بازگشت طوفانی تورم

«جهان‌صنعت»- تورم بهمن‌ماه با شکستن رکورد ۲۳ماهه، دوباره در مسیر صعودی قرار گرفته و نگرانی‌ها از تشدید فشارهای اقتصادی را افزایش داده است. براساس گزارش مرکز آمار، تورم ماهانه در این ماه به 1/4‌درصد رسیده که نسبت به دی‌ماه 2/1 واحد‌درصد افزایش داشته و بالاترین رقم از اسفندماه۱۴۰۱ محسوب می‌شود. این جهش عمدتا ناشی از رشد چشمگیر قیمت خوراکی‌ها، به‌ویژه سبزیجات، میوه و نان بوده که هزینه‌های معیشتی را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داده است. اما ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ تورم نقطه‌به‌نقطه نیز بار دیگر از مرز ۳۵‌درصد عبور کرده و به 3/‏‏35‌درصد رسیده است. این در حالی است که سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی طی یک‌سال گذشته، از جمله افزایش نرخ بهره و محدودیت‌های اعتباری، نتوانسته‌اند مانع از اوج‌گیری مجدد تورم شوند. نکته مهم دیگر به افزایش پایدار قیمت‌ها در بخش کالاهای غیرخوراکی بازمی‌گردد. در حالی که طی ماه‌های گذشته سهم تورم کالاهای غیرخوراکی در تورم ماهانه حدود 8/‏‏1‌درصد بود، این رقم در بهمن به ۲‌درصد افزایش یافته است. این روند نشان می‌دهد که حتی در صورت تثبیت قیمت موادغذایی، فشار تورمی ناشی از سایر کالاها همچنان ادامه دارد. تحلیل دهک‌های درآمدی حاکی از آن است که خانوارهای کم‌درآمد بیشترین آسیب را از این افزایش قیمت‌ها متحمل شده‌اند. تورم ماهانه دهک اول جامعه (ضعیف‌ترین قشر درآمدی) به 89/‏‏4‌درصد رسیده که بالاترین رقم در میان تمام دهک‌هاست. در مقابل، دهک دهم تنها 82/‏‏3‌درصد تورم را تجربه کرده است. این شکاف تورمی، فشار معیشتی بیشتری را بر دوش اقشار ضعیف جامعه قرار داده و نشان‌دهنده روند نگران‌کننده‌ای در توزیع اثرات تورم است.
روند فعلی نشان می‌دهد که اقتصاد ایران وارد یک دوره جدید از افزایش قیمت‌ها شده و در صورت ادامه این شرایط، بازگشت تورم به محدوده بالای ۴۰‌درصد در سال آینده دور از انتظار نخواهد بود.
تورم ماهانه رکورد ۲۳ ماهه را شکست
براساس گزارش جدید مرکز آمار، تورم ماهانه در بهمن امسال به 1/‏‏4‌درصد رسید که نسبت به دی، افزایش 2/‏‏1واحد‌درصدی را نشان می‌دهد. این رقم بالاترین تورم ماهانه ثبت‌شده از اسفندماه سال۱۴۰۱ محسوب می‌شود تا رکورد تورم در 2۳ماه گذشته شکسته شود.
بررسی داده‌های منتشرشده حاکی از این است که عامل اصلی جهش تورم در بهمن‌ماه امسال، افزایش شدید قیمت خوراکی‌ها بوده است؛ گروه سبزیجات با ثبت تورم ماهانه 9/‏‏16‌درصدی در بهمن بالاترین تورم را ثبت کرده‌است. افزایش قیمت سیب‌‌زمینی و سایر محصولات کشاورزی در ماه گذشته را می‌توان دلیل تورم بالای این گروه دانست. میوه و خشکبار با 7/‏‏3درصد و نان و غلات با 4/‏‏7‌درصد نیز پس از گروه سبزیجات بالاترین تورم ماهانه بهمن را تجربه کردند. در نقطه مقابل آموزش با 8/‏‏0 درصد، گوشت قرمز با 7/‏‏1‌درصد و استفاده از وسایل شخصی با ۲‌درصد کمترین افزایش قیمت را در بهمن‌ماه امسال ثبت کردند.
جهش تورم نقطه‌به‌نقطه با بالای ۳۵ درصد
گزارش مرکز آمار حاکی از این است که تورم نقطه‌به‌نقطه در بهمن‌ماه امسال با افزایش 6/3 واحد‌درصدی نسبت‌به دی، به 3/‏‏35‌درصد رسیده ‌است. هرچند تورم نقطه‌به‌نقطه بهمن بالاترین رقم طی یک‌سال گذشته محسوب می‌شود اما نکته مهم‌تر صعود دوباره تورم به بالای سطح ۳۵‌درصدی است. جهش تورم نقطه‌به‌نقطه به بالای سطح ۳۵‌درصد در حالی اتفاق افتاد که طی یک‌سال گذشته بانک مرکزی با تمام ابزارهای سیاستی همانند افزایش نرخ بهره و محدودکردن وام‌دهی نظام بانکی سعی در کنترل و کاهش تورم به سطح ۳۰‌درصدی را داشت. هدفی که نه‌تنها با افزایش رکود اقتصادی محقق نشد بلکه حالا دوباره شاهد اوج‌گیری تورم به سطوح بالاتر هستیم. شرایطی که با توجه به روند متغیرهای اقتصادی و سیاسی به‌نظر ادامه‌دار خواهد بود و در صورت عدم سیاستگذاری درست، احتمالا سال آینده شاهد بازگشت تورم به محدوده بالای ۴۰‌درصد خواهیم بود.
در میان کالاها و خدمات مختلف، گروه سبزیجات با ۱۰۶ درصد، بالاترین تورم نقطه به نقطه را در بهمن ثبت کردند که نسبت‌به دی افزایش بیش از ۴۰واحد‌درصدی را نشان می‌دهد. این میزان تورم از خرداد ماه سال۱۳۹۸ برای گروه کالایی سبزیجات بی‌سابقه بوده ‌است. حمل‌ونقل عمومی با 3/‏‏55‌درصد و میوه و خشکبار با ۴۰‌درصد در رتبه‌های بعدی بالاترین تورم نقطه‌به‌نقطه بهمن قرار دارند. در نقطه مقابل گوشت قرمز و مرغ کمترین تورم‌ نقطه‌به‌نقطه بهمن را ثبت کرده‌است. قیمت این گروه کالایی در مقایسه با بهمن‌ماه سال گذشته به‌طور میانگین 2/‏‏15‌درصد افزایش یافته‌است. روغن و چربی‌ها با 7/‏‏21 و ارتباطات با ۲۲‌درصد پس از گوشت قرمز و مرغ کمترین تورم نقطه‌به‌نقطه را تجربه کردند.
مقصر افزایش تورم
برآوردهای «جهان‌صنعت» از آمارهای منتشرشده حاکی از این است که افزایش قابل‌توجه قیمت‌ خوراکی‌ها مهم‌ترین دلیل افزایش تورم در بهمن‌ماه امسال بوده ‌است. به‌گونه‌ای‌که سهم حدود 50‌درصدی در تورم ماهانه بهمن را داشته است. به بیان دیگر، حدود ۲‌درصد از تورم ۴‌درصدی بهمن‌ماه ناشی از افزایش قیمت خوراکی‌ها بوده است. این در حالی است که در ۱۰ ماه ابتدایی امسال وزن افزایش قیمت خوراکی‌ها در تورم ماهانه به‌طور میانگین کمتر از ۳۰‌درصد بوده و کالاهای غیرخوراکی عامل اصلی تورم محسوب می‌شدند.
قربانی اصلی تورم بهمن
شاید افزایش عجیب قیمت سیب‌زمینی و البته سایر محصولات کشاورزی را می‌‌توان مهم‌ترین عوامل این جهش تورم دانست. افزایش قیمتی که ناشی از سوءمدیریت وزارت جهادکشاورزی در کنترل بازار محصولات کشاورزی بوده است. نکته قابل‌توجه این است که کالاهای خوراکی و به‌ویژه گروه کالایی سبزیجات سهم به‌شدت بالایی در سفره دهک‌های پایین درآمدی دارد و قربانیان اصلی تورم بهمن را می‌توان این گروه از خانوار دانست. گزارش مرکز آمار نیز نشان می‌دهد تورم ماهانه دهک اول (ضعیف‌ترین خانوارهای کشور) در بهمن با 89/‏‏4درصد، بالاترین تورم میان دهک‌های مختلف بوده است. به بیان دیگر، ضعیف‌ترین خانوارهای کشور بیشترین افزایش هزینه را در بهمن‌ماه متحمل شدند. در نقطه مقابل دهک دهم با 82/‏‏3‌درصد کمترین تورم ماهانه را در میان خانوارها تجربه کردند.
چشم‌انداز نگران‌کننده تورم
موضوع نگران‌کننده در خصوص گزارش مرکز آمار این است که هرچند جهش تورم بهمن ناشی از افزایش قیمت کالاهای خوراکی بوده اما تورم ناشی از افزایش قیمت کالاهای غیرخوراکی همچنان ادامه دارد. برآوردهای «جهان‌صنعت» حاکی از این است که افزایش قیمت کالاهای غیرخوراکی در ۱۰ماه ابتدایی سال،‌ به‌طور میانگین منجر به تورم ماهانه 8/‏‏1‌درصدی شده بود. به بیان دیگر، حتی اگر قیمت کالاهای خوراکی در ماه صفر باشد، کف تورم ماهانه اقتصاد ایران در ۱۰ ماه ابتدایی سال به‌طور میانگین برابر با 8/‏‏1‌درصد بود. حالا این رقم در بهمن به ۲‌درصد افزایش یافته است. به بیان دیگر، موتور افزایش قیمت ناشی از این گروه کالایی نه‌تنها روشن مانده بلکه تشدید نیز شده است. بنابراین به نظر می‌رسد که در صورت ادامه‌دار بودن شرایط کنونی در بازار کالاهای اساسی، اقتصاد ایران وارد یک جهش دوباره تورمی شده است.