اصلاح بازار ادامه دارد

دیبا حاجیها- بازار سرمایه ایران در روز گذشته مورخ دوشنبه، 11 آذرماه 1403، روزی پرنوسان همراه با کاهش‌ شاخص کل را پشت سر گذاشت. شاخص کل بورس تهران با افت ۱۵۵۱۴ واحدی، به ۲۳۹۹۴۵۴ واحد رسید و کاهش 65/0‌درصدی را تجربه کرد. در حالی که شاخص هم‌وزن با رشد ۱۰۰۶ واحدی به ۷۶۹۲۱۶ واحد رسید و رشد 13/0‌درصدی را پشت سر گذاشت. این تفاوت در عملکرد شاخص کل و شاخص هم‌وزن، به‫‌خوبی نمایانگر شرایط متفاوت نمادهای بزرگ و کوچک در بازار بود. درواقع شاخص کل بورس که بیشتر تحت تاثیر نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز قرار دارد، همراه با افت‌های این نمادها، دچار ریزش شد. درحالی که شاخص هم‌وزن که نشان‌دهنده عملکرد مجموع نمادهای بازار به صورت یکسان است، عملکرد نسبتا بهتری را از خود نشان داد و رشد کرد. این موضوع نشان‌دهنده این است که برخی از نمادهای کوچک‌تر و میان‌دوره‌ای در برابر فشارهای بازار، عملکرد بهتری از خود نشان داده‌اند و توانسته‌اند در برابر فشار فروش مقاومت کنند. افت شاخص کل درحالی اتفاق افتاد که بازار همچنان از حجم بالای معاملات برخوردار بود. درواقع با وجود کاهش شاخص‌ها، حجم معاملات بازار نشان‌دهنده فعال بودن این بازار و تلاش سرمایه‌گذاران برای جابه‌جایی و اصلاح سبدهای سرمایه‌گذاری خود است. این نکته می‌تواند به عنوان یک سیگنال مثبت تلقی شود، زیرا نشان می‌دهد که در بین سرمایه‌گذاران، تغییرات عمده در ترکیب پورتفوی‌ها در حال انجام است. برخی از سرمایه‌گذاران ممکن است به دنبال خرید سهام با قیمت پایین‌تر و دیگرانی نیز ممکن است در حال واگذاری سهم‌های خود به منظور کاهش ریسک یا به دلیل تحلیل‌های منفی از برخی نمادها باشند. این حرکت جابه‌جایی سرمایه‌ها در بین نمادهای مختلف، به نوعی نشان‌دهنده چالش‌ها و فرصت‫‌ها در بازار است. برخی سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند در شرایطی که بازار دچار نوسانات شدید می‌شود، به نمادهای با ریسک پایین‌تر و صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت پناه ببرند در حالی که برخی دیگر، این شرایط را فرصتی برای خرید سهام با قیمت پایین‌تر می‌بینند تا در آینده از رشد آنها بهره‌برداری کنند.
سرانه خرید بالا ولی شاخص‌ها در سراشیبی!
ارزش مبادلات بازار بورس تهران در روز گذشته به 16101‌میلیارد تومان رسید. این عدد قابل ‌توجه، با وجود افت شاخص‌ها، نشان می‌دهد که بازار از نظر نقدشوندگی همچنان فعال و پویا باقی مانده است. در این شرایط، با وجود کاهش شاخص‌ها، بازار توانسته است فعالیت‌های معاملاتی بالایی را به نمایش بگذارد که خود نوعی نشان از پویایی و انعطاف‌پذیری بازار است. با توجه به سرانه خرید‫و‫فروش که به ترتیب 5/65‌میلیون تومان و 9/61‌میلیون تومان ثبت شد، می‌توان گفت که تقاضا در بازار همچنان فعال است و فشار خرید بیشتری نسبت به فروش وجود دارد. این اعداد نشان می‌دهند که بسیاری از سرمایه‌گذاران تمایل دارند در این مقطع زمانی که ممکن است قیمت‌ها پایین‌تر از ارزش واقعی برخی از نمادها باشد، اقدام به خرید کنند. به‌ویژه در شرایطی که شاخص‌ها تحت‫تاثیر فشار فروش قرار گرفته‌اند، ورود نقدینگی بیشتر به بازار می‌تواند نشان‌دهنده امیدواری برخی از فعالان به رشد بازار در آینده باشد. این فشار خرید، در کنار نقدشوندگی بالای بازار، به‌طور بالقوه می‌تواند زمینه‌ساز تغییرات مثبت در روند کوتاه‌مدت بازار باشد. با این حال، با وجود ورود پول جدید به بازار و فشار خرید نسبی در برخی از نمادها، شاخص‌ها همچنان روند نزولی خود را ادامه دادند و نتوانستند از روند منفی بازگردند. ورود ۷۵‌میلیارد تومان پول جدید به بازار اگرچه به‌طور نسبی در شرایط کنونی قابل‌توجه است، اما به‌طور واضح نتوانست روند نزولی شاخص‌ها را متوقف کند. این مساله می‌تواند به این معنی باشد که ورود پول به بازار به تنهایی برای تغییر شرایط کافی نیست و عوامل دیگری باید به میدان بیایند تا از این روند جلوگیری شود. ورود پول جدید نشان‌دهنده این است که برخی از سرمایه‌گذاران همچنان به آینده بازار بورس تهران خوشبین هستند و این احتمال را می‌دهند که قیمت‌ها در آینده به سطوح بالاتری بازگردند. این افراد ممکن است خرید در قیمت‌های پایین‌تر را به‌عنوان یک فرصت مناسب برای سرمایه‌گذاری درنظر بگیرند و امیدوار باشند که با بهبود شرایط اقتصادی و سیاسی، بازار به سمت رشد حرکت کند اما این ورودی‌ها، بدون داشتن پشتوانه‌ای از اخبار مثبت یا تصمیمات حمایتی نمی‌توانند روند نزولی را تغییر دهند.
