بی‌خبری از سرنوشت FATF، خوش‌خبری است؟!

علیرضا کیانپور- می‌گویند اقتصاد ایران بیمار است و مبتلا به مرضی که اگرچه ظاهرا هنوز لاعلاج نیست اما علاج این عارضه تنها آنگاه ممکن خواهد شد که تن نحیف این بیمار را به تیغ جراحی حاذق بسپاریم و ضمادی بر جراحاتش بگذاریم تا تاب و تحمل درد و رنج ناشی از آن را بیابد و دوام بیاورد تا مگر نقاهتش را سپری کند به‌خصوص آنکه این بیمار رنجور، نه فقط از یک مرض حاد بلکه از امراضی مزمن رنج می‌برد!
میان این امراض مزمن که بعضی به‌ نسبت خوش‌خیم‌اند و بعضی به‌شدت بدخیم و وخیم، یکی که بیشترین آلام را باعث شده، مرض مهلکی است به‌نام تحریم! آنچه اما طی این سال‌های ابتلای ایران به تحریم، ایرانیان را حتی بیش از آنچه باید و انتظار می‌رود، عذاب داده، نوع خاصی از تحریم است که نه به‌واسطه آنچه خارجی‌ها می‌کنند بلکه به‌خاطر آنچه خودی‌ها نمی‌کنند، عارض شده و ازقضا به همین دلیل هم از آن به‌عنوان «خودتحریمی» نام می‌برند؛ رفتار عجیبی که ازجمله در بحث FATF از سوی طیفی از مسوولان حاکمیتی سر زده و در نتیجه آن، نفس اقتصادی که به درد تحریم‌های خارجی دچار است، به‌خاطر آنچه «خودتحریمی» بر سرش آورده، به شماره افتاده است.
قصه FATF و لوایح بلاتکلیف CFT و پالرمو
ماجرای خودتحریمی ناشی از بلاتکلیفی چندین و چندساله لوایح مرتبط با FATF را همه می‌دانیم؛ لوایحی چهارگانه که در میانه کار «دولت تدبیر» و «مجلس امید»، در دستور کار قرار گرفت و اگرچه با نظر مثبت این دو نهاد انتخابی به تصویب رسید و حتی دو فقره از این لوایح از سد نظارتی شورای نگهبان نیز گذشت اما دو فقره دیگر وقتی به مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید، یک‌سال دست‌به‌دست شد و سرانجام در یکی از کشوهای کازیوی دبیرخانه این نهاد انتصابی بلاتکلیف رها شد.
این لوایح که یکی مربوط به پیوستن ایران به کنوانسیون CFT است و دیگری مربوط به پیوستن به کنوانسیون پالرمو اما نه‌تنها تا پایان عمر مجلس اصلاح‌طلب دهم و دولت اعتدالی دوازدهم در بایگانی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام خاک خورد بلکه حتی وقتی حاکمیت کاملا «یکدست» و «خالص» شد هم از بایگانی خارج نشد. با این همه اما وقتی درپی سانحه بالگرد رییس دولت انقلابی و برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری چهاردهم، مسعود پزشکیان عنان کار را به دست گرفت، امید به خروج این لوایح بلاتکلیف از بن‌بست مجمع زنده شد به‌ویژه آنکه پزشکیان که در جریان تبلیغات انتخاباتی ریاست‌جمهوری تا آنجا که می‌شد از طرح وعده و شعار خودداری می‌کرد، در این یک فقره ساکت نماند و در هر آن فرصتی که دست می‌داد، از مصائبی می‌گفت که در این سال‌های بلاتکلیفی لوایح مرتبط با FATF و باقی ماندن نام ایران در فهرست سیاه این گروه ویژه اقدام مالی بر سر ملت و مملکت آمده است.
پزشکیان که تنها کاندیدای غیراصولگرای انتخاباتی بود که اوایل امسال برگزار شد، اگرچه در این چند ماه پس از پیروزی در انتخابات، هنوز دست به اقدام موثری در راستای تحقق معدود وعده‌های انتخاباتی‌اش نزده اما خوشبختانه در این یک فقره چندان هم منفعل نبوده است. او که در جریان تبلیغات انتخاباتی با استفاده از تمثیل FIFA در جهان فوتبال، گفته بود FATF نهادی است که اگر می‌خواهید در بازی اقتصاد جهانی توپ بزنید، ناگزیر به پیوستن به آن و پذیرش قوانینش هستید، در نخستین نشست مطبوعاتی‌اش که اواخر شهریورماه برگزار شد نیز بار دیگر از FATF و لزوم همکاری با این گروه ویژه اقدام مالی سخن گفت.
این‌بار اما بحث از FATF تنها در سطح حرف و شعار نبود. چه آنکه دو، سه هفته پس از آن نشست مطبوعاتی، این‌بار معاون اجرایی ریاست‌جمهوری از تصمیمی خبر داد که رییس‌جمهور و دولت برای پایان دادن به سال‌ها بلاتکلیفی FATF اتخاذ کرده‌اند. محمدجعفر قائم‌پناه که در حاشیه نشست روز 11مهرماه هیات دولت، در جمع خبرنگاران حاضر شده بود، در واکنش به پرسشی درباره آخرین اقدامات دولت در راستای تعیین‌‌تکلیف FATF، گفته بود: «نامه درخواست دولت برای بررسی مجدد FATF به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال می‌شود.» او همچنین با ابراز خوشبینی در این رابطه گفته بود: «درخصوص این موضوع اجماع داخلی اتفاق خواهد افتاد.»
دبیری: رییس‌جمهور پیگیر FATF است
حالا اما در شرایطی که نزدیک به یک ماه از آن وعده معاون اجرایی رییس‌جمهور گذشته، شهرام دبیری که ازجمله نخستین افرادی بود که مسعود پزشکیان پس از ورود به کاخ ریاست‌جمهوری، او را به‌عنوان معاون خود منصوب کرد و در این مدت نیز به‌عنوان معاون پارلمانی رییس‌جمهور همراه پزشکیان بوده، درباره آخرین اقدامات دولت وفاق ملی به‌منظور بررسی مجدد لوایح مرتبط با FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌گوید: «به هر حال لوایح CFT و پالرمو به‌عنوان دو لایحه بلاتکلیف از لوایح چهارگانه مرتبط با FATF از چند سال پیش که در دستور کار مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفت و بی‌نتیجه ماند، در بایگانی مجمع قرار دارد و با توجه به اینکه در ماه‌های گذشته، پس از پیروزی آقای پزشکیان در انتخابات و تشکیل دولت جدید، زمزمه‌هایی درخصوص بررسی مجدد این دو لایحه بلاتکلیف در مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح شد، رایزنی‌هایی انجام گرفته تا ان‌شاءالله شاهد تحولاتی در این رابطه باشیم.»
معاون پارلمانی رییس‌جمهور که در حاشیه برگزاری نشست روز چهارشنبه هفته گذشته هیات دولت، در این رابطه با «جهان‌صنعت» گفت‌وگو می‌کرد، در واکنش به این پرسش درباره جزئیات رایزنی‌هایی انجام گرفته نیز گفت: «رایزنی‌هایی هم با شماری از نمایندگان و برخی دیگر از مسوولان داشتیم و امیدواریم این‌بار مجمع تشخیص مصلحت نظام با رویکردی مثبت این دو لایحه را مجددا بررسی کند و شاهد تایید این لوایح و در نتیجه تعیین‌تکلیف نهایی بحث همکاری ایران با FATF و خروج از فهرست سیاه این گروه ویژه اقدام مالی باشیم.» دبیری اگرچه امیدوار است که در آینده نزدیک مقدمات خروج ایران از فهرست سیاه FATF فراهم شود اما در واکنش به پرسشی درباره زمان دقیق تحقق این مهم گفت که «متاسفانه هنوز نمی‌توانیم تاریخ دقیقی را در این رابطه اعلام کنیم چراکه کماکان در حال رایزنی هستیم تا زمینه قرار گرفتن این لوایح در دستور کار مجمع تشخیص مصلحت نظام فراهم شود.» معاون پارلمانی رییس‌جمهور که تاکید کرده «رییس‌جمهور شخصا پیگیر این مساله است»، اگرچه درباره جزئیات نامه رییس‌جمهور به مجمع تشخیص مصلحت نظام که ظاهرا به‌منظور بررسی مجدد لوایح CFT و پارلمو تدوین شده، ابراز بی‌اطلاعی کرد اما در عین حال گفت: «تا جایی که اطلاع دارم به هر حال این موضوع مطرح است و خوشبختانه جو عمومی در فضای کشور نیز مثبت است.»
قائم‌پناه: وزیر اقتصاد پیگیر FATF است
همزمان محمدجعفر قائم‌پناه که حدود یک ماه پیش از «ارسال نامه رییس‌جمهور به مجمع تشخیص مصلحت نظام به‌منظور بررسی مجدد لوایح بلاتکلیف مرتبط با FATF » خبر داده بود، در واکنش به پرسشی در ارتباط با آخرین وضعیت ارسال این نامه به «جهان‌صنعت» گفت که «بحث FATF با محوریت وزارت اقتصاد و آقای همتی در حال پیگیری است.» او که به‌عنوان معاون اجرایی رییس‌جمهور و سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری قاعدتا باید از محتوای این نامه و آخرین وضعیت تدوین و ارسال آن با خبر باشد همچنین توضیح داد: «به هر حال نامه‌ای که به‌ این منظور تهیه شده، برای ارسال به مجمع تشخیص مصلحت نظام باید مراحلی را طی کند که خوشبختانه هم‌اکنون نیز در حال طی شدن باشد.» قائم‌پناه در واکنش به پرسشی درباره جو حاکم بر مجمع تشخیص مصلحت نظام و نگاه و رویکرد اعضای این نهاد انتصابی نسبت به بحث FATF گفت: «به نظر می‌رسد اقداماتی که در راستای تعیین‌‌تکلیف FATF در دستورکار قرار گرفته، در حال طی شدن است و باتوجه به مجموعه مسائلی که در این رابطه مطرح است، به نظر می‌رسد که این روند، روندی موفقیت‌آمیز باشد.» معاون اجرایی رییس‌جمهور البته در عین حال نسبت به برخی شیطنت‌ها در مسیر تعیین‌تکلیف FATF نیز ابراز نگرانی کرد و گفت: «در واقع اگر برخی کشورهای خارجی شیطنت نکنند، امیدواریم به نتیجه برسیم و البته شخصا فکر نمی‌کنم مانعی پیش‌روی تعیین‌تکلیف این بحث وجود داشته باشد.»
در شرایطی که محمدجعفر قائم‌پناه در قامت معاون اجرایی پزشکیان و سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری نیز همچون شهرام دبیری که به‌عنوان معاون پارلمانی رییس‌جمهور ابراز امیدواری کرده که در آینده نزدیک شاهد خروج نام ایران از فهرست سیاه FATF باشیم، نسبت به اینکه این غائله بالاخره پس از چند سال وقفه، ختم به خیر شود، خوشبین است اما او نیز همچون دبیری در واکنش به این پرسش که آیا می‌توان زمان و تاریخ دقیقی را برای تحقق این مهم عنوان کرد، می‌گوید: «فکر نمی‌کنم دست‌کم در حال حاضر بتوانیم زمان دقیقی را اعلام کنیم اما با اقداماتی که زیرنظر وزیر اقتصاد در دست انجام است، امیدوارم این اتفاق بیفتد.»
امید دولت وفاق به فرجام خوش FATF
حال در شرایطی که معاون پارلمانی رییس‌جمهور از پیگیری و رایزنی‌های رییس‌جمهور برای پایان دادن به غائله چندساله FATF خبر داده و معاون اجرایی رییس‌جمهور می‌گوید وزیر اقتصاد پیگیر این مساله است، آنچه در کلام هر دو عضو کابینه پزشکیان آشکار است، این است که آنها دست‌کم امیدوارند فرجام لوایح بلاتکلیف مرتبط با FATF در دولت وفاق ملی خوش باشد. جالب آنکه همزمان مجید انصاری که هم معاون حقوقی رییس‌جمهور است و هم عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام با نگاه و رویکردی مشابه شهرام دبیری و محمدجعفر قائم‌پناه به این ماجرا می‌نگرد و معتقد است همزمان با ادامه رایزنی‌های دولت برای تعیین‌تکلیف لوایح مرتبط با FATF و امیدواری نسبت به این مهم، مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز نگاهی مثبت به این مساله دارد. بماند که آنها همگی از زمان دقیق تعیین‌تکلیف لوایح مرتبط با FATF و در نتیجه تاریخ احتمالی خروج ایران از فهرست سیاه این گروه ویژه اقدام مالی بی‌خبرند؛ امید آنکه دست‌کم این‌بار، بی‌خبری، خوش‌خبری باشد!