بریکس و فرصت‌های آن برای اقتصاد کشور

آندره گالستیان*
گروه بریکس در حال حاضر شامل ۹ عضو است؛ برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی و همچنین کشورمان که به همراه مصر، اتیوپی و امارات متحده عربی، از ابتدای سال ۲۰۲۴ به عضویت کامل بریکس درآمد. در مورد عربستان سعودی، این توضیح لازم است که با وجود اعلام آفریقای جنوبی مبنی بر عضویت کامل این کشور در بریکس، مقامات عربستان سعودی اعلام کرده‌اند که این کشور، با وجود داشتن دعوتنامه برای عضویت، هنوز به صورت رسمی، عضو گروه بریکس نشده‌ است و در مرحله تصمیم‌گیری برای عضویت قرار دارد. کشورهای عضو این گروه، در حال حاضر و در مجموع، شامل حدود ۴۵ درصد جمعیت کل جهان و حدود ۳۰ درصد وسعت کل کشورهای جهان هستند و چهار عضو آن، یعنی برزیل، روسیه، هند و چین در بین ده کشور اول جهان در صورت مبنا قرار دادن تولید ناخالص داخلی بر اساس برابری قدرت خرید، قرار می‌گیرند. باید توجه داشت که ۹ کشور عضو بریکس، در مجموع، بیش از ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی بر اساس برابری قدرت خرید کل کشورهای جهان را در حال حاضر، دارا هستند که میزان قابل توجهی است. در مورد نام این گروه نیز لازم به ذکر است که گروه در بدو پیدایش، شامل چهار کشور برزیل، روسیه، هند و چین بود و با عنوان بریک شناخته می‌شد که با پیوستن آفریقای جنوبی، نام آن به بریکس تغییر پیدا کرد. اختصار بریکس از حروف اول نام انگلیسی پنج کشور ذکر‌شده، تشکیل شده است.
گروه بریکس که کشورهای متعددی از جمله الجزایر، بلاروس، بنگلادش، بولیوی، قزاقستان، کوبا، کویت، نیجریه، ونزوئلا و ویتنام، درخواست پیوستن به آن را ارائه کرده‌اند، به صورت بالقوه، دارای امکان رشد و گسترش فراوانی است و به نظر می‌آید که در آینده نزدیک، به یکی از مهمترین سازمان‌های جهانی، تبدیل خواهد شد. قدرت‌های نوظهور اقتصادی حاضر در این گروه، امکانات قابل توجهی برای تاثیرگذاری روزافزون بر اقتصاد جهان را دارا هستند و می‌توانند به صورت موثری، همکاری‌های اقتصادی گسترده‌ای را با یکدیگر، برنامه‌ریزی و اجرا کنند.
از اهداف مکانیسم بریکس که به صورت رسمی، اعلام شده است، ارتقای صلح، افزایش امنیت، ازدیاد ثبات و همچنین توسعه بیشتر و همکاری گسترده‌تر است. در این زمینه، به صورت رسمی اعلام شده است که بریکس، سازمانی جهت کمک به توسعه بشریت و ایجاد جهانی عادلانه‌تر و منصفانه‌تر است.

از دیگر اهداف اعلام‌شده بریکس می‌توان به محقق شدن منافع متقابل اعضا بر اساس اصل عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر و همچنین رعایت اصل برابری اعضا، اشاره کرد. ارکان مکانیسم بریکس عبارتند از رکن سیاسی و امنیتی، رکن مالی و اقتصادی و همچنین، رکن فرهنگی و تعامل مردم با یکدیگر؛ این سه رکن، به صورت رسمی، در اجلاس گوناگون در سال‌های مختلف، مطرح شده‌اند.
با توجه به اینکه یکی از سه رکن اصلی بریکس، امور مالی و اقتصادی است و علاوه بر آن، با توجه به اینکه کشورهای عضو بریکس دارای سهم قابل توجهی از اقتصاد جهانی هستند و همچنین با توجه به محقق شدن عضویت کامل ایران از ابتدای سال جاری میلادی، فرصتی مناسب برای توسعه اقتصادی کشور، فراهم شده است. کشورمان با توجه به ظرفیت‌های فراوان اقتصادی، سیاسی، صنعتی، تجاری، فرهنگی، اجتماعی، هنری، ورزشی و گردشگری موجود در کشورهای عضو این گروه، می‌تواند از امکانات بالقوه و بالفعل بسیار زیاد سازمان بریکس جهت رشد و بالندگی اقتصادی و همچنین تاثیرگذاری مطلوب سیاسی، حسن استفاده را بنماید. با در نظر گرفتن جمعیت بسیار قابل توجه کشورهای عضو بریکس و همچنین با در نظر گرفتن وسعت فراوان این کشورها، می‌توان گستردگی بازار بریکس را به خوبی درک کرد؛ بازاری که می‌تواند برای ارائه انواع تولیدات از جمله تولیدات صنعتی و معدنی، بسیار مناسب باشد و ارزآوری خوبی را به ارمغان آورد. این بازار گسترده، محل مناسبی جهت عرضه انواع خدمات از جمله خدمات فنی و مهندسی است که می‌تواند باعث ارزآوری قابل توجه برای کشور شود. با توجه به موارد فوق، گسترش تعاملات سیاسی و اقتصادی با کشورهای عضو بریکس از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و توسعه تجارت با کشورهای عضو این گروه می‌تواند یکی از اولویت‌های مهم کشور باشد.نکته حائز‌اهمیت فراوان، این واقعیت است که بریکس، علاوه بر سهم قابل توجهی که در اقتصاد کنونی جهان دارد، میانگین رشد اقتصادی چشمگیری نیز در آینده، برای آن، متصور است. به عبارت دیگر، در مجموع، تداوم روند مناسب توسعه اقتصادی کشورهای بریکس در سنوات آتی، کاملا محتمل است. بنابراین، با عضویت کامل کشورمان در این سازمان مهم، رشد و بالندگی هر چه بیشتر اقتصاد کشور، کاملا امکان‌پذیر خواهد بود و پذیرش عضویت ایران، قدم اول در این راه است. به عبارت دیگر، تولیدات باکیفیت، بهینه، متنوع، مقرون به‌صرفه و مبتنی بر فناوری روز؛ تجارت پویا، کارا و موثر، ارائه خدمات گوناگون صنعتی، معدنی، فنی، مهندسی، مالی، بانکی، بیمه‌ای و گردشگری، عرضه خدمات مربوط به حمل و نقل و خدمات مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات و حتی ارائه خدمات پزشکی و بهداشتی و علاوه بر موارد فوق، تعاملات و مراودات گسترده علمی، فرهنگی، هنری و ورزشی با کشورهای عضو بریکس می‌تواند در زمینه‌ تحقق اقتصاد بالنده و رو به رشد کشور، بسیار موثر باشد. اهمیت سازمان بریکس و تاثیرگذاری آن به حدی است که در اجلاس سال‌های مختلف آن، بحث‌های گوناگونی در زمینه تسهیل امور اقتصادی، ایجاد نظام پرداخت مستقل و استفاده از پول ملی اعضا برای مراودات مالی و حتی ایجاد ارز مشترک، مطرح شده است. تاسیس بانک توسعه جدید که سابقا بانک توسعه بریکس نامیده می‌شد، از دیگر نقاط قوت سازمان بریکس است.موفقیت‌های بزرگ صنعتی و تجاری ایران و همچنین، بهبود محسوس وضعیت معیشت مردم و علاوه بر آن، بهبود مستمر جایگاه کشور به لحاظ شاخص‌های اقتصادی در جهان، امری دور از دسترس نیست و کاملا امکان تحقق دارد و عضویت ایران در گروه بریکس و حسن استفاده از امکانات کشورهای عضو آن، می‌تواند در جهت توسعه مستمر و ملموس اقتصاد ایران، بسیار موثر باشد. بر این اساس، امیدوارم تا با همت کلیه مسوولان و دست‌اندرکاران، از فرصت‌های اقتصادی موجود، به نحو شایسته‌ای در جهت توسعه امور تولیدی، گسترش امور خدماتی و همچنین رشد تجارت خارجی کشور، حسن استفاده و بهره‌برداری مناسب، صورت پذیرد.
*کارشناس اوراسیا