بشار اسد چگونه از دمشق خارج شد؟

خبرگزاری رویترز در گفت‌وگو با ۱۴ نفر از افراد آگاه، به ساعات پایانی حضور بشار اسد، رییس‌جمهور مخلوع سوریه در دمشق پرداخته است. این منابع آگاه شامل حلقه داخلی رییس‌جمهوری سابق سوریه، دیپلمات‌های کشورهای منطقه و منابع امنیتی و ارشد است که خواسته‌اند نام‌شان فاش نشود.
به گزارش یورونیوز به نقل از رویترز، بشار اسد تقریبا به هیچ‌کس در مورد برنامه خروج خود از سوریه همزمان با فروپاشی رژیمش اعتماد نکرد؛ تا آنجا که حتی دستیاران، مقامات و خویشاوندان خود را گمراه کرد یا آنها را عملا از فکر و طرح خود بی‌اطلاع گذاشت.
به گفته یکی از فرماندهان سوری، بشار اسد ساعاتی قبل از فرار به مسکو در نشستی با حدود ۳۰ نفر از فرماندهان ارتش و مقامات امنیتی در وزارت دفاع سوریه در روز شنبه اطمینان داد که پشتیبانی نظامی روسیه در راه است و از نیروهای زمینی خواست مقاومت کنند.
کارمندان غیرنظامی دولت نیز از نیت واقعی او بی‌خبر بودند. کمااینکه یکی از دستیاران حلقه داخلی او فاش کرد که اسد روز شنبه به مدیر دفتر خود اطلاع داد که بعد از کار به خانه می‌رود اما در عوض خودش به فرودگاه رفت.
به گفته او، اسد با مشاور رسانه‌ای خود به نام «بُثینه شعبان» نیز تماس گرفت و از او خواست که برای نوشتن متن سخنرانی برای او به خانه او بیاید اما وقتی او رسید، اسد در آنجا نبود.
ندیم حوری، مدیر اجرایی اندیشکده منطقه‌ای «ابتکار اصلاح عربی» گفت: «اسد حتی آخرین موضع‌گیری خود را هم نگفت. او نیروهای خود را صف‌آرایی نکرد و گذاشت تا حامیانش با سرنوشت خود مواجه شوند.
فرار برادر بشار و تلاش ناکام پسردایی‌های او
بشار اسد حتی برادر کوچک‌ترش، ماهر اسد، فرمانده لشکر زرهی ارتش سوریه را در مورد برنامه خروج خود مطلع نکرد. هرچند یکی از منابع آگاه گفت که ماهر بعدا با هلیکوپتر به عراق و متعاقبا به روسیه پرواز کرد.
پسردایی‌های اسد، ایهاب و ایاد مخلوف، نیز همزمان با سقوط دمشق تنها گذاشته شدند. این دو تلاش کردند با ماشین به لبنان فرار کنند اما در میانه راه در کمین شورشیان گرفتار شدند. ایهاب به ضرب گلوله کشته شد و ایاد اگرچه زخمی شد اما زنده ماند. رویترز می‌گوید نمی‌تواند به‌طور مستقل این حادثه را تایید کند و هیچ بیانیه رسمی نیز در این مورد صادر نشده است.
اسد و خانواده او چه زمان و چگونه خارج شدند؟
دو دیپلمات منطقه‌ای گفتند که اسد خودش روز یکشنبه هشتم‌دسامبر(۱۸آذر) درحالی که شورشیان به سمت پایتخت پیشروی می‌کردند، با هواپیما از دمشق خارج شد و این درحالی بود که فرستنده هواپیمای حامل او خاموش بود و در ارتفاع پایین پرواز می‌کرد. اسد ابتدا به پایگاه هوایی حمیمیم روسیه در شهر ساحلی لاذقیه سوریه رفت و از آنجا به مسکو پرواز کرد. به گفته این منابع، اسما، همسر بشار اسد و سه فرزندش از پیش در پایتخت روسیه منتظر او بودند. ویدئوهای شورشیان و شهروندان سوری که پس از خروج اسد درحال کاوش در کاخ ریاست‌جمهوری هستند، نشان از خروج عجولانه بشار اسد دارد، کمااینکه غذای پخته‌شده روی اجاق گاز و وسایل شخصی مانند آلبوم عکس‌های خانوادگی هنوز آنجا بود. به گفته افرادی که رویترز با آنها مصاحبه کرد، برای بشار اسد در روزهای منتهی به خروجش از سوریه پرواضح بود که هیچ خبری از کمک نظامی روسیه و ایران، وجود نخواهد داشت.
به گفته سه دیپلمات منطقه‌ای، اسد در ۲۸نوامبر (۸آذر) یعنی درست یک روز پس از آغاز حمله شورشیان سوری به استان شمالی حلب و حرکت برق‌آسای آنها در سراسر کشور، برای درخواست کمک نظامی به مسکو رفت، اما مقامات کرملین این‌بار از مداخله و کمک به او سر باز زدند. ‌هادی البحره، رییس اپوزیسیون اصلی سوریه در خارج از کشور، به نقل از یک منبع در حلقه نزدیک اسد و یک مقام منطقه‌ای گفت: اسد نخواست دستیاران خود را از واقعیت وحشتناک آگاه کند. اسد پس از سفر به مسکو به فرماندهان و همکارانش گفت که پشتیبانی نظامی در راه است. او به آنها دروغ گفت. پیامی که از مسکو دریافت کرد منفی بود.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین روز چهارشنبه گذشته به خبرنگاران گفت: روسیه در گذشته تلاش زیادی برای کمک به ایجاد ثبات در سوریه انجام داد، اما اولویت روس‌ها اکنون درگیری در اوکراین است.
اسد پس از اتمام گزینه‌های خود، سرانجام ناگزیر بودن سقوط خود را پذیرفت و تصمیم گرفت کشور را ترک کند و به حکومت خاندانش بر سوریه که از سال ۱۹۷۱ میلادی شروع شد، پایان دهد.
سه تن از اعضای حلقه داخلی اسد گفتند که او ابتدا می‌خواست به امارات عربی متحده پناهنده شود.
این افراد گفتند که اماراتی‌ها از واکنش‌های بین‌المللی به دلیل پناه دادن به اسد بیم داشتند. به گفته یک منبع دیپلماتیک روس، با این حال مسکو، درحالی که تمایلی به مداخله نظامی گسترده در سوریه نداشته است، اما همزمان آماده کنار گذاشتن او هم نبوده است. به گزارش دو مقام منطقه‌ای، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه با شرکت در نشست دوحه در قطر در روزهای شنبه و یکشنبه با توسل به تلاش‌های دیپلماتیک و همکاری با ترکیه و قطر که در ارتباط با هیات تحریر شام هستند، تلاش کرد تا عزیمت بشار اسد به روسیه تسهیل شود.
یک منبع امنیتی غربی گفت که لاوروف «هر کاری که از دستش برمی‌آمد» برای تضمین خروج امن اسد انجام داد. این سه منبع گفتند که قطر و ترکیه با هیات تحریر شام برای تسهیل خروج اسد، باوجود ادعای رسمی هر دو کشور مبنی‌بر عدم تماس با این گروه که توسط ایالات متحده و سازمان ملل متحد به‌عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود، هماهنگی‌های را انجام دادند.
به گفته این سه منبع، مسکو همچنین با کشورهای همسایه سوریه هماهنگ کرد تا اطمینان حاصل کند که هواپیمای روسی حامل اسد هنگام خروج از حریم هوایی سوریه رهگیری نشود یا مورد حمله قرار نگیرد. یک مقام ترکیه‌ای اعلام کرد؛ هیچ درخواستی از سوی روسیه برای استفاده از حریم هوایی ترکیه برای پرواز اسد نشده است، اما در مورد اینکه آیا آنکارا با هیات تحریر شام برای کمک به فرار اسد همکاری کرده است یا خیر، اظهارنظر نکرد. در همین رابطه محمد جلالی، آخرین نخست‌وزیر اسد، گفت؛ شنبه ساعت ۱۰:۳۰ شب با رییس‌جمهور تلفنی صحبت کرده است.
او به تلویزیون العربیه متعلق به عربستان سعودی گفت: «در آخرین تماس، به او گفتم که وضعیت چقدر وخیم است و فرار عظیم مردم از حمص به سمت لاذقیه در جریان است و وحشت در خیابان‌ها موج می‌زند. جلالی افزود: «اسد پاسخ داد: «فردا خواهیم دید.» فردا، آخرین کلمه‌ای بود که او به من گفت. جلالی گفت؛ با طلوع صبح روز یکشنبه دوباره با اسد تماس گرفت، اما پاسخی دریافت نکرد.