برای تغییر شرایط بازار و جلوگیری از افت بیشتر شاخص‌ها، نیاز به عواملی است که بتوانند اعتماد سرمایه‌گذاران را تقویت کنند و به آنها انگیزه دهند تا از روند فروش در بازار دست بکشند. به‌ویژه در شرایطی که نگرانی‌ها درخصوص وضعیت اقتصادی کشور، نوسانات نرخ ارز و تورم بالا وجود دارد، نیاز به تصمیمات حمایتی از سوی دولت و نهادهای اقتصادی کشور احساس می‌شود.
درنهایت ورود پول جدید به بازار، هرچند در شرایط فعلی می‌تواند نشانه‌ای از اعتماد به آینده بازار باشد اما بدون حمایت‌های اضافی از سوی دولت یا اخبار مثبت خارجی، نمی‌تواند به تنهایی روند نزولی شاخص‌ها را تغییر دهد. در این شرایط، سرمایه‌گذاران به‌دنبال سیگنال‌های جدید از تغییرات اقتصادی، سیاسی و دولتی هستند تا بتوانند نسبت به خرید یا نگهداری سهام خود تصمیم‌گیری کنند. اگر این عوامل وارد عمل شوند، می‌توان انتظار داشت که بازار دوباره به مسیر رشد بازگردد و روند صعودی جدیدی آغاز شود.
خرید حقیقی‌ها مقابل فروش حقوقی‌ها
یکی از بخش‌های کلیدی در تحلیل رفتار بازار بورس، بررسی فعالیت‌های حقیقی‌ها (سرمایه‌گذاران خرد) و حقوقی‌ها (سرمایه‌گذاران نهادی و سازمان‌ها) است که می‌تواند بینش مهمی درخصوص روند آینده بازار ارائه دهد. رفتار این دو گروه از سرمایه‌گذاران معمولا با یکدیگر تفاوت‌های چشمگیری دارد و تحلیل آن می‌تواند به پیش‌بینی نوسانات و تغییرات بازار کمک کند. در روز گذشته، تحلیل فعالیت‌های این دو گروه نشان می‌دهد که روند معاملات همچنان تحت‫‌تاثیر رفتار متفاوت این دو گروه قرار دارد.
حقیقی‌ها در روز گذشته با 15/52‌درصد از خرید کل بازار و خرید ۸۳۹۷‌میلیارد تومان، بیشتر از حقوقی‌ها که 77/47‌درصد از خریدها را با ارزش ۷۶۹۲‌میلیارد تومان انجام دادند، در سمت خرید فعال بودند. این نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران خرد همچنان تمایل بیشتری به ورود به بازار دارند و در تلاش برای خرید سهام هستند. در شرایطی که شاخص‌ها نزولی بوده و فشار فروش در بازار وجود دارد، ورود سرمایه‌های خرد می‌تواند به نوعی نشان‌دهنده امیدواری آنها به رشد مجدد بازار در آینده باشد. این تمایل به خرید از سوی حقیقی‌ها می‌تواند به دنبال مشاهده فرصت‌های ارزان‌قیمت در بازار باشد که به‌ویژه در شرایط اصلاح، جذاب به نظر می‌رسد. درمجموع حقیقی‌ها با 72/51‌درصد از سهم بازار بیشتر از حقوقی‌ها به فروش سهام پرداخته‌اند. در این روز، حقیقی‌ها درمجموع ۸۳۲۸‌میلیارد تومان فروش داشتند، درحالی که حقوقی‌ها با 2/48‌درصد از سهم فروش، درمجموع ۷۷۶۱‌میلیارد تومان سهام فروختند. این داده‌ها نشان می‌دهند در حالی که حقیقی‌ها در بخش خرید فعال‌تر از حقوقی‌ها بودند، در بخش فروش، حقوقی‌ها نسبت به حقیقی‌ها بیشتر اقدام به فروش کرده‌اند. این تفاوت در رفتار خرید و فروش میان این دو گروه نشان می‌دهد که بازار در حال تجربه یک نوع اصلاح است که می‌تواند به‌طور بالقوه منجر به تثبیت قیمت‌ها در سطوح پایین‌تر شود. تفاوت در نحوه خرید‫و‫فروش حقیقی‌ها و حقوقی‌ها در‫واقع یکی از نشانه‌های مهم در تحلیل بازار است. سرمایه‌گذاران خرد معمولا در شرایطی که بازار دچار اصلاح یا کاهش قیمت می‌شود، به دنبال خرید در قیمت‌های پایین‌تر هستند و ممکن است تمایل بیشتری به ورود به بازار نشان دهند، به‌ویژه زمانی که احساس کنند قیمت‌ها به کف رسیده‌اند.
این درحالی است که حقوقی‌ها به دلیل دارا بودن منابع مالی بیشتر و تحلیل‌های دقیق‌تر، معمولا در شرایط اصلاح بازار بیشتر به سمت فروش می‌روند تا از نوسانات منفی بازار محافظت کنند یا سرمایه خود را به سمت فرصت‌های دیگر هدایت کنند. این رفتار متفاوت در سمت خرید‫و‫فروش نشان می‌دهد که بازار بورس تهران ممکن است در حال گذر از یک مرحله اصلاحی باشد. اصلاح در بازار به معنای کاهش موقت قیمت‌ها پس از یک دوره صعودی است و ممکن است منجر به تثبیت قیمت‌ها در سطوح پایین‌تر شود. این فرآیند اصلاحی می‌تواند فرصتی برای خرید سرمایه‌گذاران خرد باشد، ولی از سوی دیگر، برای سرمایه‌گذاران حقوقی، این زمان ممکن است به‌عنوان یک فرصت برای کاهش ریسک‌ها و محافظت از دارایی‌ها در برابر نوسانات بیشتر تلقی شود. درنهایت رفتار همزمان حقیقی‌ها و حقوقی‌ها می‌تواند نشان‌دهنده تداوم نوسانات در بازار باشد. از یک سو، خرید فعال‌تر حقیقی‌ها می‌تواند به‌طور بالقوه موجب حفظ نقدشوندگی در بازار شود و از سوی دیگر، فروش بیشتر حقوقی‌ها می‌تواند باعث تشدید روند اصلاحی و کاهش شاخص‌ها شود. این روند نشان می‌دهد که بازار همچنان تحت فشار است و باید منتظر عوامل بیرونی مانند اخبار اقتصادی، سیاسی یا تصمیمات دولت بود که بتوانند این تعادل را به نفع بازار تغییر دهند.
نقش حیاتی نمادهای بزرگ؛ از تاثیر منفی ذوب‌آهن تا سبزپوشی خودرو
در تحلیل بیشتر نمادهای پربازده و پرتراکنش، پنج نماد ذوب‌آهن اصفهان (ذوب) ، ایران خودرو (خودرو)، بانک ملت (وبملت)، معدنی و صنعتی چادرملو (کچاد) و پالایش نفت تهران (شتران) بیشترین تراکنش‌های بازار را به خود اختصاص دادند. ذوب‌آهن اصفهان (ذوب) با کاهش قیمت، تاثیر منفی بر شاخص کل داشت. کاهش قیمت این نماد که یکی از نمادهای بزرگ بازار است، بر افت شاخص کل تاثیرگذار بود. دایران خودرو (خودرو) یکی از نمادهای بزرگ و پرحجم بورس است که در روز گذشته توانست تاثیر مثبتی بر شاخص بگذارد. این نماد به دلیل حجم معاملات بالای خود و تاثیر در بازار خودرو، مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفته و توانست مانع از افت بیشتر شاخص‌ها شود. دبانک ملت (وبملت) نیز که در گذشته جزو نمادهای بانکی بزرگ محسوب می‌شد، به دلیل شرایط نامساعد در بخش بانک‌ها، تاثیر منفی بر شاخص کل گذاشت. معدنی و صنعتی چادرملو (کچاد) و پالایش نفت تهران (شتران) با افزایش قیمت، توانستند تاثیر مثبت و محرک بر شاخص‌ها بگذارند. به‌ویژه در روزهایی که بازار تحت فشار فروش است، نمادهایی مانند این دو که تاثیر مثبت دارند، می‌توانند به تثبیت شرایط کمک کنند.
درآمد ثابت‌ها؛ پناهگاه امن سرمایه‌‎گذاری
سهام، صندوق‌های سهامی و حق‌تقدم‌ها در روز گذشته مبادلاتی به ارزش 8221‌میلیارد تومان را ثبت کردند که از مشارکت نسبی سرمایه‌گذاران در این بخش‌ها حکایت دارد. از طرفی، سرانه خرید این بخش 5/54‌میلیون تومان و سرانه فروش نیز 4/54‌میلیون تومان بود که هرچند نشان‌دهنده فشار فروش است اما این فشار چندان قوی به‫‌نظر نمی‌رسد. درنتیجه در این بخش نیز شاهد صف فروش و خروج پول به مقدار تقریبی ۲۵۱‌میلیارد تومان بودیم که نشان‌دهنده عدم اطمینان در بخش‌های پرریسک‌تر بازار است.
صندوق‌های درآمد ثابت برخلاف بسیاری از بخش‌های بازار، شاهد تقاضای بیشتری بودند. سرانه خرید این صندوق‌ها به 5/146‌میلیون تومان و سرانه فروش به 2/116‌میلیون تومان رسید. این تفاوت نشان‌دهنده فشار تقاضا در این صندوق‌ها و تمایل بیشتر به خرید این نوع ابزارهای مالی است. از آنجا که صندوق‌های درآمد ثابت بازدهی ثابت و کم‌ریسک‌تری دارند، سرمایه‌گذاران به‌ویژه در زمان‌های نوسانی بازار، ترجیح می‌دهند سرمایه‌های خود را در این صندوق‌ها ذخیره کنند.
در فرابورس چه گذشت؟
روز گذشته در فرابورس، روز کم تلاطم‌تر سپری شد. شاخص کل فرابورس با رشد 88/16 واحدی به ۲۳۴۵8 واحد رسید و ارزش بازار اول و دوم نیز روی 6/1250133‌میلیارد تومان تثبیت شد. فرابورس ایران در روز گذشته با رشد 07/0‌درصدی ارزش معاملات ۷۵۶۶۶‌میلیارد تومان را به ثبت رساند که نشان‌دهنده وضعیت نسبتا بهتر نسبت به بورس است. برخی نمادهای فرابورس نیز مشابه بورس تهران، تحت تاثیر فشار فروش قرار داشتند. در این بازار نیز پنج نماد پرتراکنش ایران خودرو دیزل (خاور)، سرمایه‌گذاری توسعه و عمران کرمان (کرمان)، پویا زرکان آق‌دره (فزر)، کشاورزی و دامپروری ملارد شیر (زملارد) و توسعه معادن کرومیت کاوندگان (کرومیت) بیشترین تاثیر را بر شاخص داشتند که همگی با افت قیمت مواجه بودند.
چشم‌انداز بازار چیست؟
یکی از دلایل اصلی افت شاخص‌های بورس و فرابورس در روز گذشته، افزایش ریسک‌های سیاسی و درگیری در سوریه بود. در حالی که بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلی به انتظار اخبار مثبت از مذاکرات هسته‌ای و تحولات سیاسی نشسته‌اند، افزایش تنش‌ها در برخی مناطق از‫جمله سوریه و وضعیت مبهم سیاست‌های اقتصادی جهانی، فشارهایی را بر بازار وارد کرده است. علاوه بر این، بازار سرمایه پس از یک دوره صعود نسبی و رشد قابل‌توجه، اکنون در حال تلاش برای تثبیت خود است. نزدیک شدن به سقف مقاومت تاریخیو تشکیل صف فروش می‌تواند سرعت این روند را به‌طور طبیعی کاهش دهد. نوسان‌های اخیر بازار، به نوعی ناشی از تلاش برای دستیابی به ثبات و بررسی شرایط سیاسی، اقتصادی و جهانی است. در آینده نزدیک، با توجه به شرایط داخلی و خارجی، بازار سرمایه ایران به‌ویژه در کوتاه‌مدت همچنان نوسانی خواهد بود که این نوسان ناشی از ماهیت بازارهای مالی است. تحولات سیاسی داخلی و نتایج مذاکرات هسته‌ای می‌تواند تاثیر زیادی بر بازار داشته باشد. درصورتی که اخبار مثبتی از مذاکرات و تحولات جهانی به بازار برسد، این امکان وجود دارد که بازار وارد روند صعودی شود، اما بدون وجود مشوق‌های داخلی و خارجی، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که بازار بتواند سقف مقاومت تاریخی خود را شکست دهد. درنتیجه درست است که بازار سرمایه ایران در روز گذشته با افت شاخص‌ها و فشار فروش روبه‌رو شد اما با این حال، حجم بالای معاملات و حضور فعال سرمایه‌گذاران نشان‌دهنده این است که بازار به دنبال تثبیت است و برای آغاز یک روند صعودی پایدار، نیازمند تحولات مثبت اقتصادی و سیاسی است.