7 - 01 - 2025
بیراهه دیپلماسی
گروه سیاسی- سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی از دور تازه مذاکرات ایران و تروئیکای اروپا در روزهای پایانی ماه جاری خبر داده و معاون اول رییس‌جمهور نیز در بخشی از سخنانش در نشست شورای‌عالی روابط خارجی تاکید کرده که جمهوری اسلامی به هیچ‌وجه داوطلب ادامه تحریم نیست و آمادگی دارد با ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای، در راستای مقابله، خنثی‌سازی و البته رفع تحریم‌ها گام بردارد. با وجود عزم جزم دولت و دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی اما به نظر می‌رسد طرفین اروپایی مذاکرتی که به‌گفته اسماعیل بقائی قرار است ۲۴ و ۲۵ دی‌ماه در ژنو برگزار شود، چندان نگاه مثبتی به تعامل با ایران و گفت‌وگو با مقام‌ها و دیپلمات‌های ایرانی ندارند. آن هم در شرایطی که چند هفته‌ای بیشتر تا بازگشت دونالد ترامپ و طیفی از تندروترین نیروهای منتسب به حزب جمهوریخواه به کاخ سفید باقی نمانده و اسرائیلی‌ها هم که در بیش از یک‌سال گذشته -درپی عملیات هفتم اکتبر 2023 حماس علیه مواضع رژیم صهیونیستی و جنگ خونینی که نیروهای نظامی این رژیم علیه ساکنان باریکه غزه به راه انداختند- از هیچ تلاشی برای هجمه علیه جمهوری اسلامی فروگذار نکرده و نمی‌کنند، طی هفته‌ها و ماه‌های گذشته، پیوسته بر تلاش‌های خود در راستای اعمال فشار روزافزون به ایران افزوده‌اند.
با این همه اما واقعیت این است که آنچه به‌ویژه در این چند روز گذشته بر چالش‌ها و پیچیدگی‌های روابط نه‌چندان مساعد ایران و اروپا افزوده، به‌طور مستقیم به اسرائیل و تنش همیشگی در روابط تهران و تل‌آویو مربوط نیست. به بیان دقیق‌تر، در این روزها و هفته‌های گذشته، روابط تهران با پایتخت‌های اروپایی به‌قدری پرتنش و متلاطم بوده که اسرائیلی‌ها عملا نیازی به دخالت و کارشکنی بیشتر احساس نکرده‌اند. تنش و تشنجی که حالا نه‌تنها روابط ایران با سه کشور اروپایی عضو برجام را مختل کرده بلکه همزمان بر روابط جمهوری اسلامی با برخی دیگر کشورهای قدرتمند اروپایی همچون ایتالیا نیز سایه افکنده است. آن هم در شرایطی که به فاصله تنها چند روز پس از بازداشت یک شهروند ایرانی در ایتالیا به اتهام تلاش برای ترور دونالد ترامپ، یک خبرنگار سرشناس ایتالیایی در تهران بازداشت شد و در پی آن، سفارتخانه‌های دو کشور دست به اقدامات مرسوم دیپلماتیک علیه یکدیگر زدند و هرکدام سفیر کشور دیگر را احضار کردند. نکته‌ای که از قضا محور اصلی پرسش یکی از خبرنگاران حاضر در نشست خبری سخنگوی وزارت امور خارجه ایران بود و اسماعیل بقائی نیز به آن پاسخ داد.
ماجرای بازداشت شهروند ایرانی
و خبرنگار ایتالیایی
سخنگوی وزارت امور خارجه که در بخشی از نشست مطبوعاتی روز گذشته خود در مورد آخرین وضعیت پیگیری این وزارتخانه درخصوص بازداشت محمد عابدینی در ایتالیا توضیح می‌داد، همچنین به بحث بازداشت خبرنگار سرشناس ایتالیایی در تهران نیز پرداخت و در عین حال تاکید کرد که «این دو موضوع هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند.» اسماعیل بقائی که با اشاره به «درخواست ایالات متحده برای تعقیب و استرداد شماری از اتباع ایرانی در برخی کشورها به اتهام دور زدن تحریم‌های یکجانبه آمریکا» تاکید کرد که این بازداشت‌ها به‌زعم جمهوری اسلامی «نوعی گروگانگیری» است، اتهامات وارده به این اتباع ایران را «بی‌پایه و اساس» خواند. او همچنین گفت: «مطالبه ما از کشورها این است که روابط دوجانبه خودشان را با ایران تحت تاثیر مطالبات غیرقانونی طرف‌های ثالث قرار ندهند.» بقائی در ادامه به پیگیری‌های وزارت خارجه و سفارت جمهوری اسلامی در ایتالیا در مورد وضعیت این شهروند ایرانی اشاره کرد و با توضیحاتی در این رابطه گفت: «براساس پیگیری‌های انجام شده امکانات کنسولی تا حدودی برای این شهروند ایرانی فراهم شده و او می‌تواند با خانواده خود در تماس باشد.»
سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی همچنین با تاکید بر «تداوم پیگیری‌ها در مورد وضعیت این شهروند ایرانی»، به پرسشی در مورد ادعای برخی رسانه‌ها درخصوص ارتباط بازداشت خبرنگار ایتالیایی در ایران و شهروند ایرانی در ایتالیا پاسخ داد و با تاکید بر اینکه «این دو موضوع هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند»، گفت: «وزارت ارشاد بیانیه روشنی را در مورد دلایل بازداشت این خبرنگار ایتالیایی صادر و اعلام کرد که او به دلیل نقض قوانین ایران بازداشت شده است.»
تحلیل سیاستمدار بریتانیایی درباره ترور سلیمانی
همزمان با ایجاد تنش در روابط دیپلماتیک ایران و ایتالیا اما اظهارات یک سیاستمدار بریتانیایی درمورد ترور سردار سلیمانی در روزهای گذشته منجر به تشدید تنش در روابط تهران و لندن شده است. آنطور که روزنامه گاردین در گزارشی آورده، تام توگندهات که اکنون در حزب محافظه‌کار بر مسائل حوزه سیاست خارجی تمرکز دارد، معتقد است: «قاسم سلیمانی نقشی اساسی در استفاده از سوریه و عراق به‌عنوان پایگاهی برای عقب راندن داعش و تقویت منافع ایران در هر دو کشور ایفا کرد.» این سیاستمدار انگلیسی با تاکید بر اینکه «جایگزینی برای سلیمانی وجود نداشت» و «هیچ‌کس نمی‌توانست روابط شخصی ۲۰ساله‌ای را که او داشت، جایگزین کند»، نوشته است: «می‌دانم که این نظر محبوبی نیست اما ترور او به دستور ترامپ، در واقع ماشه‌ای بود که سقوط رژیم اسد را کلید زد.» به هر تفسیر اما این یادداشت تحلیلی تام توگندهات به‌عنوان وزیر پیشین امنیت بریتانیا که در مقطعی نیز به‌عنوان رییس کمیته منتخب امور خارجی در پارلمان بریتانیا فعالیت می‌کرد، روزگذشته با واکنش سفارت جمهوری اسلامی در لندن مواجه شد و این نهاد در توئیتی که از طریق حساب کاربری رسمی خود در شبکه اجتماعی ایکس منتشر شد، اعلام کرد: «این اظهارات تایید قتل و ترور خودسرانه و کاملا غیرقانونی و غیراخلاقی است. این اظهارات بی‌پروا، دعوت به جنگ و تجاوز علیه یک کشور عضو سازمان ملل است. فقط یک فرد نادان و غیرمسوول با پیشینه‌ای آشفته می‌تواند آنقدر پست باشد که بی‌قانونی را تایید کند، به خشونت دامن بزند و پیشنهاد حمله به ملت دیگری را بدهد.»
تهدید ماکرون به فعال کردن مکانیسم ماشه علیه ایران
باوجود تشدید تنش در روابط ایران با ایتالیا و بریتانیا، بیراه نیست اگر بگوییم آنچه روز گذشته از سوی رییس‌جمهور فرانسه مطرح شد، می‌تواند تنشی به مراتب شدیدتر را در روابط تهران و پاریس ایجاد کند. امانوئل ماکرون که روز دوشنبه در نشستی در پاریس و در جمع شماری از سفیران فرانسه در کشورهای مختلف سخنرانی می‌کرد، در بخشی از سخنانش با ادعای اینکه «برنامه هسته‌ای ایران به نقطه بی‌بازگشت نزدیک می‌شود»، گفت که فرانسه باید با دولت دونالد ترامپ، رییس‌جمهور منتخب آمریکا درباره ایران گفت‌وگوی راهبردی داشته باشد. او همچنین گفت: «رهبران جهان باید از خود بپرسند که آیا باید سازوکار بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را قبل از اکتبر ۲۰۲۵ فعال کنند، یا خیر!»
رییس‌جمهور فرانسه در ادعاهای خود علیه ایران به موضوع هسته‌ای و اتهام حمایت از روسیه در جنگ اوکراین اشاره کرد و مدعی شد: «ایران چالش استراتژیک و امنیتی اصلی برای فرانسه، اروپایی‌ها، کل منطقه و فراتر از آن است و این مساله، موضوع کلیدی گفت‌وگو با دولت آینده دونالد ترامپ، رییس‌جمهور منتخب آمریکا خواهد بود.»
واکنش بقائی به تهدیدهای
کاخ سفید
در شرایطی که در این روزهای گذشته شاهد اعلام مواضع خصمانه از سوی برخی چهره‌های سیاسی و رهبران اروپایی بودیم، مقام‌های آمریکایی نیز بیکار نبودند و اتهام‌هایی را علیه جمهوری اسلامی وارد کرده‌اند. چنانکه به‌تازگی شاهد طرح مواضعی از سوی جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید درباره فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی بودیم. ادعاهایی که البته سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران روز گذشته در بخشی از نشست مطبوعاتی خود به آن واکنش نشان داد و با اشاره به آنچه «اظهارات تهدیدآمیز مشاور امنیت ملی کاخ سفید علیه ایران» توصیف کرد، گفت: «این موضوع بارها تکرار شده و از نگاه حقوق بین‌المللی، تهدید به توسل به زور، نقض منشور ملل متحد است و این موضوع چون تهدیدی علیه تاسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز یک کشور است، نقض تعهدات بین‌المللی است و به‌نوعی تهدید علیه صلح و امنیت بین‌الملل تلقی می‌شود.
شورای امنیت باید به این موارد ورود کند و مسوولیت دولت آمریکا را به‌خاطر این اظهارات مطالبه کند.» بقائی همچنین گفت: «این را کنار سایر اظهارات اخیر دولت دموکرات علیه جمهوری اسلامی قرار دهید. این موضوع به‌نوعی رسواسازی خودشان است.» او با بیان اینکه «بلینکن هم چندی قبل از تلاش‌ها برای مداخله در ایران صحبت کرده بود»، خاطرنشان کرد: «به نظر می‌رسد دولتی که از نظر برخی آمریکایی‌ها به‌عنوان بی‌تدبیرترین و فاسدترین دولت‌های تاریخ آمریکا لقب گرفته، در تلاش است تا روش‌های شکست‌خورده خود را به دولت بعدی آمریکا دیکته و دستور کار تعیین کند.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی همچنین تصریح کرد: «تا جایی که به ما مربوط می‌شود، جمهوری اسلامی ایران و مردم ایران نشان داده‌اند که در دفاع از حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و عزت خود قاطعانه عمل خواهند کرد.»
تاکید عارف بر تلاش
برای رفع تحریم از طریق مذاکره
همزمان با انتشار این اخبار اما محمدرضا عارف روز گذشته در نشستی با حضور اعضای ستاد روابط اقتصادی خارجی کشور شرکت کرد و ضمن ابراز تاسف نسبت‌به اینکه در حوزه‌های اقتصادی از ظرفیت دیپلماسی در عرصه بین‌المللی استفاده نکرده‌ایم، گفت: «در زمینه‌های پایه و اصولی که بر آن اساس بتوانیم وارد مذاکره شویم، مثل تجارت آزاد با اوراسیا می‌توانیم کار کنیم و مستندسازی کنیم و قراردادهای دو یا چند جانبه بنویسم.» معاون اول رییس‌جمهور همچنین با اشاره به تحریم‌ها و اثر آنها بر اقتصاد و مردم ایران گفت: «ما تحریم‌ها را انتخاب نکرده‌ایم. از ورود دارو و کالاهای اساسی توسط کشورهای تحریم‌کننده جلوگیری می‌شود اگرچه می‌گویند با این کار هدف دولت ایران است اما اینطور نیست، مردم اولین آسیب‌دیدگان از این موضوع هستند. جمهوری اسلامی ایران داوطلب ادامه تحریم نیست و از جامعه بین‌الملل می‌خواهیم رفع تحریم‌ها را دنبال کنند.» عارف با بیان اینکه «ما اهل مذاکره و گفت‌وگو هستیم» خطاب به اعضای ستاد روابط اقتصادی خارجی کشور گفت: «شما باید به مردم اطمینان دهید که ما با تحریم‌ها مقابله می‌کنیم.» عارف تصریح کرد: «یافتن راه‌حل‌های خنثی کردن تحریم‌ها در ذات ایرانیان است.»
تاکید بقائی بر پایبندی تهران
به میز مذاکره
جالب آنکه اسماعیل بقائی نیز در نشست مطبوعاتی روز گذشته خود با اشاره به برگزاری نشست ستاد روابط اقتصادی خارجی کشور با حضور معاون اول رییس‌جمهور، از آغاز «دور تازه گفت‌وگوهای ایران و اروپا در روزهای ۲۴ و ۲۵دی‌ماه در ژنو» خبر داد و تاکید کرد که «گفت‌وگوهای روزهای پایانی دی‌ماه، ادامه گفت‌وگوهایی است که در آذرماه انجام شد.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی همچنین با تاکید بر اینکه «در جریان این گفت‌وگوها طیفی از موضوعات از جمله مسائل منطقه‌ای، روابط دوجانبه و موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها مورد رایزنی قرار می‌گیرد»، یادآور شد که «این گفت‌وگوها ادامه روندی است که از قبل توافق شده بود و گام دیگری در ارتباط با گفت‌وگوهای ایران و اروپاست.» بقائی با بیان اینکه «ما هیچ‌وقت از میز مذاکره فرار نکرده و قائل به گفت‌وگو بودیم»، گفت: «آقای عراقچی هم اعلام کردند که ما برای مذاکره شرافتمندانه برای رفع تحریم‌ها و برنامه هسته‌ای آمادگی داریم. اینکه به چه شکلی مذاکرات برگزار شود، تصمیم‌گیری خواهد شد.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد