25 - 05 - 2023
انفعال مقابل دروغهای شاخدار طالبان
اختلاف تهران و کابل بر سر حقآبه هیرمند احتمالا از مهمترین موضوعاتی بود که طی هفتهای که گذشت، شاید بیش از هر موضوع دیگر، موردتوجه افکار عمومی و رسانهها قرار گرفت. بحران آب در کشور البته آنقدر جدی و خطرناک است که این توجه رسانهای و حساسیت و نگرانی عمومی را توجیه کند اما آنچه باعث شد رسانهها با دقتی دوچندان به این موضوع نگاه کنند، مواضع سفت و سخت و البته کمسابقهای بود که از جانب مقامهای ارشد سیاسی دوطرف در این رابطه مطرح شد. زمانی که ابراهیم رییسی در جریان سفری به استان سیستانوبلوچستان در منطقه صفر مرزی حاضر شد و با لحنی صریح و انتقادی به هیات حاکمه طالبان در افغانستان هشدار و اخطار داد و خطاب به آنان تاکید کرد که باید نسبتبه تعهداتشان در بحث حقآبه هیرمند پایبند باشند.
اما در حالی که بحث حقآبه هیرمند در روزهای بعد، هر روز بهنحوی خبرساز شد، روز گذشته در حاشیه برگزاری نشست هیاتوزیران که در غیاب رییس دولت انقلابی، به ریاست معاون اول برگزار شد، دولتمردان با پرسشهای خبرنگاران درباره ابعاد گوناگون این غائله مواجه شدند. پرسشهایی که خبرنگاران به فراخور اینکه با کدامیک از وزیران و مسوولان دولتی گفتوگو میکردند، این غائله را از زاویهای خاص، مورد کندوکاو قرار میداد. هرچند اغلب مسوولان و دولتمردان در مواجهه با اکثر پرسشهای خبرنگاران بهنحوی کلیگویی و سعی کردند بیش از تکرار همان مواضع پیشین، کلامی به زبان نیاورند.
چنانکه معاون اول ریاستجمهوری که بهعنوان بالاترین مقام حاضر در نشست روز گذشته هیات دولت، در حاشیه برگزاری این نشست، برای دقایقی کوتاه در جمع خبرنگاران نیز حاضر شد، در پاسخ به پرسشی در این رابطه گفت: «کشور مصمم است این موضوع را حل کند.» محمد مخبر که ظاهرا ترجیح میداد از توضیح و صحبت مفصل در این رابطه خودداری کند، وقتی با این پرسش مواجه شد که آیا تیمی برای مذاکره با هیات حاکمه طالبان در افغانستان یا بررسی کارشناسی و راستیآزمایی ادعاهای کابل، به این کشور اعزام شده یا نه، بدون آنکه پاسخی دقیق و روشن بهدست دهد، صرفا گفت: «تبادلات در حال انجام است!»
وزیر کشور دولت انقلابی اما حتی به همین میزان نیز در این رابطه صحبت نکرد و در واکنش به پرسش خبرنگاران، صرفا به آنچه ابراهیم رییسی حدود یک هفته پیش مطرح کرده بود، ارجاع داد. احمد وحیدی که با پرسشی در خصوص عدم پایبندی طالبان به تعهدات خود و اقدامات احتمالی ایران در این رابطه مواجه شده بود، در پاسخ صرفا گفت: «فکر میکنم صحبتهای آقای رییسجمهور به اندازه کافی گویا بود!»
جالب آنکه طرح این مواضع خنثی و صحبتهای کلی حتی در سخنان رییس سازمان حفاظت محیطزیست نیز به چشم آمد. آنجا که علی سلاجقه با پرسشی درباره آخرین وضعیت پیگیری حقآبه هیرمند مواجه شد و در پاسخ گفت: «وزارت کشور در این زمینه کار خودش را انجام میدهد. این موضوع در مجامع بینالمللی قابل پیگیری است ولی افغانستان یکی از کشورهای همسایه ما است و ما سعی میکنیم که مراودات در قالب رایزنی طرفین انجام گیرد. آخرین بحث هم در سفر رییسجمهوری به استان سیستانوبلوچستان بود که به صورت جدی مطالبه کرد.» او که تاکید داشت دولت انقلابی، «حق حیات مردم را با چیزی تعویض نمیکند و مدافع حدودوثغور کشور و مردم است»، همچنین ابراز امیدواری کرد که هیات حاکمه افغانستان هم این پیام را به خوبی دریافت کرده باشد! سلاجقه گفت: «هرچند در بیانیهای که از سوی وزیر خارجه خود منتشر کردند، این موضوع را تا حدودی بهصورت مسالمتآمیز مطرح کردند و نشستهایی که میان دو کشور برگزار میشود، انشاءالله رویکرد مناسبی باشد.»
این در حالی بود که معاون حقوقی ریاستجمهوری نیز با همین لحن خنثی، به تکرار مواضع پیشین اکتفا کرد و در پاسخ به پرسشی درباره اختلاف با طالبان در معاهده بین ایران و افغانستان گفت: «در این خصوص ما معاهده کاملا قابلاتکایی برای حل مشکل داریم و طبق همان از برادران افغانی هم انتظار داریم طبق معاهده عمل کنند. بالاخره مسلمان به عهدش پایبند است.» محمد دهقانینقندر که تاکید کرد توافق ۱۳۵۱، همه مراحل حل مشکل را پیشبینی کرده، در ادامه گفت: «در مرحله اول انتظار از دو ملت برادر، دوست و همسایه این است که بر اساس حسنهمجواری و از طریق مذاکره و کارشناسی همانگونه که در خود معاهده مصوب پیشبینی شده مساله را حل کنیم. اگر خدایی نکرده با مذاکره مساله حل نشود، در خود معاهده پیشبینیشده که از طریق حکمیت و داوری مساله حل میشود.» معاون حقوقی ریاستجمهوری همچنین خاطرنشان کرد: «به نظر من اگر طرفین کاملا خود را پایبند به معاهده بدانند که ما قطعا خود را پایبند به آن میدانیم و برادران افغان هم اعلام کردند که ما پایبند به آن هستیم، لذا نباید مشکل خاصی وجود داشته باشد.»
اما در حالی شاهد این دست مواضع از جانب دولتمردان بودیم که کارشناسان این حوزه، بهشدت نسبت به چگونگی برخورد با بحث حقآبه هیرمند ابراز نگرانی کردهاند. آن هم در حالی که حتی یکی از نمایندگان مجلس انقلابی نیز روز گذشته در این رابطه اظهارنظر کرده و نسبتبه اتمام ذخایر آبی استان سیستانوبلوچستان ظرف تنها دو ماه پیشرو هشدار داده است. فداحسین مالکی که هماکنون بهعنوان نماینده زاهدان در مجلس انقلابی حضور دارد و پیش از این، در مقطعی سفیر جمهوری اسلامی در کابل نیز بوده، در این رابطه گفته است: «ذخایر آبی استان سیستانوبلوچستان تا دو ماه آینده تمام خواهد شد. جمعیت حدود دو میلیونی منطقه با بحران امنیتی آب مواجه است.»
همزمان در شرایطی که هیات حاکمه طالبان در افغانستان حتی حاضر به پذیرش و اذعان به برخی واقعیت قابل راستیآزمایی با تصاویر ماهوارهای نیز نیست، دیروز یک کارشناس محیطزیست گفته است: «زمان مطرح کردن دروغهای شاخدار گذشته است. با تصاویر ماهوارهای به راحتی میتوان کذب این ادعا را مشخص کرد. سد کجکی در یک دهه اخیر هیچوقت به اندازه امسال آب نداشته است و اتفاقا هم سد کجکی و هم سد کمالخان آب خیلی خوبی هم دارند و در حداکثر ظرفیت خودشان هستند. آنقدر آب زیاد دارند که سرریز کردهاند. یک میلیارد مکعب آب سرریز کرد و آن را به گود زره هدایت کردند. خب چرا به آن سمت فرستادید؟ به سمت ایران میفرستادید. متاسفانه دروغ میگویند.» محمد درویش که «این تغییر مسیر رود هیرمند» را مشابه «کاری در حد جنایت جنگی» توصیف کرده، همچنین گفته است: «باید سهم آب خودمان را بگیریم و اگر حقآبه را بگیریم میتوانیم به هامون اختصاص دهیم و آن را از خشکیدگی نجات دهیم. در طول دو هفته اول اردیبهشت، فقط ۱۰ هزار نفر به دلیل مشکلات آبی از زابل اسبابکشی کردهاند.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد