2 - 08 - 2022
استراتژیهای مذاکره
حیدر مستخدمینحسینی*
زمانی که افراد یا گروهها برای حل اختلافی وارد مذاکره میشوند، جهتگیری یا روش ویژهای را دنبال میکنند. این جهتگیری یا مبتنی بر نگرشی رقابتی است یا مبتنی بر نگرش همکاری. بر این اساس دو استراتژی عمده را میتوان در مذاکره قائل شد، استراتژی همکاری (تلفیقی) و استراتژی رقابتی (تقسیمی). استراتژی همکاری یا تلفیقی عبارت است از یک سبک مذاکرهای که در آن طرفین برای یافتن یک راهحل برد – برد برای رفع اختلافهای خود با یکدیگر همکاری میکنند. کانون توجه این استراتژی بر توافقهایی است که مبتنی بر منافع طرفین است و رضایت هردو طرف را جلب میکند. استراتژی تلفیقی مبتنی بر همکاری است و طرفینی که چنین سبکی را اتخاذ میکنند راهحلهای برد-برد را دنبال میکنند. استراتژی رقابتی مبتنی بر رقابت است و طرفینی که چنین رهیافتی را اتخاذ میکنند راهحلهای برد-باخت را دنبال میکنند. استراتژی رقابتی عبارت است از یک سبک یا نگرش رقابتی که در مذاکره برای تقسیم یک منبع ثابت مانند پول و امکانات، مورد استفاده قرار میگیرد. در این نوع مذاکرهها هر اندازه منبع مورد مذاکره بزرگتر و حیاتیتر باشد، گفتوگوها و به سرانجام رساندن مذاکرهها دشوارتر است. در هر حال، بهرهگیری از استراتژی همکاری بر استراتژی رقابتی اولویت دارد و تنها در مواقعی که در واقع امکان همکاری نباشد، باید از استراتژی رقابتی استفاده کرد. در این نوع مذاکرهها معمولا طرفین به تاکتیکهای غیراخلاقی نیز روی میآورند تا نتیجه را به نفع خود تمام کنند، زیرا مساله برد و باخت و همه یا هیچ است و روابط آینده نیز اهمیت ندارد. بنابراین جایی برای اخلاق مذاکره باقی نمیماند. اهمیت این استراتژی در این است که در پایان مذاکرههای مبتنی بر آن، هر دو طرف برنده میشوند و از نتیجه راضی هستند و روابط خوب نیز بین آنها ادامه مییابد. برخلاف مذاکرههای رقابتی که مبتنی بر مواضع ثابت و متضاد است و معمولا به سازش یا شکست مذاکرهها منتهی میشوند در مذاکرههای مبتنی بر سبک همکاری طرفین به آنچه که میخواهند و یا به بیشتر از آنچه میخواستند، دست مییابند.فریبکاری آگاهانه، اطلاعات نادرست و ساختگی، جنگ روانی، موقعیتهای اضطرابانگیز، حملات شخصی، تهدیدها، تاخیر حساب شده و استفاده از فشار روانی ناشی از زمان، خسته کردن جسمی مذاکرهکننده، خارج شدن «اعضای عالیرتبه تیم مقابل از جلسه و برجا گذاشتن افراد درجه دوم و سوم» در جلسه (برهم زدن تعادل در رتبه و مقام طرفین مذاکره میشود) نیرنگهای مذاکراتی هستند.
اما روشهای مناسب مقابله با این شگردهای خدعهآمیز چیست؟ هوشمندانه به آنچه روی میز مذاکره میگذرد توجه و اشراف داشته باشید، شگرد روشهای نامناسب و نیرنگآمیزی را که اتخاذ میشود فورا بشناسید، آگاهی خودتان را به صورت غیرمستقیم از این روشی که اتخاذ کردهاند نشان دهید، به شخص و اشخاصی که این روشهای نامناسب را اتخاذ و پیاده میکنند حمله نکنید، به شگردهای نامناسب و خدعهها و نیرنگها حمله کنید، هیچوقت روشهای نامناسب را اتخاذ و پیاده نکنید. با آگاهی کامل بر موضوع، صداقت و راستگویی و صراحت، ادب و متانت، منطق و انصاف، اتکای به نفس و اعتماد به خود میتوان بر جلسات مذاکره مسلط شد. صداقت و راستگویی، ادب، متانت و حفظ حرمت طرف مقابل، صراحت در بیان و روشنی کلام، اعتقاد و استفاده از منطق، احساس وظیفه، وجدان کار و امانتداری و رازداری، بردباری و تحمل در برابر سخنان و رفتار طرف مقابل، اتکا به تقدس و اعتماد به خود و همچنین گوش دادن دقیق و مودبانه و سکوت به موقع ویژگیها، صفات و مهارتهای مذاکرهکننده خوب و موفق محسوب میشوند. مهارتهای مذاکرات را نیز میتوان در چند مورد خلاصه کرد، تسلط یا آشنایی کامل به زبان خارجی مورد استفاده در مذاکرات خارجی، آگاهی کامل و اشراف بر موضوع مذاکره، مشارکت فعال و جلب مشارکت فعال طرف مقابل برای نتیجهبخشی مذاکرات، سرعت عمل در مذاکرات و کوتاه کردن مدت مذاکره، احترام گذاشتن به شخصیت و تخصص افراد تیم مذاکرهکننده، آراستگی ظاهری و اهمیت دادن به آداب معاشرت، نگاه کردن به چهره و چشم طرف گفتوگو و مذاکرات و گوش کردن فعال به سخنان طرف مذاکره. آسانتر است که در قلمرو خودتان مذاکره کنید، زیرا با محیط مذاکره آشناتر هستید و میتوانید راحتی و آرامش خود را حفظ کنید. همچنین فشار و دشواری ناشی از مسافرت یا وابستگی به منابع دیگران در زمان مذاکره وجود ندارد با توجه به اهمیت استراتژیک مکان مذاکره، بسیاری از مذاکرهکنندگان با قلمرو بیطرف موافقت میکنند. فاصله فیزیکی بین بخشها و رسمیت شرایط فیزیکی میتواند روی تمایل بخشها نسبت به یکدیگر و موضوعهای مذاکره تاثیر بگذارد. افرادی که رو در روی هم مینشینند، احتمال دارد که تمایل برد- باخت نسبت به موقعیت تعارض را توسعه دهند. در مقابل، بعضی گروههای مذاکره به صورت عمدی شرکتکنندگان را دور یک میز جمع میکنند تا یک تمایل برد- برد را انتقال دهند. زمان بیشتری که افراد در مذاکره سرمایهگذاری میکنند، تعهد قویتر آنها برای دستیابی به یک توافق را در پی دارد. گذر زمان، انگیزه حل تعارض را افزایش میدهد و همچنین تشدید مسائل تعهد را در پی دارد. بیشتر مذاکرهکنندگان مخاطبانی دارند. هر کس برای حفظ یا کسب منفعتی در مذاکره شرکت میکند. مذاکرهکنندگان، زمانی که مخاطبان مذاکره را نگاه میکنند یا اطلاعات جزئی در مورد فرآیند دارند، در مقایسه با موقعیتهایی که مخاطب فقط نتایج نهایی را میبیند متفاوت عمل میکنند. زمانی که مخاطب نظارت مستقیم مذاکرات را دارد مذاکرهکنندگان مایل هستند بیشتر رقابتی باشند و کمتر میخواهند که توافق کنند. این رفتارهای سختگیرانه به مخاطب نشان میدهد که مذاکرهکننده برای منافعش کار میکند. با تماشای مخاطبان، مذاکرهکنندگان همچنین علاقه بیشتری در حفظ وجهه خود دارند.
ادامه در صفحه ۳
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد