بازار خودرو از دریچه بودجه

مجید اعزازی- آخرین آمارهای منتشره حاکی از رشد 12‌برابری واردات خودرو طی هفت‌ماهه نخست سال جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل است. با وجود این جهش اما تعداد واردات خودرو فاصله زیادی با تعداد خودروهایی که می‌توان تا سقف یک میلیارد یورو وارد کشور کرد، دارد. در این حال، در لایحه بودجه سال آینده سقف ارزی برای واردات خودرو با 100درصد افزایش به 2‌میلیارد یورو جهش کرده است. در این شرایط، وضعیت بازار خودرو در سال آینده به چه سمت و سویی گرایش پیدا خواهد کرد؟ قیمت‌ها چطور؟ نزولی می‌شوند یا صعودی؟ تقاضا برای خودروی خارجی چگونه خواهد بود؟ آیا تقاضای موثری برای خودروهای وارداتی وجود خواهد داشت؟
امیرحسن کاکایی، کارشناس خودرو در گفت‌و‌گو با جهان‌صنعت، عدد 2‌میلیارد یوروی پیش‌بینی‌شده در لایحه بودجه سال آینده برای واردات خودرو را مناسب توصیف کرد و گفت: با این رقم، تقریبا می‌شود حداقل 100 تا 150 هزار خودرو- با توجه به نوع خودرو- وارد کشور کرد. اگر تعداد خودروی جانبازان خیلی زیاد باشد، ‌چون قیمت آنها حدود 35هزار دلار است، این عدد به 100‌هزارتا نزدیک می‌شود اما خودروی ارزان‌تر و کمتر از 20‌هزار دلار وارد شود، رقم مورد نظر تا 170‌هزار خودرو هم بالا می‌رود.
او افزود: الان ماه7 هم گذشته و حدود 22‌هزار خودرو وارد شده است. مراحل واردات خیلی داستان دارد. یک بخشی از آن مربوط به دولت و بانک مرکزی است و بخش دیگری از آن مربوط به مسایل فنی و تجاری است در فضای بین‌المللی. با اینکه امسال یک میلیارد دلار به ظاهر تخصیص داده شده است اما هنوز تعداد خودروهای واردشده به 100هزار دستگاه هم نزدیک نشده است که همچنان در‌ هاله‌ای از ابهام دارد پیش می‌رود. مردم که راضی نیستند، هیچی‌، روی بازار هم تاثیر نگذاشته است.
او با تاکید بر تفاوت میان «تخصیص» و «تامین» و اینکه امکان دارد، ارز تخصیص داده شود اما ارزی وجود نداشته باشد که تامین شود، ‌اظهار کرد: با توجه به فضای جنگی که در سال جاری و احتمالا در سال آتی برقرار است و با توجه به جنگ تجاری میان چین و آمریکا، از این رو، برایم علامت سوال بزرگ است که آیا اصلا چنین مبلغی تخصیص می‌یابد؟ تامین آن به کنار! یعنی خود این در‌ هاله‌ای از ابهام است. ضمن اینکه فرض کنیم این مقدار ارز وجود دارد، خرید منطقی و انتقال منطقی و اصولی خودرو به داخل کشور خودش یک سوال مهم‌تر است.
کارشناس خودرو افزود: اگر جنگ فیزیکی را هم کنار بگذاریم، با توجه به جنگ تجاری آمریکا و چین و همچنین تحریم‌هایی که در حال اجرا است و فشارهای بین‌المللی که بعید است کم شود، این تجارت در سطح 150 تا 200 هزار خودرو، خیلی رقم درشتی است. ضمن اینکه امکان خرید خودرو از توی خیابان، از نظر فنی زیر سوال است که آیا چنین چیزی شدنی است؟
آیا تقاضایی وجود دارد یا نه؟
کاکایی در پاسخ به اینکه آیا تقاضا برای خودروهای خارجی وجود خواهد داشت؟ اظهار کرد: باید ببینیم چند درصد مردم ما پول دارند و متقاضی هستند. می‌توانیم ادعا کنیم که 10‌درصد مردم ما پولدار هستند و درآمد بالایی دارند. یک دهک بالا که حدود 8‌میلیون نفر است. یک درصد از افراد، طبیعتا دوست دارند بنز و بی‌ام‌و سوار شوند که معادل سهمیه جانبازان است. مابقی آنها، خودروهای ارزان‌تر 20‌هزار دلاری را راحت جذب می‌کنند.
او گفت: از این رو، اگر واردات روی روال بیفتد، خرید انجام می‌شود. در حال حاضر، همچنان بازار تشنه است. چون حدود 7‌سال است که خودروی جدید وارد نشده است و پولدارها دوست دارند بخرند. اما بحث کیفیت خودرو و خدمات پس از فروش آن هم به تدریج بروز پیدا می‌کند. روزهای اول، مردم همین‌طوری فقط می‌خواهند بخرند. می‌بینیم که تعداد زیادی در صف می‌ایستند. دوره قبل حدود 150‌هزار نفر در صف بودند اما در این دوره کمتر شده است. به تدریج که کار راه می‌افتد، اولا مردم چشمشان را باز می‌کنند که چه چیزی می‌خواهند بخرند و دوم اینکه این خودرو خدمات پس از فروش دارد یا ندارد؟
کاکایی تصریح کرد: پیش‌بینی من این است که اساسا بیش از 100‌هزار خودرو کشش ندارد با همه این تشنگی که بازار دارد.
این کارشناس خودرو اظهار کرد: باید یادآوری کنم که سیاست‌های بانک مرکزی و دولت هم به لحاظ جذب پول و انقباضی عمل کردن – البته در مجموع انبساطی عمل می‌کنند اما از یک منظر به نوعی به لحاظ حجم پول انقباضی کار می‌کنند- این نقدینگی لازم هم باید وجود داشته باشد. چون به ریال این عدد خیلی بزرگ می‌شود یعنی یک خودروی 20‌هزاردلاری با دلار حداقل 70هزار تومانی- یک میلیارد و 400‌میلیون تومان است. در 5/2 که ضرب شود بالای 3‌‌میلیارد قیمت یک‌چنین خودرویی درمی‌آید. رقم کمی نیست. باید ببینیم بازارهای موازی نیز به چه صورت جلو می‌روند. فعلا پیش‌بینی‌ام این است که برای 100هزار خودرو در سال آینده کشش دارد. به نظر می‌رسد، از 8‌میلیون نفر افراد پولدار جامعه، 100هزار نفر دوست داشته باشند، خودروی جدید خارجی دستشان بیاید. او افزود: البته یک نکته دیگری را هم تاکید کنم. اینکه بستگی دارد چه نوع خودرویی وارد شود. الان خودروهایی مثل فونیکس را داریم که به نوعی مونتاژی هستند، آیا خودروی مشابه آن وارد می‌شود؟ در این صورت،‌ خودروی واردشده با خودروی فونیکس رقیب یکدیگر می‌شوند. در این شرایط،‌ شرکتی مثل مدیران‌خودرو دست روی دست نمی‌گذارد یا قیمت‌هایش را دستکاری می‌کند یا آپشن‌هایش را ارتقا می‌دهد تا مردم به سمت آن بروند. پس باید در نظر داشته باشیم که نوع خودروهای وارداتی نیز دارای اهمیت است. کاکایی تصریح کرد: مدیران خودرو و کرمان‌موتور و بهمن در مجموع حداقل سال آینده 200 تا 250هزار خودرو در همین کلاس تولید خواهند کرد. یعنی کلاس بین 5/1 تا 3میلیارد تومان با انواع خدماتی که در داخل کشور می‌دهند. مدیران‌خودرو الان شرکت بزرگی شده و ماندگار است و می‌دانیم خدمات پس از فروش ارائه می‌دهد‌. پس باید حواسمان باشد که تویوتای 20‌هزار دلاری چقدر می‌تواند رقیب خودروهای مونتاژی داخلی باشد؟
او افزود: واقعیت این است که کار، کار ساده‌ای نیست. فروش 100‌هزار خودرو لزوما کار راحتی نیست. مگر اینکه قیمت‌گذاری دستوری بکنند. قیمت‌گذاری دستوری ذاتا خودش باعث صف می‌شود و ربطی به تقاضای واقعی ندارد. با این حال، فکر نمی‌کنم در سطح 100‌هزار خودرو چنین کاری را ادامه بدهند. احتمالا روی دستشان باد می‌کند. چون عوامل دیگری نیز در اینجا دخیل هستند. او با تاکید بر اینکه همه‌چیز به سیاست دولت در اقتصاد کلان برمی‌گردد، گفت: وقتی نرخ ارز را ثابت نگه دارید تا درآمد مردم زیاد شود،‌ مردم و بازار یک‌طور رفتار می‌کند و برعکس و وقتی نرخ ارز کم است، طور دیگری رفتار می‌کند. واقعیت این است که در حال حاضر ارز به اندازه کافی نیست و به همین دلیل با افزایش قیمت ارز حتما روبه‌رو خواهیم شد. بماند که در بودجه دولت برای سال آینده حداقل 30درصد تورم رسمی وجود دارد.
او با اشاره به برخی برآوردها از کسری بودجه 1000 همتی اظهار کرد: در بودجه سال آینده 80 تا 100درصد تورم قابل‌شناسایی است. البته به این بستگی دارد که بودجه چگونه اجرا شود و در حال حاضر، به طور دقیق نمی‌توان میزان تورم را پیش‌بینی کرد. پس ما در سال آینده، با کمبود بودجه، هم ارزی و هم ریالی به همراه تورم مواجه هستیم. باید ببینیم چه سرنوشتی در انتظار بازار سرمایه است. اگر وضعیت فعلی اقتصاد تورم‌زده تداوم یابد، طبیعتا 100‌هزار خودرو روی هوا فروش می‌رود، چون بالاخره مردم ترجیح می‌دهند که پول خود را به کالایی تبدیل کنند که ارزشش از بین نرود اما برعکس اگر اوضاع خوب شود، دلیلی
وجود ندارد. این کارشناس خودرو افزود: با فرض اول، از منظر بازار، تقاضا وجود دارد‌ اما آیا قیمت پایین می‌آید؟ خیر! قطعا قیمت‌ها بالاتر خواهد رفت. شاید قیمت لندکروز 30‌میلیارد تومانی کاهشی شود یا شاید هم افت نکند. این مساله به نوع خودروهای وارداتی بستگی دارد اما قیمت خودروهای متوسط 2،3میلیاردتومانی، قطعا بالاتر می‌رود. قیمت خودروهای زیر یک‌میلیارد تومان هم اصلا ارتباطی به واردات نخواهند داشت و قیمت‌ها خود به خود متناسب با کاهش ارزش ریال بالاتر خواهد رفت.