3 - 07 - 2024
برای ثبات اقتصاد ایران
گروه اقتصادی- حمایت اقتصاددانان از رویکردهای اعلامی دکتر مسعود پزشکیان در انتخابات ریاستجمهوری دوره چهاردهم، باعث شکلگیری دو گزیده گفتمانی میان حامیان برنامهریزی و تصدیگری دولت در امورات اقتصادی از سویی، در برابر حامیان دخالتهای دولت از سوی دیگر و بسترسازی برای نقشآفرینی بخش خصوصی حقیقی در اقتصاد از سوی دیگر، باعث شکلگیری یک صفآرایی قابل توجه میان دو گروه اقتصاددانان ایرانی شده است. جمعی از حامیان اقتصادی دستوری، بسته، متمرکز و برنامهریزیشده از سعید جلیلی حمایت میکنند و اقتصاددانان حامی اقتصاد آزاد و بخش خصوصی و تعامل با جهان، از دکتر مسعود پزشکیان حمایت کردهاند. تنی چند از اصحاب علم اقتصاد در گفتوگو با «جهانصنعت» به چرایی این صفآرایی در میان دو گروه اقتصاددانان اشاره کردهاند. دکتر کامران ندری اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفتوگو با «جهانصنعت»، چرایی حمایت بخش بزرگی از دانشآموختگان اقتصاد از کاندیدایی که از تعامل با جهان و کاهش نقش دولت در اقتصاد دفاع میکند را تشریح کرده است. دکتر مهدی پازوکی نیز با برشمردن چرایی حمایت بازارگرایان و کارشناسان اقتصادی با رویکرد لیبرالتر از دکتر پزشکیان، این اتفاق را یک رویه نرمال برای جلوگیری از ایجاد بینظمی و آشفتگی بیشتر در اقتصاد ایران قلمداد کرد. دکتر سیدکمال سیدعلی هم با برشمردن دلایل چرایی مطلوبیت مسعود پزشکیان، لزوم حمایت بیشتر بدنه کارشناسی کشور از این نامزد انتخابات را خواستار شد. مشروح این سه گفتوگو را در ادامه از نظر میگذرانید:
دکتر کامران ندری: مساله اقتصاددانان بسترسازی برای تعامل با جهان است
دکتر کامران ندری در ارتباط با چرایی حمایت بخش بزرگی از دانشآموختگان علم اقتصاد از دکتر پزشکیان اظهار داشت: ما در اقتصاد دو رویکرد اصلی داریم؛ یکی مبتنی بر برنامهریزی دستوری است که طی آن میشود به توسعه صنعتی و افزایش رفاه رسید و یک رویکرد دیگر این است که میگوید حاکمیت باید بستر را برای فعالیت بهینه فعالان اقتصادی فراهم کند و این افراد خودشان تصمیم بگیرند که در چه حوزهای به چه شکل جلو بروند و چگونه هزینه کنند و دولت در این رویکرد فقط وظیفه بسترسازی را بر عهده داشته باشد و وارد حیطه تصدیگری در امورات مختلف اقتصادی مانند قیمتگذاری و رفتارهای بوروکراتیک نشود. به عنوان مثال دولت باید تحریم و انحصارات را از بین ببرد و زمینه را برای گردش صحیح اطلاعات فراهم کند که لوازم این سه اقدام، تعامل با جهان، افزایش شفافیت و نیز رفع فیلترینگ بوده و این هر سه مورد در ادبیات یکی از دو رویکرد موجود در صحنه بازتاب جدی داشته است.وی افزود: باید توجه داشته باشیم که اگر دولت میخواهد برنامهریزی هم بکند، باید در راستای فعالسازی این بسترها باشد. بخشی از کسانی که این رویکرد را در اقتصاد قبول کردند، با این رویکرد از یک نامزد دفاع میکنند و بخش دیگری از اقتصاددانان که به معنای واقعی کلمه رویکردهای چپگرایانه دارند و بر این باورند که با هدایت نقدینگی و منابع میتوان به رشد اقتصادی پایدار و شکوفایی اقتصادی و رفاه رسید، از یک کاندیدای دیگر حمایت میکنند و در واقع دعوای اصلی اقتصاددانان ایرانی در همین دو طیف قابل توضیح است.
این استاد دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: اقتصاددانان خیلی آرمانگرا نیستند و میدانند که حل خیلی از مسائل در اختیار رییسجمهور نیست. اگر بخواهم به توضیح رویکرد برنامهگرا بپردازم باید بگویم اگر این رویکرد حتی با سالمترین افراد هم پیگیری شود، راه به جایی نخواهد برد. با این حال حتی اگر فرض کنیم برنامهریزی دستوری توسط افراد سالم هم انجام شود، باز هم اقتصاد کشور را به بیراهه و ناکجاآباد هدایت میکند و همین مساله باعث نگرانی بسیاری از اقتصاددانان شده است و کاندیدایی که بر حجم برنامههای خود تاکید دارد، بسیار بر این نگرانی دامن میزند. به عنوان نمونه باید به شما بگویم که با تکیه بر همین رویکرد برنامهریزی، توانستیم صنایع زیادی را در کشور داشته باشیم اما بسیاری از صنایعی که طی 10سال اخیر در کشور ایجاد شدهاند، با رانت سرپا هستند و با افزایش دستمزد، مالیات، افزایش بهره واقعی و افزایش قیمت انرژی مخالف هستند و در واقع ما صاحب بسیاری از صنایع شدهایم که به شدت رانتی هستند و نمیتوانند رفاهی در جامعه ما ایجاد کنند و باعث میشوند یک طبقه کارگری در اقتصاد ایران شکل بگیرد و دخلش با خرجش نخواند و یک طبقه بسیار ثروتمند رانتی به وجود میآید که سود خود را از محل اتلاف منابع در اقتصاد رانتی به دست میآورد. دعوای اصلی بر سر این دو رویکرد است؛ دولتی که بسترسازی کرده و از طریق رفع انحصارات و تحریمها، زمینه را برای فعالیت بخش خصوصی فراهم میکند و دولتی که میخواهد بدون توجه به تحریمها به شکل غیرشفاف منابع را به سمت تولیدات صنعتی و کالاهای رانتی هدایت کند. واضح است که اقتصاددانان از کدام رویکرد حمایت خواهند کرد.
دکتر پازوکی: اهل علم از فضای غیرشفاف میترسند
استاد اقتصاد دانشگاه علامه در گفتوگو با «جهان صنعت» عنوان کرد: دولت آینده در برابر یکسری از الزامات گریزناپذیر مجبور به اتخاذ تصمیمات سخت خواهد بود. مهم این است که در دوراهی انتخابهای سخت، مدیران ارشد و سیاستگذاران دچار استبداد رای نشوند و بتوانند از رویکردهای کارشناسانه بیشترین بهرهبرداری لازم را داشته باشند. برخی از چهرههای سیاسی توهم عقل کل بودن را دارند و فکر میکنند که نگاه کارشناسان علمی در هر حوزهای نگاه بخشی است و در نهایت باید یک نفر تصمیم نهایی را با رای شخصی خود اتخاذ کند. نتیجه این رویکرد هم همین میشود که میبینید؛ هیچیک از مدیران ادوار دولتهای گذشته گردن نمیگیرند.وی افزود: مساله اصلی علم اقتصاد و دانشآموختگان این علم، افزایش شفافیت و پیشبینیپذیری در اقتصاد و اساسا زیست روزمره مردم است. بدیهی است که در این میان از کسانی حمایت کنند که تلاش میکنند به جای دادن وعدههای معجزهآسا، اقتصاد کشور را به یک ریل پیشبینیپذیر هدایت و شر تحریمهای خارجی را از سر اقتصاد کشور کم کنند.
دکتر سیدعلی: اقتصاد باید پیشبینیپذیر باشد
این استاد دانشگاه و معاون اسبق بانک مرکزی در گفتوگو با «جهانصنعت» یادآور شد: دولت از مردم مالیات میگیرد که فضای اقتصاد را قابل پیشبینی و سالم نگاه دارد و نهایتا بتواند میزان مشخصی از کالاهای عمومی را بر بخشهای بزرگی از جامعه فراهم کند و در نهایت در قبال مردم، وظیفه پاسخگویی را برای خود قائل باشد. در یک فضای پیشبینیپذیر، بانکها وظایف خود را میدانند و صندوقهای بازنشستگی و فعالان بخش خصوصی و شرکتهای دولتی نیز جایگاه خود را میشناسند و نیازمند داشتن طرح برای اقدامات واکنشی نیستند.
به عنوان مثال بانکها اگر بدانند حجم تسهیلات تکلیفی که از ابتدای سال برای آنها تعیین میشود، در طول سال افزایش نخواهد یافت، به هر شکل ممکن به سمت پایدارسازی منابع خود حرکت خواهند کرد. اگر بنگاهی بداند که دولت قصدی برای اعمال قیمتگذاری در اقتصاد کشور نخواهد داشت تا به این اندازه با افزایش موجودی انبار در بنگاههای اقتصادی روبهرو نمیشدیم.
سیدعلی در پایان یادآور شد: مساله علم اقتصاد پیشبینیپذیر بودن اقتصاد است و از دولت انتظاری جز بسترسازی برای فعالیتهای سالم و تضمین قراردادها نیست. بدیهی است اگر کسی چنین رویکردهایی از خود بروز بدهد، مورد استقبال اقتصاددانان واقع خواهد شد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد