هم فکر کنیم زیرا اگر مقامات آنان هم به اندازه آقای نقدی احساس وظیفه کنند پیشدستی کرده و میتوانند شهرهای ما را بمباران کنند و یک فاجعه بزرگ بیافرینند. البته امیدوارم کار به آنجاها نکشد و یک راهحلی که اسمش را نباید کوتاه آمدن گذاشت، در جهت حفظ منافع ایران و مردم ایران پیدا کرد تا ما را از جنگی که ارتباط درجه یکی به ما ندارد، نجات دهد.»
خلاصه کلام
خلاصه کلام اینکه افزودن ۱۸ اسم یا هر تعداد دیگر به سیاهه تحریم علیه ایران تاثیر چشمگیری در وضعیت اقتصادی ما ندارد و مساله از مشاهده نوسانات قیمتی که عموما هیجانی است و در موارد قبلی نیز مشاهده شده، فراتر نمیرود. این اما نشانه خوبی نبوده و به این معنا نیست که مردم ایران از تداوم این تحریمها صدمه مینمیبینند. آنچه تحلیلگران ایرانی اکنون به آن اشاره میکنند این است که آب از سر ما گذشته است. برای نجات از این وضعیت باید به یک راهحل نهایی رسید.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد