بهار کابینه و سال نکوی هیات وزیران

نادر کریمی‌‌جونی
قرار است فردا هیات وزیران از سوی رییس‌جمهور به مجلس شورای اسلامی معرفی شوند. در واقع فردا مهم‌ترین گام برای تشکیل و آغاز فعالیت‌های دولت چهاردهم برداشته و همکاران اجرایی مسعود پزشکیان اعلام خواهند شد. طی تقریبا یک ماهی که از پیروزی پزشکیان می‌گذرد، گمانه‌زنی و اظهارنظرهای گوناگونی در مورد ترکیب هیات وزیران این دولت بیان و ابراز شده است. این اظهارنظرها، طیف‌های سیاسی گوناگونی داشته و حتی در یکی از این دیدگاه‌ها به رییس‌جمهور پیشنهاد شد که همین وزیران فعلی را نگه دارد و ترکیب فعلی را برای ادامه فعالیت به مجلس معرفی کند. استدلال این دیدگاه عجیب آن بود …که کابینه فعلی، کابینه خدمت نامیده شده و در این صورت، اصولا چه احتیاجی به انتخاب و معرفی وزیران جدید وجود دارد؟!
اما به هر حال اخبار غیررسمی و اطلاعات انتشار یافته حاکی از آن است که کابینه جدید با ترکیبی تازه به مجلس شورای اسلامی معرفی می‌شود و قرار است ترکیبی باشد که برنامه‌ها و وعده‌های ارائه‌شده از سوی رییس‌جمهور را عملیاتی و محقق کند. پیش از معرفی این کابینه نیز اظهارنظرهایی در مورد هماهنگ شدن ترکیب و اعضای کابینه با رهبری بیان شده است. گمان می‌رود این اظهارنظرها که درستی آن نیز تاکنون تکذیب نشده، پیامی به نمایندگان باشد تا با اهرم مخالفت یا غیرهمسویی با رهبری، اعضای خانه ملت، وزیران را ترور شخصیت نکنند و مانع از کسب رای اعتماد ایشان نشوند. چه در گذشته مشاهده شده که برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مخالفت خود را در کلمات و عبارت‌هایی که به رهبری نسبت داده می‌شود، پنهان می‌سازند و چون نمی‌خواهند مسوولیت مخالفت با یک یا چند وزیر را برعهده بگیرند در پشت نهادهای ارشد جمهوری اسلامی ایران پنهان می‌شوند و از زبان ایشان مخالفت خود را ابراز می‌دارند.
البته پرسش مهم برای بسیاری از شهروندان ایرانی آن است که آیا همانطور که پزشکیان و اطرافیانش وعده داده بودند، سهم‌خواهی در این کابینه وجود نخواهد داشت؟ اتفاقا برخی اظهارات یا عناوینی که برای توصیف این کابینه به کار می‌رود، شائبه و احتمال وقوع سهم‌خواهی از جانب گروه‌های پرقدرت را درباره این کابینه و هیات وزیران چهاردهم بیشتر کرده است؛ به کار بردن عبارت کابینه وفاق ملی برای توصیف همکاران مسعود پزشکیان این پرسش را به وجود می‌آورد که آیا تنظیم‌کنندگان و تدوینگران فهرست هیات وزیران را به دست آوردن دل همه جناح‌ها و گروه‌های سیاسی- امنیتی، تلاش کرده دست‌کم یک کرسی به هر یک از این جناح‌ها و گروه‌ها اختصاص دهند؟ آیا نویسندگان فهرست وزیران پیشنهادی برای ارائه به مجلس، از مخالفت‌های احتمالی و سنگ‌اندازی در جهت تصویب و ارائه رای اعتماد به وزیران از سوی نمایندگان بهارستان، هراس داشته و تلاش کرده‌اند با دادن امتیاز این مخالفت‌ها را به حداقل برسانند یا دست‌کم از شدت ‌آن بکاهند؟
در همین روزهای گذشته برخی چهره‌های سیاسی و عمدتا محافظه‌کار به رییس‌جمهور پیشنهاد کرده‌اند که پیش از معرفی کابینه به مجلس شورای اسلامی و برای افزودن بر شانس اخذ رای اعتماد از مجلس، فهرست وزیران پیشنهادی با هیات‌رییسه مجلس شورای اسلامی هماهنگ و در میان گذاشته شود. هرچند این توصیه ممکن است مبنای خیرخواهانه داشته باشد و گویندگان بخواهند که در کسب رای اعتماد برای هر یک از وزیران، سرعت بیشتر و اطمینان لازم وجود داشته باشد اما صورت دیگر این توصیه تمکین به سهم‌خواهی‌های احتمالی از جانب نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا به واسطه این نمایندگان است. تقریبا در تمام کابینه‌هایی که از مجالس گوناگون ایران رای اعتماد گرفته‌اند، شائبه‌هایی وجود داشته و بیان شده که کدام وزیر، سهم کدام جریان یا چهره ارشد سیاسی بوده و از سوی چه کسی یا کسانی به رییس‌جمهور تحمیل شده است. هم‌اکنون نیز که هنوز اعضای هیات وزیران رسانه‌ای و اعلام نشده، از تغییرات لحظه آخری در این ترکیب خبر داده و تصریح می‌شود که برخی جریان‌های سیاسی- امنیتی با ابزارهای گوناگون توانسته‌اند نامزد موردنظر خود را در این کابینه
جای دهند.در عین حال فهرست‌هایی که هم‌اکنون به عنوان نامزدهای قطعی کابینه پیشنهادی دولت ارائه می‌شود، از نظر محمدجواد ظریف خبرسازی و فاقد اعتبار خوانده‌ شده. در این فهرست‌ها نام‌هایی دیده می‌شود که تعجب‌برانگیز است و به همین دلیل برخی ناظران ضمن انتقاد از حضور تعدادی از چهره‌ها در این فهرست، به مسعود پزشکیان حمله کرده‌اند که ساخت کلاژ و مجموعه‌ای جمع‌آوری‌شده از جریان‌های گوناگون، اصلا به معنای تاسیس کابینه وفاق ملی نیست بلکه به خاطر ناکارآمدی حتمی و ناتوانی آشکار برخی از همین چهره‌هایی که به هیات چهاردهم وزیران چسبانده شده‌اند، این کلاژ در مجموع ناکارآمد خواهد بود تا آنجا که این مجموعه ناهمگون را از هم‌اکنون می‌توان شکست خورده ارزیابی کرده و درباره سرنوشت کاری و حرفه‌ای آن ابراز نگرانی کرد.اظهارات پزشکیان در دیدار با علمای اهل سنت، به جای آنکه شنوندگان را دلگرم کند باعث نگرانی ایشان شده است. در این دیدار رییس‌جمهور پیشنهادهای شورای راهبری و توجه به آن را در اولویت دوم قرار داده و اولویت نخست را کسانی دانسته است که به همگرایی و همکاری اعتقاد دارند و از همه ظرفیت‌های موجود در جامعه ایران استفاده می‌کنند. این اظهارات البته پسندیده و منطقی است اما این اولویت نخست مدنظر رییس‌جمهور آیا از سوی شورای راهبری مورد بی‌توجهی قرار گرفته است؟ این خصیصه مفید، همکاری با دیگران و همگرایی، چگونه و توسط چه کسانی در مورد افراد احراز می‌شود؟ آیا رییس‌جمهور خود به تنهایی و راسا این شاخصه را تشخیص می‌دهد و احراز می‌کند؟
در این صورت اصولا چه نیازی به تشکیل شورای راهبری کابینه وجود داشت؟
آیا قرار نبود که برای نخستین بار، یک نهاد (شورای راهبری کابینه) نامزدهای اصلح برای عضویت در کابینه را شناسایی و به رییس‌جمهور معرفی کند؟ آیا قرار نبود برای اولین‌بار در ایران سلیقه‌های فردی و جناحی و علاوه بر آن اعمال نفوذها و دستبردها در کابینه مسدود یا به شورای راهبری انتخاب کابینه ارجاع داده شود؟ پس چرا دوباره همان روال گذشته و اعمال نفوذها بر روند و جریان انتخاب کابینه حکمفرما شده است؟ با این بهار، کابینه مسعود پزشکیان آیا سالی نکو را پشت‌سر خواهد گذاشت؟