از تماس پزشکیان با ظریف تا حمایت خاتمی

گروه سیاسی- هفته‌ای که با انتظار برای رونمایی از فهرست وزیران پیشنهادی و سپس، دو شوک سنگین پس از رونمایی از این فهرست، آغاز شد که یکی ناشی از ترکیب کابینه پیشنهادی بود و شوک دوم به‌دلیل کناره‌گیری جواد ظریف از معاونت راهبردی ریاست‌جمهوری؛ حال در شرایطی به روزهای پایانی رسیده که جواد ظریف از تماس تلفنی پزشکیان با خود خبر داده تا راوی بازگشت آرامش نسبی و رفع اختلافات درونی دولت باشد و خبرگزاری‌ها و منابع خبری نیز از حمایت سفت و سخت سیدمحمد خاتمی از کابینه پزشکیان نوشته‌اند تا روشن شود مهم‌ترین حامی سیاسی رییس‌جمهور کماکان پشت و پناه دولت چهاردهم است. هرچند نزدیک شدن به پایان هفته، متعاقبا به معنای نزدیک شدن به آغاز هفته بعد و فرارسیدن موعد بررسی صلاحیت وزیران پیشنهادی پزشکیان در صحن علنی مجلس نیز هست و این یعنی اگرچه روزهای سختی را پشت سر گذاشته اما در عین حال یکی از مهم‌ترین و دشوارترین روزهای کاری‌اش در قامت رییس‌جمهور را پیش‌رو دارد و باید خود را برای آنچه در جریان برگزاری جلسات رای‌اعتماد می‌گذرد، آماده کند. شرایطی که اگرچه بسیار دشوار خواهد بود اما دست‌کم خیال رییس‌جمهور از این جهت آسوده است که حامیانش، رفقای نیمه‌راه نیستند. نکته‌ای که به‌ویژه وقتی به آن پی می‌بریم که به لحن و آهنگ کلام خاتمی و ظریف در صحبت‌های اخیرشان دقت کنیم.
تماس تلفنی پزشکیان با ظریف
جواد ظریف که روز گذشته از طریق حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس از تماس تلفنی پزشکیان با خود خبر داد، در این رابطه نوشت: «دقایقی پیش ریاست محترم جمهوری بزرگوارانه تماس گرفتند و بسیار لطف فرمودند و گفت‌وگوی صمیمانه‌ای داشتیم؛ همان پزشکیانی بود که با افتخار برای ایران به او رای دادیم و همان عزیز صادق، مردمی و شجاعی که هرجا که باشم، از او و دولتش پشتیبانی خواهم کرد.» این توئیت ظریف اگرچه به معنای آن نبود که او به دولت بازخواهد گشت و در قامت معاون راهبردی رییس‌جمهور فعالیت خواهدکرد اما دست‌کم به معنای آن بود که کدورت و اختلافی در بدنه دولت وجود ندارد و دست‌کم ظریف و پزشکیان کماکان با یکدیگر در ارتباط هستند.
حمایت تمام‌قد خاتمی از کابینه پزشکیان
چنانکه آنچه روز گذشته خبرگزاری‌ها به نقل از سیدمحمد خاتمی روی خروجی فرستادند، نشانه‌ای بود از تداوم حمایت اصلاح‌طلبان از پزشکیان و دولتی که در آستانه تشکیل است. رییس دولت اصلاحات که در واکنش به فضاى سیاسی و رسانه‌ای ایجاد شده نسبت‌به فهرست وزیران پیشنهادى پزشکیان، خواستار درک موقعیت پیچیده و خطیر کنونی و برخورد واقع‌بینانه و مبتنی بر اطلاعات درست و انصاف در قبال آنچه که رخ داده و رخ خواهد داد، شد، از همگان خواست که به رییس‌جمهور در انجام وظایف سنگینی که برعهده دارد و عمل کردن به خواست ملت و قول‌هایی که داده، یاری برسانند. خاتمی که در جمع مشاورانش سخن مى‌گفت، با تاکید بر اینکه «انتخاب اعضای هیات دولت، درمجموع روندی قابل‌فهم و طبیعى داشته»، گفت: «طبعا هر کار تازه‌ای ممکن است اشکالاتی داشته باشد و این امر نباید موجب ارزیابی‌های شتابزده و نومیدى شود و نباید از موضع حمایت رییس‌جمهوری که هنوز کار خود را شروع نکرده، به وادی انتقاد سخت و مخالفت افتاد.» او که معتقد است این «واکنش‌های تند»، بخشی «متاثر از نارضایتی‌های انباشته شده جامعه و توقعات برآمده از انتخابات» است و بخشی هم «ناشی از برخی پیش‌داوری‌ها و ذهنیت‌هاى نادرست و بى‌اطلاعی از فرآیند انتخاب وزیران»، تصریح کرد: «ما هم ضمن تایید انتخاب‌های خوبی که شده، بر این باوریم که در بعضی موارد می‌شد خیلی بهتر عمل کرد ولی به جناب پزشکیان احترام می‌گذاریم و ایشان را صاحب حق در انتخاب همکاران‌شان می‌دانیم و از ایشان انتظار معجزه در هر شرایطی نداریم.»
رییس دولت اصلاحات با اشاره به برخی اظهارات پزشکیان گفت: «وقتى ایشان مى‌گوید طرح نور، طرح سیاهى است، طبعا جلوى آن خواهد ایستاد. وقتی آنچه را بر جامعه دانشگاهى و فرهیخته می‌گذرد، نمی‌پسندد؛ می‌کوشد آنچه درست است و موردپسند آنان است، عملی شود. وقتی از تحقیر هنرمندان و توهین و جفا به آنها (که بسیاری از آنها از خود نهادهای رسمی فرهنگی بوده، نه نهادهای امنیتی) رنج می‌برد، با آن مخالفت خواهد کرد. ایشان پایبند به قول و نظر خود مبنی‌بر رابطه و تعامل براساس مصالح ملی با دنیا و رفع تحریم‌هاست و نیز به اصلاح در عرصه اقتصادی به‌خصوص آنچه به معیشت و بهداشت و امنیت مردم مربوط می‌شود و به توسعه توأم با عدالت می‌انجامد، باور دارد؛ بنابراین در عمل هم پایبند خواهد بود و اینها خواست‌هایی است که باید از ایشان داشت.»
سیدمحمد خاتمی خاطرنشان کرد: «دولت وفاق ملى و وحدت هم رویکرد خوبی است، ولی ۵۰‌درصدی که در انتخابات شرکت نکردند و چندین‌میلیون نفری که عمدتا از ترس اینکه زمام امور به‌دست جریانی نا‌مطلوب برای مصالح ملی و امنیت و توسعه کشور بیفتد، به ایشان رأى دادند، باید در امر وفاق و وحدت موردنظر جدی باشند؛ نه فقط گروه‌ها و جریان‌های خاصی که پایگاه محدودی در متن جامعه دارند. وفاق ملی، ائتلاف سیاسی نیست، توجه همگانی به خواست ملت، برای تغییر و اصلاح امور است. برای پیشبرد آن، حاکمیت و همه جریان‌های سیاسی باید عملا از این راهبرد حمایت کنند.» او با تاکید بر اینکه «اصلاح‌طلبان و همه خیرخواهان کشور و ملت نباید مواضع اصولى خود را برای اصلاح رویه‌های غلط حکمرانی از یاد ببرند»، گفت: «باید نگاه انتقادى و البته خیرخواهانه خود را نسبت‌به دولت داشته باشند؛ ولی از هر برخورد هیجانى و غیرمنصفانه و شتابزده با مسائل که ناشی از اتکا به داده‌های نادرست یا ناتمام و ذهنیت‌ها و قضاوت‌های پیشینی و عدم‌توجه به پیچیدگی‌های امور و آینده‌نگری است خودداری کنند. راه اصلاح راه دراز و پرفرازونشیبی است و هرگامی که در این راه برداشته شود، مغتنم است.»
