14 - 01 - 2020
بایکوت آماری
«آمارهایی که دیگر منتشر نمیشوند»؛ در حالی که سایه سنگین رکود به بحرانی لاینحل در ساختار اقتصاد ایران بدل شده، دسترسی همهجانبه به آمارهای اقتصادی اهمیتی دوچندان یافته است. سیاستگذار اما بر توقف انتشار آمارهای اقتصادی اصرار میورزد، حال آنکه بایکوت آماری کمکی به حل مسائل اقتصادی نمیکند و تنها به پاک کردن صورت مساله خواهد انجامید.
گام نخست توقف انتشار آمارها و دادههای اقتصادی از سال گذشته و درست پس از آن آغاز شد که دومینوی افزایش قیمتها دولت را به سمت موازیکاری آماری کشاند. در حالی که بانک مرکزی پیشتر متولی اصلی اعلام آمارها و دادههای کلان اقتصادی بود، از سال گذشته مسوولیت انتشار آمارهای مربوط به نرخ تورم به مرکز آمار سپرده شد.
آمار مربوط به رشد اقتصادی
در عین حال که بانک مرکزی همچنان مسوول اصلی اعلام آمارهای فصلی مربوط به رشد اقتصادی است، از ابتدای سال جاری انتشار چنین آمارهایی متوقف شده است. با این وجود از ابتدای امسال، مقامات کشوری از بهبود رشد رشته گروههای مختلف اقتصادی سخن میگویند و آن را گام مثبتی در جهت خروج از رکود اعلام میکنند.
اما عدم دسترسی فعالان اقتصادی و جامعه علمی کشور به چنین آمارهایی این نگرانی را ایجاد کرده که بررسی میزان رشد اقتصادی و پیشبینی توالی تولید ناخالص داخلی در نبود دادههای کلان اقتصادی چگونه ممکن خواهد شد؟ در این شرایط، بسیاری بر پیشبینیها و گزارشهای آماری منتشره از سوی مراکز آماری بینالمللی تکیه کرده و با استناد به این آمارها دست به تحلیل و بررسیهای اقتصادی میزنند.
بدیهی است برآوردهای آماری انجام شده از سوی چنین مراکزی نیز براساس سریهای زمانی و دادههایی انجام میشود که مراکز آماری در اختیار آنان قرار میدهند، با این حال امکان استفاده از این آمارها از مراکز علمی و فعالان داخلی دریغ شده و از این پس محرمانه تلقی میشود.
وضعیت صادرات و واردات
سانسور آماری دولت تنها به اینجا ختم نمیشود و دستگاه دولتی انتشار بسیاری از دادههای اقتصادی خود را متوقف کرده است. گمرک مرکز آماری دیگری است که متولی اصلی انتشار دادههای مربوط به واردات و صادرات کشوری است. بررسیها نشان میدهد این مرکز از اعلام جزئیات روند صادرات و واردات کشور خودداری میکند و دست به بایکوت آماری در این حوزه زده است.
آمار مهم دیگری که متوقف شده مربوط به توقف بنگاههای اقتصادی است. وزارت صمت با خودداری از اعلام آمار مربوط به بنگاههای اقتصادی سعی در پنهان کردن واقعیتهای اقتصادی کشور دارد. برآوردها نشان میدهد از زمان اعمال تحریمها و به دلیل افزایش نااطمینانی نسبت به آینده اقتصادی، سرمایهگذاری تولیدی با کاهش شدیدی همراه بوده است.
تکانههای شدید ارزی، کاهش ارزش پولی ملی و عدم ثبات قیمتها به تبع آن، بسیاری از فعالیتهای تولیدی را به ورطه تعطیلی کشانده است. بدیهی است در فضای نامطمئن اقتصادی، سرمایهگذاری تمایلی به حضور در بازار اقتصادی ایران نخواهد داشت تا از نوسانات بالای قیمتی در امان بماند.
وضعیت سرمایهگذاری
آنچه در شرایط تحریمی کنونی روشن است، خروج تدریجی سرمایههای مولد از کشور است. این موضوع تنها به سرمایههای مولد خارجی محدود نمیشود و بسیاری از فعالان داخلی نیز سرمایههای خود را از بازار اقتصادی ایران خارج کردهاند. در عین حال امیدی به جذب سرمایههای جدید خارجی نیز وجود ندارد. اخیرا رییسجمهور با سفر به کشور ژاپن خواستار همکاریهای بیشتر تجاری با این کشور شده بود.
در این شرایط باید این سوال را مطرح کرد که آیا سرمایهگذاران خارجی تمایلی برای حضور در بازار اقتصادی ایران دارند؟ حال آنکه کشورمان از بیثباتی اقتصادی، تحریمهای آمریکا، عدم حضور موثر در بازارهای تجاری جهانی و عدم پایبندی به قوانین مربوط به پولشویی رنج میبرد. بدیهی است در این شرایط سرمایهگذاران خارجی حضور در بازار اقتصادی دیگر کشورها را به حضور در اقتصاد ایران ترجیح میدهند تا از تنشهای سیاسی منطقه و بیثباتی اقتصادی ایران در امان بمانند.
میزان فروش نفت
به نظر میرسد مهمترین آماری که دولت از انتشار آن امتناع میورزد، آمار مربوط به فروش نفت است. از سال گذشته که دولت آمریکا تحریمهای اقتصادی را علیه ایران اعمال کرد، صادرات نفت کشور به تدریج کاهش یافت و به کمترین میزان خود طی سالهای گذشته رسید.
برآورد دولت از میزان فروش نفت بر اساس لایحه بودجه ۹۷ بیش از دو میلیون بشکه در روز بود. در قانون بودجه سال ۹۸ برآورد دولت از میزان فروش نفت به ۵/۱ میلیون بشکه در روز تقلیل یافت که نتیجه مستقیم تحریمهای نفتی است.
در عین حال دولت در لایحه بودجه سال آینده فروش یک میلیون بشکه نفت در روز را پیشبینی کرده که منطبق با واقعیتهای اقتصادی نیست.
برآوردها نشان میدهد میزان فروش نفت در سال جاری به ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه در روز تقلیل
یافته است.
با این تفاسیر، فروش نفت ایران در سال آینده از این میزان فراتر نخواهد رفت.
با این حال آمارهایی که از میزان فروش نفت منتشر میشود تنها بر اساس گمانهزنی است و آمار رسمی در این خصوص در دست نیست. به نظر میرسد عدم اعلام آمار مربوط به فروش نفت گامی در جهت دور زدن تحریمهاست.
درآمد مالیاتی
از دیگر سو اعلام آمارهای مربوط به درآمد مالیاتی و قیمت هفتگی اقلام خوراکی و غیرخوراکی از سوی بانک مرکزی نیز گام دیگری در راستای بایکوت
آماری است.
اگرچه مسوولیت اعلام آمارهای مربوط به تغییرات قیمتی به مرکز آمار سپرده شده است، با این حال بسیاری از انتشار دیگر آمارهای اقتصادی همچون درآمد مالیاتی میتواند به معنای عدم مقابله جدی با فرار مالیاتی باشد. در حالی که دستگاه دولتی بر مبارزه جدی با فرار مالیاتی و افزایش درآمدزایی از این محل اصرار میورزد، با این حال عدم اطلاعرسانی در خصوص درآمدهای مالیاتی این ذهنیت را ایجاد میکند که اخذ مالیات از گروههای قدرت با جدیت بالایی انجام نشود.
نظام بانکی
بانکها نیز گروه دیگری هستند که از بحران و چالشهای اقتصادی کنونی در امان نبوده و با مشکلات بسیاری در برهه کنونی دست به گریبان هستند. عدم انتشار آمارهای مربوط به عملکرد بانکهای غیربورسی نشان میدهد که نظام بانکی کشور در وضعیت نابسامانی به سر میبرد.
افزایش مطالبات معوق بانکی و تنگنای مالی بانکها از جمله مشکلاتی است که بسیاری از آنها را در معرض ورشکستگی قرار داده است، با این حال مقامات داخلی از پذیرش این موضوع امتناع میکنند و با روشهای متنوعی سعی در حفظ حیات نظام بانکی دارند. بدیهی است تنها راه نجات نظام بانکی، ادغام بانکهای کوچک در بانکهای بزرگتر و همچنین کاهش دستدرازی دولت به منابع آنهاست.
در عین حال سازمان بورس نیز از اعلام آمار مربوط به سود پیشبینی شده هر سهم خودداری کرده است. این موضوع موید عملکرد ضعیف شرکتها و بنگاههای حاضر در بازار سرمایه است که سود پایان سال آنها را به میزان زیادی تقلیل داده است.
شاید عدم انتشار این آمار برای آن است که از نگرانی معاملهگران بازار جلوگیری و مانع از شکلگیری صف خرید و ریزش ارزش سهام شرکتها شود.در مجموع به نظر میرسد دولت بعد از اعمال تحریمها و به جهت فشارهای وارده بر بازار اقتصادی از اعلام بسیاری از آمارها خودداری کرده است.
این موضوع اگرچه در برخی موارد میتواند در راستای دور زدن تحریمها و در امان ماندن از آسیب تحریمها باشد، با این وجود موازیکاری آماری تنها صورتمساله را پاک میکند، حال آنکه مشکلات و چالشهای موجود به قوت خود باقی خواهد ماند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد