انعکاس ناکامی‌های اجتماعی

مصطفی آب‌روشن*- افزایش سرقت در جامعه معلول عوامل مختلفی است و هیچ‌گونه رابطه معناداری میان سرقت و افراد مشهور وجود ندارد. در واقع در گذشته نیز از  سلبریتی‌ها سرقت می‌شد، اما امروزه با‌وجود شبکه‌های اجتماعی، هیچ پدیده ‌اجتماعی‌ای پنهان نمی‌ماند.

لازم به ذکر است که چون سرقت از افراد مشهور ارزش خبری داشته و انتشار آن  باعث جذب مخاطب حداکثری می‌شود، خبرهای اینچنینی با گسترش بیشتری همراه بوده و این‌گونه به نظر می‌رسد که سرقت از  سلبریتی‌ها بیشتر شده است.

افزایش دزدی‌های خشن که از منظر بزهکاران  احتمال موفقیت در سرقت را افزایش می‌دهد، ریشه در ناکامی‌های گسترده اجتماعی دارد.

ناکامی،  یکی از مهم‌ترین عواملی است که افراد را به ارتکاب جرم و سرقت سوق دهد. احساس عدم‌توانایی در دستیابی به اهداف اقتصادی، اجتماعی یا شخصی به عنوان موج موافق باعث ترغیب افراد به انجام اقدامات غیرقانونی می‌شود؛ افرادی که احساس می‌کنند از دسترسی به فرصت‌های زندگی مناسب محروم هستند و ناکامی را تجربه می‌کنند، به دنبال راه‌های غیرقانونی برای بهبود وضعیت خود هستند. ‌در واقع افزایش  سرقت‌های خشن در جامعه بیشتر معلول یک ساختار نابسامان اجتماعی و اقتصادی است.

در پس رفتارهای بزهکارانه، نوعی پس‌زده شدن از سوی جامعه و نظام هنجاری رسمی در ذهن طردشدگان اجتماعی شکل گرفته که با ایجاد فرصت‌های مجرمانه، افعال کج‌روانه تحقق پیدا می‌کند.  در واقع  فقر‌، فشارهای اجتماعی، فقدان فرصت‌های شغلی مناسب، اعتیاد به مواد مخدر،  فرصت‌های مناسب برای ارتکاب جرم و از سوی دیگر فقدان نظارت‌های امنیتی‌،   نقش مهمی در افزایش سرقت‌های خیابانی دارد.

در جامعه ما به علت ساختارهای معیوب اقتصادی و بیکاری گسترده، جوانان به اشکال مختلف ناکامی را تجربه می‌کنند. آنان مدام تمایلات درونی خود را سرکوب یا نادیده می‌گیرند، به همین دلیل هرچه گستره ناکامی‌های فردی و اجتماعی بیشتر شود و از امکان سازگارشدن فراتر برود، شاهد گسترش تیپ‌های شخصیتی ضداجتماعی خواهیم بود. حاکمیت به اشکال مختلف بر هدف‌های ارزشمند و مقبول اجتماعی تاکید ‌کرده و اعضای جامعه را تشویق می‌کند که  به اهداف و ارزش‌های اجتماعی دست پیدا کنند، اما در  ایجاد ابزار و  وسایلی که راه رسیدن  به هدف  را هموار می‌کند، موفق عمل نکرده است. بنابراین مجددا تاکید می‌شود که بیکاری گسترده و پیش‌رونده ام‌الفساد جامعه ایران است؛ در واقع  ایجاد فرصت‌های شغلی و توسعه اقتصادی افراد را از رویاهای غیرقانونی و انگیزه‌های مجرمانه دور نگه می‌دارد. این راهکارها نیازمند تلاش و هماهنگی بین اقشار مختلف جامعه، دولت و نهادهای اجتماعی است تا بتوانند به صورت موثر در ریشه‌کن کردن انحرافات اجتماعی موثر واقع شوند.

* جامعه‌شناس و استاد دانشگاه