تاکید قائم‌پناه بر تعهد کابینه به «تغییر»
همزمان با این سخنان حامیان دولت، رییس‌جمهور و برخی دیگر از اعضای دولت نیز به بیان نکاتی پرداختند که نشان از پایبندی آنان به وعده‌های پیش از انتخابات داشت. چنانکه معاون اجرایی رییس‌جمهور در سخنانی که در همایش روز داروساز مطرح کرد، ضمن اشاره به اینکه برخی نکاتی که در فضای مجازی مطرح می‌شود، با واقعیت‌ها متفاوت است، گفت: «مشکل امروز ما، کمبود منابعی است که بسیاری از بخش‌های کشور را متاثر کرده؛ این اسب زین‌کرده‌ای که می‌گویند، خیلی هم زینش خوب نیست، اسبش هم خیلی راه نمی‌رود.» محمدجعفر قائم‌پناه با استناد به اعداد و ارقام، به برخی موارد کمبود منابع اشاره کرد و در ادامه گفت: «براساس مولفه‌ها و ساختار قدرت باید وارد عرصه سیاست شد، نه براساس آرمان‌ها و ذهنیت‌های‌مان. اصلا سیاست یعنی تحقق ممکن‌ها نه تحقق آرمان‌ها و ایده‌ها و آرزوها. بسیاری آرزوی خیلی چیزها را دارند اما اینکه اینها محقق شود، موضوع دیگری است؛ نه اینکه آرزوهای‌مان را در فضای منتشر کنیم و بگوییم براساس این آرزوها دولت باید چنین و چنان باشد.» او با بیان اینکه «اعضای کابینه باید به چند نکته اساسی متعهد باشند»، گفت: «اول چشم‌انداز؛ چشم‌اندازی که در آن ایران باید مقام اول در منطقه باشد. انسان‌ها در این چشم‌انداز دارای کرامت و دارای ارزش و اعتبار هستند و همین‌طور سیاست‌های کلی که مبتنی بر دانایی، خردورزی و استفاده از همه نخبگان کشور است. همچنین حفظ تمامیت ارضی و حفظ ارزش‌های دینی و ملی؛ بنابراین دولتمردان ما مکلف به این تعهد و اجرای برنامه هفتم توسعه هستند.» قائم‌پناه خاطرنشان کرد: «در بند سوم سیاست‌های ابلاغی رهبری تاکید شده که گزینش‌ها باید به‌روز و کارآمد باشد و از تنگ‌نظری خودداری شود؛ ببینید اگر همین یک جمله اجرایی شود، چه اتفاقی در کشور خواهد افتاد. عزیزانی که در کابینه هستند، همه معتقد به رویکرد «تغییر» هستند.» او که در بخشی از سخنانش تاکید کرد «باید به زنان این کشور سر تعظیم فرود آورد و احترام گذاشت»، گفت: «اگر وزیر کشوری معرفی می‌کنیم، بدانید وزیری است که می‌خواهد رویکردها و قول‌های آقای پزشکیان را اجرا کند. آقای مؤمنی (وزیر پیشنهادی کشور) از نیروهای مخلص است و همیشه کنار مردم بوده؛ هرچند که او اصولگراست اما رویکردش رویکرد تغییر و اصلاح‌طلبانه است و وفاق یعنی همین که هم اصولگرایان و هم اصلاح‌طلبان هم معتدلان، حول محور ایجاد ایرانی با عزت و احترام دور هم بنشینیم و برای ایران کار کنیم.»
عبور کابینه «وفاق ملی» از میدان «بهارستان»؟!
رییس‌جمهور نیز با حضور در جلسه هیات دولت، «دولت وفاق ملی» را عنوانی صحیح و هدفمند برای دولت چهاردهم دانست و بر لزوم بهره‌گیری از ظرفیت افراد توانمند همه گروه‌ها در دولت به‌عنوان یک راهبرد تاکید کرد. مسعود پزشکیان بر این اساس گفت: «نه فقط درباره وزیران، بلکه در به‌کارگیری همه مدیران دولتی نیز باید امکانی فراهم شود تا هر فردی که توانمندی بهبود وضعیت و رفع مشکلات را دارد، مورد استفاده قرار گیرد.» با این همه اما چنان که اشاره شد، نگرانی عمده بسیاری از ناظران در شرایط کنونی آن است که کابینه پیشنهادی پزشکیان، به‌رغم استفاده از ظرفیت تمامی جناح‌ها و ترکیب فراجناحی و ائتلافی آن، باز هم قادر به دریافت رای‌اعتماد از مجلس اصولگرا نشود. هرچند برخی ناظران معتقدند که کابینه مشکلی در مسیر دریافت رای‌اعتماد نخواهد داشت.
چنانکه روز گذشته احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی در یادداشتی مختصر در کانال تلگرامی‌اش با طرح این پرسش که «مجلس چه خواهد کرد؟!»، نوشت: «تصور من این است که کابینه پیشنهادی پزشکیان به مجلس براساس «توافق» شکل گرفته است.
از این‌رو به احتمال بسیار زیاد، تمام آنها از مجلس رای ‌اعتماد خواهند گرفت و از طیفی که عمدتا شامل نمایندگان حوزه تهران است، جز چند فریاد جگرخراش کار خاصی برنخواهد آمد!» زیدآبادی در پایان نوشت: «اگر این پیش‌بینی درست از کار در نیاید، باید در برخی فرضیاتم نسبت به شناخت وضع موجود تجدیدنظر کنم.» حال باید دید آیا به‌واقع این زیدآبادی است که باید در فرضیاتش نسبت‌به شناخت وضع موجود تجدیدنظر کند یا منتقدانی همچون عباس عبدی که معتقدند احتمالا چند نفر از وزیران پیشنهادی پزشکیان موفق به دریافت رای ‌اعتماد نخواهند شد و درنتیجه بهتر بود پزشکیان کابینه مدنظر خود را به مجلس معرفی می‌کرد تا دست‌کم درصورت مخالفت مجلس، مجبور نمی‌شد شخصا هزینه این فشارها را بپردازد!