انکار فایده‌ای ندارد

نادر کریمی جونی
همین دوشنبه گذشته (پریروز) و در نمایشگاه شرکت‌های دانش‌بنیان، در سوالی به فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت، گفتم که وضعیت اینترنت در کشورمان خوب نیست ولی او به تندی انکار کرد و گفت: من قبول ندارم که وضع کشورمان در کیفیت و سرعت اینترنت خوب نیست. انکار خانم سخنگو در مورد خوب نبودن وضعیت اینترنت در ایران، لزوما به معنای خوب بودن کیفیت و سرعت این شبکه ارتباطی است. این انکار در حالی صورت می‌گیرد که در سال گذشته و از میان 180 کشور جهان، رتبه کیفیت اینترنت در کشورمان با شاخص‌های نظیر دسترسی، سرعت، قیمت، توانایی شهروندان در دستیابی به شبکه و… نتوانست رتبه‌ای مهم‌تر از 152 کسب کند و حتی کشورهای فقیر و توسعه‌نیافته‌ای مانند اوگاندا، موزامبیک و پاکستان هم در اینترنت وضعیت بهتری از ایران دارند.
انکار خانم سخنگوی دولت در رابطه با خوب نبودن کیفیت اینترنت در ایران، در حالی صورت می‌گیرد که در آذرماه گذشته وی، پس از آنکه مسعود پزشکیان درباره کمبود برق و گاز از ملت ایران عذرخواهی کرد، در شبکه ایکس نوشت: دولتی که عذرخواهی می‌کند، مشکلات را انکار نمی‌کند. این اظهار نظر در آن هنگام باعث شد تا عده‌ای تصور کنند که در جمهوری اسلامی ایران رویه‌ها تغییر کرده و از این پس دولتمردان ایرانی به‌جای انکار واقعیت‌ها و واقعیت‌های مشهود، آنها را می‌پذیرند و برای برطرف ساختن موانع و نارسایی‌های پیش‌رو تلاش می‌کنند.
البته انکار در جمهوری اسلامی ایران رفتاری ریشه‌ای و سابقه‌دار است و نمونه‌ها و رفتارهای متعدد درباره آن وجود دارد که اکنون و با واقعیت‌های قابل یادآوری دیگر نمی‌توان وجود آن را انکار کرد یا ماهیت آن را تخفیف داد. در یک نمونه بسیار بارز، دولتمردان ایرانی چند روز سقوط هواپیمای اوکراینی بر اثر شلیک موشک پدافند هوایی ایران را انکار کردند این انکار آنقدر جدی و آشکار بود که تقریبا همه دولت و مقامات دولتی درگیر آن شدند و کسی را قدرت دروغ شمردن این انکار در اختیار نبود.
شاید برخی ها به یاد بیاورند که در موضوع قتل‌های زنجیره ‌ای هم ابتدا انتساب انجام این قتل‌ها به عناصری از نظام انکار شد و اگرچه برخی‌ها با قرائنی بیان می‌کردند که این قتل‌ها را به دست‌هایی وابسته به نظام نسبت می‌داد اما کسی از مقامات کشور حاضر به قبول یا حتی شنیدن این حرف‌ها نبود. اما پس از مدتی و با انتشار بیانیه رسمی، وزارت اطلاعات پذیرفت که عناصری از این نهاد امنیتی مرتکب این قتل‌ها شده‌اند. جالب است که وقتی ادعا شد اسناد طبقه بندی‌شده هسته‌ای به سرقت رفته، برخی و از جمله وزیر امور خارجه فعلی کشورمان که آن موقع معاون وزیر امور خارجه بود، به تمسخر این ادعا پرداخت، صدا و سیما هم به محله تورقوزآباد رفت و نشان داد که چنین انباری اصولا وجود ندارد. اما پس از گذشت چند سال بالاخره برخی مقامات کشور اعتراف کردند که چنین انباری مورد حمله امنیتی قرار گرفته و اسنادی از آن به سرقت رفته است.در حوزه‌های اقتصادی، ساده‌ترین نمونه از انکار مقامات، واکنش محمود احمدی‌نژاد به گران شدن کالاهاست که در آن هنگام و در واکنش به گرانی برخی کالاها، اظهار می‌داشت که در محله‌ای که او ( احمدی نژاد) زندگی می‌کند، کالاها گران نشده‌اند. در سال گذشته و در زمان ریاست جمهوری سید ابراهیم رییسی، آمارسازی‌ها برای نشان دادن تورم کاهش یافته، رشد اقتصادی و قدرت خرید شهروندان ایرانی، بارزترین نمونه‌هایی که می‌توان بیان کرد و تمامی آنها اثبات شده است. انکار، در جمهوری اسلامی ایران به حوزه‌های اجتماعی نیز کشیده شده و اکنون مهاجرت گسترده صاحبان اندیشه، کارآفرینان و اخیرا برندها و کارخانه‌های ایرانی به خارج از کشور انکار می‌شود. در یک نظرسنجی که به تازگی منتشر شده، فقط 16‌درصد از جوانان ایرانی گفته‌اند که به مهاجرت فکر نمی‌کنند. اگر این نظرسنجی قابل تعمیم به کل شهروندان ایرانی باشد آن وقت می‌توان گفت که فقط حدود 14‌میلیون نفر از جمعیت ایرانی به مهاجرت فکر نمی‌کنند اگر با توجه به وجود اقشار کهنسال به نظر می‌رسد تعداد علاقه‌مندان به ماندن در ایران بیشتر باشد اما به هر حال میزان و ‌درصد مهمی از اقشار مولد و توانا در کشورمان به مهاجرت فکر می‌کنند و در مواردی این فکر را عملی ساخته‌اند اما زمانی همین مهاجرت و مخصوصا مهاجرت نخبگان از ایران، انکار و تبادل مغزها خوانده می‌شد در آن هنگام هیچ‌کس توضیح نمی‌داد که در قبال صدها تن از دانشمندان و نخبگان ایرانی به کشورهای اروپایی و آمریکای‌شمالی، کدام نخبه یا دانشمندان از کشورهای توسعه‌یافته به ایران مهاجرت کرده و در آن سکنی گزیده‌اند.
انکار واقعیت‌ها از سوی دست‌اندرکاران جمهوری اسلامی ایران، نگارنده را به یاد این داستان گالیله می‌اندازد؛ وقتی دانشمند معروف گالیله مجبور شد در دادگاه تفتیش عقاید کلیسا چرخش زمین به دور خورشید را انکار کند، هنگامی که خواست از کلیسا خارج شود، پای بر زمین کوبید و به زمین گفت: تو بچرخ هرچند که چرخش تو را انکار کنند. مقامات ایرانی هم باید بدانند که زمین می‌چرخد، واقعیت‌ها خودنمایی می‌کنند و رویداد به نفع یا به زیان جمهوری اسلامی رخ می‌دهند، مردم می فهمند و کسی نمی‌تواند جلوی فهم انسان‌ها را بگیرد، حتی اگر وجود یا ماهیت واقعیت‌ها توسط قدرت‌های حکومتی انکار و برای ایجاد انحراف در درک شهروندان تلاش شود.