7 - 01 - 2025
بازار به سمت کوچکها
بازار سرمایه ایران در ماههای اخیر روزهای پرنوسان و چالشبرانگیزی را پشتسر گذاشته است. نوسانات ناشی از تحولات اقتصادی، سیاسی و صنعتی به همراه عدم شفافیت برخی شرکتهای بزرگ بهویژه در گروههای مهمی همچون پتروشیمی، شرایطی پیچیده و پرابهام را برای سرمایهگذاران رقم زده است. در این میان، سهامداران خرد که بهعنوان ستون اصلی جریان سرمایهگذاری در بازار شناخته میشوند، بیش از همه تحتتاثیر این تحولات قرار گرفته و متحمل زیان شدهاند.
یکی از مهمترین مسائل اخیر بازار سرمایه، توقف نمادهای پتروشیمی است که به دلیل مشکلات قدیمی در تعیین نرخ یوتیلیتی و شفافسازی اطلاعات مالی شرکتها بهوجود آمده است. این مساله در یکی از حساسترین مقاطع چند سال اخیر، توجه بسیاری از فعالان و تحلیلگران بازار را به خود جلب کرده و پرسشهای متعددی را درخصوص نحوه مدیریت این چالش و آینده بازار ایجاد کرده است.
با وجود اینکه گروه پتروشیمی بهعنوان یکی از پایههای اصلی بازار سرمایه شناخته میشود و نقش مهمی در تعیین روند شاخص کل دارد، توقف نمادهای این گروه و تاخیر در بازگشایی آنها موجب نگرانیهای گستردهای شده است. از یکسو، عدم بازگشایی این نمادها باعث از دست رفتن فرصتهای طلایی رشد قیمتی شده و از سوی دیگر، ابهام در شفافسازی اطلاعات و تغییرات مکرر اطلاعیهها به سردرگمی و بیاعتمادی سهامداران دامن زده است.
این در حالی است که بازار در روزهای اخیر نشانههایی از بازگشت تعادل و جریان پول را نشان داده است. رشد سهمهای کوچکتر در فضای تعادلی بازار و عبور شاخص هموزن از سقفهای پیشین، امیدواریهایی را در میان فعالان بازار ایجاد کرده است. با این حال، کارشناسان هشدار میدهند که رشد پایدار بازار بدون همراهی سهمهای بزرگ و گروههای کلیدی همچون پتروشیمیها امکانپذیر نیست و باید چارهای برای حل مشکلات این گروه اندیشیده شود.
در شرایطی که سازمان بورس تلاش کرده با توقف نمادهای پتروشیمی از گمراهی بیشتر سهامداران جلوگیری کند، انتقاداتی نیز نسبت به طولانی شدن این توقفها و عدم ارائه راهکاری شفاف و کارآمد مطرح شده است. این مساله نشان میدهد که مدیریت بحران فعلی نیازمند همکاری و هماهنگی میان تمامی ذینفعان، از مدیران شرکتها گرفته تا سیاستگذاران کلان اقتصادی و نهادهای نظارتی است.
با نگاهی به روند بازار در هفتههای اخیر میتوان دریافت که رشد پایدار و بازگشت اعتماد به بازار سرمایه، تنها از مسیر شفافسازی، بهبود جریان اطلاعات و تقویت نظارتهای مالی عبور میکند. در این میان پیشنهادهایی همچون بازگشایی مشروط نمادهای پتروشیمی با ارائه اطلاعات دقیق و شفاف و همچنین اعمال جریمههای سنگین بر مدیران و هیاتمدیرههای کمکار، بهعنوان راهحلهایی عملی و منطقی مطرح شدهاند که میتوانند مسیر بازار را به سمت بهبود هدایت کنند.
در ادامه به بررسی وضعیت اخیر بازار سرمایه، چالشهای توقف نمادهای پتروشیمی و راهکارهای پیشنهادی برای رفع این بحران خواهیم پرداخت.
رشد سهمهای کوچک در سایه تعادل و امیدواری
روز گذشته، دوشنبه 17دیماه 1403، بازار سرمایه در فضایی متعادل و نسبتا مثبت به کار خود پایان داد. سهمهای کوچک، بیش از دیگر گروهها مورد توجه فعالان بازار قرار گرفتند و شاخص هموزن توانست با عبور از سقفهای پیشین، مسیر صعودی خود را ادامه دهد. این در حالی است که سهمهای بزرگتر نیز با وجود عدم جذابیت نسبی، نقش مهمی در حفظ تعادل کلی بازار ایفا کردند.
معاملات روز گذشته از ابتدای صبح با نگرانیهایی درخصوص اخبار سیاسی و شایعات آغاز شد اما بهتدریج با تقویت تقاضا در سهمهای کوچک، روند بازار از منفی به مثبت تغییر کرد. این چرخش، بهویژه در سهمهای کوچکتر، توجه بسیاری از سهامداران را به خود جلب کرد. از سوی دیگر، تعادل نسبی میان خریداران و فروشندگان در اکثر نمادها، نشانهای از بهبود جریان پول و افزایش نقدشوندگی در بازار بود.
بازار از نگاه آمار
یکی از عوامل مؤثر در بهبود فضای بازار، بازگشت بخشی از جریان پول به معاملات بود. این بازگشت، بهویژه با عدم بازگشایی برخی نمادهای پتروشیمی، توجه فعالان را از سهمهای بزرگ به سمت سهمهای کوچکتر جلب کرد. همچنین، انتشار خبرهای مثبت در گروه خودرویی و اظهارات برخی مقامات اقتصادی به ایجاد جوی نسبتا امیدوارکننده در بازار کمک کرد.
اهمیت ارزندگی در تصمیمگیریهای سرمایهگذاری
با وجود رشد قابلتوجه سهمهای کوچک در روز گذشته، کارشناسان بازار تاکید میکنند که تصمیمگیریهای سرمایهگذاران باید برمبنای ارزندگی و چشمانداز سودآوری شرکتها باشد. تمرکز صرف بر اندازه شرکتها یا تقسیم بازار به گروههای کوچک و بزرگ، نمیتواند بهتنهایی راهگشای سرمایهگذاری پایدار باشد. تجربههای پیشین نشان دادهاند که رشد سهمهای کوچک، بدون همافزایی با سهمهای بزرگ و کلیت بازار، دوام چندانی نخواهد داشت.
در این میان، گزارشهای مالی شرکتها که در هفتههای پایانی دیماه و اوایل بهمن منتشر میشوند، نقش کلیدی در تعیین مسیر آتی بازار دارند. هرچند از این گزارشها انتظار تحول اساسی نمیرود اما تداوم روند سودسازی و انعکاس بهبود نرخها میتواند نشانهای مثبت برای فعالان بازار باشد. در گزارشهای ماهانه نیز، باوجود کاهش مقداری تولید ناشی از محدودیتهای انرژی، انتظار میرود که نرخهای فروش بهبود یابند و زمینهساز افزایش امیدواری در میان سهامداران شوند.
چشمانداز بازار در هفتههای پیشرو
دو هفته آینده، دورهای حساس برای بازار سرمایه خواهد بود. در این بازه زمانی، عملکرد شرکتها و گزارشهای مالی، مسیر قیمتی سهمها را تعیین خواهند کرد. تحلیلگران بر این باورند که اگر جریان پول به سمت سهمهای ارزنده هدایت شود و چشمانداز سودآوری در تصمیمگیریها مورد توجه قرار گیرد، روند بازار میتواند با کیفیتتر و پایدارتر شود. در نهایت، بهبود گردش پول و تعادل میان عرضه و تقاضا، از جمله نکات مثبت بازار در روز گذشته بودند که نشاندهنده بازگشت تدریجی اطمینان به معاملات است. با این حال، رشد پایدار بازار نیازمند اخبار قویتر، گزارشهای مالی مثبت و تقویت جریان پول در روزها و هفتههای آینده خواهد بود.
نقش گزارشهای مالی و اهمیت تحلیل در بازار سرمایه
برخلاف نظر برخی که معتقدند سامانه کدال محلی برای انباشت اطلاعات بیفایده است، بررسی عملکرد بازار طی سه سال گذشته نشان میدهد که تحلیل مبتنیبر گزارشهای مالی همواره بازدهی بهتری نسبت به متوسط بازار و شاخصها به همراه داشته است. آمارها نشان میدهد افرادی که استراتژی سرمایهگذاری خود را براساس صورتهای مالی و گزارشهای شفاف تنظیم کردهاند، حتی در روزهای منفی بازار نیز توانستهاند گزینههای مناسبی برای خرید و رشد قیمتی پیدا کنند. این موضوع از ظهور صندوقهای متعدد سرمایهگذاری ناشی میشود که به دلیل الزامات نظارتی، نمیتوانند صرفا به جریانهای سفتهبازی و پروژههای کوتاهمدت تکیه کنند و ناچارند با اتکا به گزارشهای مالی، بهترین سهمها را برای پرتفوی خود انتخاب کنند.
اهمیت رفتار تکنیکالی و نقش آن در معاملات حقوقیها
یکی از تحلیلهای تکنیکال در ابتدای دیماه اینگونه مطرح شد که بهتر است بازار در این ماه درجا بزند و رشد سریعی نداشته باشد. این تحلیل، برخلاف انتظار بسیاری از فعالان به دلیل پیشبینی یک رشد پایدار و تدریجی ارائه شد. تحلیلگر مذکور بر این باور بود که رشد سریع بازار اگرچه در کوتاهمدت سودآور به نظر میرسد اما در بلندمدت میتواند حرکت بازار را به دلیل فرسایش سرمایهها و کاهش انگیزه حقوقیها برای خرید، کندتر کند. بازار سرمایه روز گذشته با ثبت معاملات 7/24میلیارد برگه سهم و حقتقدم به ارزش 7/21468میلیارد تومان، در فضایی متعادل و نسبتا مثبت به کار خود پایان داد. شاخص کل بازار نیز با رشدی معادل 14صدمدرصد، 3883واحد افزایش یافت و به عدد 2872257 واحد رسید.
در بخش معاملات سهام، حقتقدم و صندوقهای سهامی، حجم معاملات به 7/20میلیارد برگه سهم رسید که ارزشی بالغ بر 1/13048میلیارد تومان را به همراه داشت. سرانه خرید حقیقیها در این بخش به 5/54میلیون تومان و سرانه فروش به 8/51میلیون تومان رسید که نشاندهنده قدرت خرید 05/1 حقیقیها و ورود نقدینگی 4/334میلیارد تومانی بود.
معاملات سهام و حقتقدم نیز حجم 2/18میلیارد برگهای و ارزش 7/7697میلیارد تومانی را ثبت کردند. در این بخش، سرانه خریدوفروش حقیقیها بهترتیب 7/36 و 4/35میلیون تومان بود که قدرت خرید حقیقیها را به 04/1 رساند و منجر به ورود پول 3/56میلیارد تومانی شد. صندوقهای سهامی و مختلط با ثبت حجم معاملات 4/2میلیارد برگهای و ارزش 5/5350میلیارد تومانی، سرانه خرید 6/144میلیون تومان و سرانه فروش 2/148میلیون تومانی را به ثبت رساندند. این امر موجب قدرت خرید منفی 02/1 و خروج نقدینگی 1/278میلیارد تومانی از این بخش شد.
در حوزه صندوقهای درآمد ثابت، حجم معاملات 1/4میلیارد برگه و ارزش معاملات 5/8420میلیارد تومان بود. در این بخش، سرانه خرید حقیقیها 6/90میلیون تومان و سرانه فروش 5/65میلیون تومان گزارش شد که قدرت خرید 38/1 و ورود نقدینگی 2/208میلیارد تومانی را نشان داد.
50شرکت بزرگ بازار نیز حجم معاملات 2/5میلیارد برگهای به ارزش 6/2399میلیارد تومان داشتند. سرانه خریدوفروش در این گروه بهترتیب 1/32 و 9/51میلیون تومان بود که قدرت خرید حقیقیها به عدد منفی 62/1 رسید و خروج 236میلیارد تومان نقدینگی را ثبت کرد.
در صندوقهای اهرمی، حجم معاملات 6/1میلیارد برگه و ارزش 7/3235میلیارد تومان بود. این بخش سرانه خرید 2/219میلیون تومان و سرانه فروش 246میلیون تومان را به ثبت رساند که نشاندهنده قدرت خرید منفی 12/1 و ورود 4/272میلیارد تومان نقدینگی به این صندوقها بود.
در نهایت، صندوقهای طلا با ثبت حجم معاملات 5/299میلیون برگه و ارزش 7/1283میلیارد تومان، سرانه خرید 4/29میلیون تومان و سرانه فروش 5/72میلیون تومان را تجربه کردند. این معاملات با قدرت خرید منفی 46/2 همراه شد که به خروج 1/152میلیارد تومان نقدینگی انجامید.
بازار سرمایه در روز گذشته با رشد اندک شاخص کل و بهبود نسبی جریان نقدینگی در برخی بخشها به سهامداران نوید فضایی متعادلتر و امیدوارکنندهتر در روزهای آینده را داد.
رفتار اخیر بازار نیز این نظریه را تا حدی تایید کرده است. در روزهای اخیر، بازار با حجم معاملات مناسب و گردش پول قابلتوجه در حال کفسازی در محدودههای فعلی است و این امر میتواند زمینه را برای رشد تدریجی و پایدارتر در مراحل بعدی فراهم کند. با این حال، انتظار میرود که فاز بعدی رشد با دقت و وسواس بیشتری همراه باشد و انتخاب سهمهای ارزنده نقش حیاتیتری ایفا کند.
در روز گذشته نیز اگرچه سهمهای کوچک عملکرد خوبی از خود نشان دادند اما این رشد بهصورت یکپارچه نبود و تنها برخی نمادها مورد توجه قرار گرفتند. این موضوع تاکید میکند که تحلیل و انتخاب دقیق سهمها، بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.
ریسکهای سیاسی و تاثیر آن بر بازار سرمایه
یکی از مهمترین ریسکهایی که بازار سرمایه در ماههای پیشرو با آن مواجه است، افزایش نااطمینانیهای سیاسی در سطح بینالمللی است. با نزدیک شدن به تاریخ دوم بهمن 1403 و آغاز دوره ریاستجمهوری ترامپ، نگرانیهای بازار از پیامدهای احتمالی این تغییر سیاسی افزایش یافته است. عدم قطعیت درخصوص سیاستهای اقتصادی و دیپلماتیک دولت جدید آمریکا، فعالان بازار را محتاطتر کرده و احتمال تاثیرگذاری آن بر جریانهای مالی و سرمایهگذاری را تقویت کرده است.
با توجه به این شرایط، برخی تحلیلگران توصیه میکنند که سرمایهگذاران در هفتههای ابتدایی این دوره، با احتیاط بیشتری عمل کنند. مدیریت ریسک و اتخاذ استراتژیهای محافظهکارانه میتواند از غافلگیری در برابر تغییرات سیاسی و اقتصادی جلوگیری کند.
چالش توقف نمادهای پتروشیمی و تبعات آن بر بازار سرمایه
یکی از مهمترین چالشهای اخیر بازار سرمایه، توقف و عدم بازگشایی نمادهای پتروشیمی است. این گروه که بهعنوان یکی از مهمترین بازیگران بازار شناخته میشود، در یکی از حساسترین مقاطع چند سال اخیر خود با چالشی قدیمی، یعنی مساله یوتیلیتی و تعیین نرخ، مواجه شده و به تعطیلی نماد رسیده است. سهامداران این گروه، بهویژه سهامداران خرد، بزرگترین بازندگان این شرایط هستند زیرا دوران طلایی بهرهبرداری از پتانسیلهای قیمتی این گروه را از دست دادهاند.
انتظار میرفت که این نمادها در هفته جاری بازگشایی شوند اما شرایط به گونهای پیش رفت که این توقف ادامه یافت و نمادهای پتروشیمی بار دیگر به مرز تعلیق رسیدند. بازگشایی این گروه میتواند تاثیرات متعددی بر بازار داشته باشد. از یکسو، بخشی از جریان پول از سایر گروهها به سمت این نمادها حرکت خواهد کرد و احتمال افزایش فشار فروش در برخی از سهمهای دیگر را درپی خواهد داشت. از سوی دیگر تجربه نشان داده است که صف خرید و رشد قیمتی نمادهای پتروشیمی معمولا به بهبود کلیت بازار کمک کرده و نقش مهمی در افزایش شاخصها ایفا میکند.
برخی تحلیلگران معتقدند که بازگشایی نمادهای پتروشیمی مانند یک بمب سنگرشکن عمل خواهد کرد که میتواند موانع پیش روی بازار را از میان برداشته و بهعنوان محرکی برای رشد شاخص کل عمل کند. این بازگشایی همچنین ممکن است نقطه پایان تاثیرگذاری نرخ ارز بر بازار سرمایه باشد و حتی شاخص کل را به مرز سهمیلیون واحد برساند.
چرا نمادهای پتروشیمی همچنان متوقف هستند؟
دلایل متعددی برای توقف نمادهای پتروشیمی وجود دارد. مهمترین دلیل، افزایش تناقض و ابهام در شفافسازیهای این شرکتهاست. تعدد اطلاعیهها و تغییر مداوم اطلاعات، باعث سردرگمی سهامداران شده و سازمان بورس را ناچار به توقف نمادها تا روشن شدن تکلیف نهایی کرده است. در این میان، رفتار سازمان بورس در توقف این نمادها قابل درک است زیرا ادامه این وضعیت مبهم میتواند به زیان بیشتر سهامداران خرد منجر شود.
اما نکته مهم این است که موضوع یوتیلیتی و تعیین نرخها، مسالهای قابل حل است که نیازمند توافق میان ذینفعان و بازیگران اصلی بازار است. با این حال، گذر زمان و تاخیر در حل این مشکل بیشترین آسیب را به سهامداران خرد وارد میکند.
راهکار پیشنهادی برای حل بحران توقف نمادها
برای بازگشایی نمادهای پتروشیمی و شفافسازی وضعیت، پیشنهاد میشود سازمان بورس از شرکتها بخواهد که در قالب دو جدول مجزا، اثرات دقیق ذخایر قبلی و شرایط آتی را توضیح دهند. در جدول اول، تاثیرات فرضی حکم و رأی دادگاه فعلی بر سود و زیان شرکتها ارائه شود و در جدول دوم، شرایط در صورت ادامه وضعیت فعلی و عدم صدور حکم دادگاه توضیح داده شود. این جداول باید بهصورت شفاف، اثرات این شرایط را بر سود فعلی، سود آتی و سود انباشته نشان دهند.
این روش به سهامداران این امکان را میدهد که با آگاهی کامل از ریسکها و فرصتهای پیشرو، اقدام به تصمیمگیری کنند. همچنین سازمان بورس میتواند با این اقدام، علاوهبر شفافسازی موضوع، زمینه بازگشایی نمادها را فراهم کند.
متوقف ماندن این نمادها، در حالی که بسیاری از سیاستگذاران کلان بهطور غیرمستقیم مانع حرکت این چرخ شدهاند، بیشترین آسیب را به سهامداران خرد وارد کرده است. از این رو، رفتار سازمان بورس در توقف نمادها بهعنوان هشداری برای اصلاح وضعیت، منطقی به نظر میرسد. پیشنهاد میشود مهلتی دوهفتهای به این شرکتها داده شود تا وضعیت خود را تعیین تکلیف کنند و درغیراین صورت، تصمیم جدیدی در خصوص ادامه توقف یا بازگشایی نمادها گرفته خواهد شد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد