12 - 03 - 2022
به امید میانجیگریها
سیدجلال ساداتیان- مذاکرات هستهای وین دچار وقفه شد و در تحلیل چرایی یا نتایج این وضعیت باید به چند نکته توجه داشت:
۱- دلیل اصلی، در ایجاد وقفه در مذاکرات هستهای روندی که وجود داشت، بود. اینکه ایران دنبال تضمین است و آمریکاییها هم نپذیرفتند. من هم پیشنهادی داشتم که به آن توجه نشد، شاید هم به گوششان نرسید.
ایران دنبال این بود که تضمینهای لازم را بگیرد. یعنی اولا فرصت راستیآزمایی داشته باشد. ثانیا اگر آمریکا به برجام ملحق شد، در این دولت یا دولت بعدی امکان خروج دوباره نداشته باشد. ثالثا اینکه الان در برجام مکانیسم ماشه یا اسنپ بک را داریم که ترامپ چون عضو برجام نبود و اروپاییها با او همراهی نکردند، نتوانستند از آن استفاده کنند. در دولت بایدن اما با توجه به اینکه مواضع آمریکا و اروپا به هم نزدیک شده امکان استفاده از این مکانیسم و برگرداندن آن ۶ قطعنامه شورای امنیت علیه ایران وجود دارد لذا ایران در اینباره هم تضمین میخواهد. آمریکاییها میگویند که ما امکان ارائه تضمین را نداریم چون در سنا و مجلس نمایندگان اکثریت را نداریم و برای ارائه این تضمینها مصوبه کنگره که نیاز به دو سوم آرا دارد، نیاز است.
من در این زمینه پیشنهاد کرده بودم که اگر آنها مصوبه شورای امنیت را بگیرند یعنی قطعنامهای مثل ۲۲۳۱ که برجام را ضمانت کرد، به موجب قوانین بینالمللی که بر قوانین داخلی حاکم است، میتوانند این دولت و دولتهای بعد آمریکا را مجبور به تبعیت از برجام کنند. این پیشنهاد مورد توجه قرار نگرفت و الان شاهدیم که در زمینه تضمین اختلافات حل نشد.
۲- مساله اثرگذار دیگر احتمال خروج نام سپاه از فهرست سازمانهای تروریستی بود که هیات ایرانی به آن اصرار دارد و آنها نمیپذیرند و بخشهای مختلف سپاه را از هم جدا میکنند. ظاهرا در این باره هنوز اختلافات باقی است.
۳- مساله بعدی سانتریفیوژهای نسل جدیدتری است که ایران از آنها استفاده کرده است. ایران به موجب برجام مجاز به استفاده از سانتریفیوژهای نسل یک و دو است اما بعد از آن در این حوزه پیشرفت کرد و این موضوع در سرعت و میزان غنیسازی تاثیر دارد. الان گفته میشود که ایران قادر به غنیسازی نود درصدی هم هست. اینها از دید غرب و آژانس به معنی آن است که ایران نزدیک به گریز هستهای و دست یافتن به بمب هستهای است.
۴- موضوع چالشساز دیگر که در سفر آقای گروسی مورد توجه قرار گرفت این است که ایران در مواردی اطلاعات لازم را نداده به این معنی که دوربینها آنلاین در همه مراکز فعال نیست تا لحظه به لحظه در جریان عملکرد ایران در همه مراکز باشند. در ایران اما به موجب مصوبه مجلس که به عنوان اقدام راهبردی مطرح شد، ایران نباید اطلاعات را بدهد و کارتهای دوربینها هم باید تا لغو تحریم در ایران بماند و این موضوع آنها را نگران میکند و این نگرانی را ایجاد کرده که شاید ایران دنبال وقتکشی است.
همه این مسائل در دستور کار بود و پیش رفت و باید دید که چرا اکنون از خود انعطاف کمتری نشان میدهند. شاید به دلیل اینکه روسیه با توجه به بحران اخیر، نقش کمرنگی پیدا کرده، آمریکاییها به فکر اخذ امتیازات بیشتر افتادهاند. این البته بیشتر حدس و گمان است و اصل موضوع همان اختلافاتی است که وجود دارد.اطلاعنرسانی و پنهانکاری هیات مذاکرهکننده ایران در این مدت زیاد بوده و اطلاعاتی ندادهاند که بتوان به درستی بررسی و تحلیل کرد لذا بر اساس همان مقدار اطلاعاتی که از سوی طرف ایرانی و غیرایرانی داده شده، صحبت میکنیم. با این اوصاف به نظر میرسد که الان طرفین در بخشی از خواستههای خود کوتاه نیامدهاند و در نتیجه کار متوقف شده است اما بعید نیست که با میانجیگریهایی که از سوی قطریها یا عراقیها و… انجام میشود، حتی گفتوگوهایی که گفته شده بین مقامات امنیتی با مقامات امنیتی آمریکا صورت گرفته و… بتواند این فضای فعلی را تعدیل کند. اگرنه در وین طرفین بر مواضع خود اصرار دارند و چشمانداز روشنی وجود ندارد.
* تحلیلگر مسائل بینالملل
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد