از تلاش برای آوردن «معین» تا زیرزمینی‌ها

گروه فرهنگ و هنر‌- دوران تصدی محمدمهدی اسماعیلی بر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عمر طولانی نداشت و خیلی زود سکان اداره وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به دولت چهاردهم تحویل داد و با نگاه اجمالی به کارنامه کاری این مدیر می‌توان دریافت که چه فعالیت‌هایی در عرصه‌های مختلف فرهنگی به‌خصوص در حوزه موسیقی به انجام رسانده است.
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم، پس از کسب رای اعتماد و روی کار آمدن دولت ابراهیم رییسی سعی کرد کنسرت‌های آنلاین را که از دولت دوازدهم و با اجرای کنسرت هنرمندانی چون کیهان کلهر در خرداد ۱۳۹۹ و علیرضا قربانی در نوروز ۱۴۰۰ به‌صورت آنلاین آغاز شده بود، ادامه دهد و در نخستین اظهارنظرهای خود در تصدی این پست وزارتی بر تداوم برگزاری کنسرت آنلاین تاکید کرد اما موفق نشد. حمایت از برگزاری کنسرت‌های موسیقی مقامی، از اعطای مجوز ۴۰‌اجرای کنسرت تا لغو کنسرت‌های موسیقی مجوزدار و صدور مجوز ۲۵‌تک آهنگ، چهار آلبوم موسیقی و هشت اثر تصویری در تیرماه ۱۴۰۱ تا تلاش برای برگزاری کنسرت موسیقی توسط گروه‌های موسیقی در پاییز و زمستان ۱۴۰۱ و صدور مجوز به گروه‌های موسیقی زیرزمینی برای اجرای در تالارهای با شکوه در پایتخت، تصویب سند ملی موسیقی، بلامانع دانستن سفر نصرالله معین به ایران و برگزاری کنسرت این خواننده از مهم‌ترین تلاش‌ها اقدامات محمدمهدی اسماعیلی برای پر رونق نشان دادن فعالیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت سیزدهم بود.
جنگ با خانه موسیقی
محمدمهدی اسماعیلی در ابتدای حضور خود به‌عنوان یکی از گزینه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برنامه‌ای ۸۳‌صفحه‌ای ارائه کرد که با واکنش و حاشیه‌های بسیاری از سوی هنرمندان مواجه شد که یکی از واکنش‌ها مربوط به خانه موسیقی بود. به‌این‌ترتیب که در یکی از بخش‌های این برنامه پیشنهادی وزیر دولت سیزدهم، از خانه موسیقی به‌عنوان مرکز تولید بحران یاد کرده بود که خانه موسیقی در پاسخ به این موضوع مطرح شده؛ این ادبیات را اتهام‌زنی بی‌سابقه به یک نهاد صنفی عنوان کرد.
بعد از آغاز به کار دولت سیزدهم و تصدی امور مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توسط محمدمهدی اسماعیلی، دعوتِ این وزیر از هنرمندان موسیقی برای برگزاری کنسرت و مشارکت در امور هنری مربوط به حوزه موسیقی و تلاش برای ایجاد فضای تعاملی برای گسترش فعالیت در این حوزه از اقدامات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت ابراهیم رییسی بود که نتیجه این تلاش برگزاری سی‌وهفتمین جشنواره موسیقی فجر از تاریخ ۲۲ تا ۲۶‌بهمن‌ماه ۱۴۰۰ به دبیری حسن ریاحی در بخش‌های رقابتی (جایزه باربد) و غیررقابتی بود. صدور مجوز، تولید و انتشار آلبوم‌هایی چون «زخم کاری»، «راه جنون»، «مبهم دور»، «در مزرعه»، «در دریا»، «در جنگل» از دیگر فعالیت‌های وزارت ارشاد در مقطع زمانی ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ بود.
زانکو با «روم زوم کنی، بوم بوم کنی»
با آغاز تحولات اجتماعی و مطالبات مردمی از شهریور سال ۱۴۰۱ در ایران رنگ و روی هنر به‌خصوص هنر موسیقی تغییر کرد و در همین راستا برای آشتی مردم با دولت سیزدهم صدور مجوز برگزاری کنسرت‌های موسیقی به‌خصوص موسیقی پاپ و پر کردن سالن‌های خالی با حضور جوانان تسهیل‌تر شد و در پاییز ۱۴۰۱ زانکو خواننده موسیقی پاپ که در آن زمان با موسیقی «روم زوم کنی، بوم بوم کنی» معروف شده با تغییر نگاه حاکمیت به یک‌باره از موسیقی زیرزمینی به روی زمین آمد و در سالن نمایشگاه میلاد کنسرت برگزار کرد و نکته جالب همرسانی رسانه‌های اصولگرا در پوشش رسانه‌ای این موسیقی تازه به زمین آمده در آن ایام بود، گویی مخاطب پای یکی از هنرهای فاخر موسیقی نشسته است. ناگفته نماند که پس از آن اجرا، زانکو دیگر مجوز اجرای کنسرت در هیچ محفلی را دریافت نکرد. در همین دوران بود که دفتر موسیقی وزارت ارشاد از آغاز به کار فعالیت‌های هنری و کنسرت‌های موسیقی خبر داد و بار دیگر با تاکید بر گفته‌های محمدمهدی اسماعیلی اعلام شد که هیچ محدودیتی برای فعالیت‌های هنری وجود ندارد و از عموم هنرمندان به‌ویژه اهالی موسیقی درخواست که فعالیت‌هایشان را آغاز کنند. در راستای پر رونق جلوه‌دادن فعالیت‌های وزارت ارشاد در نیمه دوم سال ۱۴۰۱، دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مهرماه همین سال از اعطای مجوز ۱۵۴‌تک آهنگ و ۱۶‌آلبوم موسیقی خبر داد که در این ‌بین، چهار ‌نماهنگ و ۶۴۸‌شعر نیز مجوز گرفتند و همچنین مجوز ۹ استودیو صدابرداری و مرکز تولید تکثیر آثار صوتی و تصویری صادر شد. روند صدور مجوز برای فعالیت‌های موسیقی برخلاف سال‌های گذشته تسریع شد و در آبان‌ماه همان سال، مجوز ۱۸۶‌تک آهنگ، ۲۵‌آلبوم موسیقی و هفت ‌نماهنگ و پنج کتاب صوتی از سوی این دفتر نیز صادر شد که در میان تک آهنگ‌های مجوز گرفته، ۱۵۸‌اثر در ژانر موسیقی پاپ، ۱۳ اثر در ژانر موسیقی ردیف دستگاهی، ۹‌اثر در ژانر موسیقی تلفیقی، سه ‌اثر در ژانر موسیقی نواحی، دو ‌اثر در ژانر موسیقی کلاسیک و یک اثر در ژانر موسیقی الکترونیک تولید شد. در بخش آلبوم‌ها نیز مجوز ۱۴آلبوم موسیقی ردیف دستگاهی، چهار ‌آلبوم موسیقی پاپ، سه ‌آلبوم موسیقی کلاسیک، دو ‌آلبوم موسیقی نواحی و دو آلبوم موسیقی تلفیقی در آبان‌ماه صادر شده است. در بخش نماهنگ‌ها هم یک نماهنگ در گونه ردیف دستگاهی، چهار نماهنگ در گونه موسیقی پاپ و گونه موسیقی نواحی و موسیقی تلفیقی هر کدام یک نماهنگ داشته‌اند و در آذرماه سال ۱۴۰۱، تعداد ۱۶۱‌تک آهنگ، ۲۷‌آلبوم موسیقی، شش نماهنگ، ۱۹۷ قطعه شعر و هفت ‌کتاب صوتی مجوز گرفتند که در این میان تک آهنگ‌های مجوز گرفته، ۱۲۸‌اثر در ژانر موسیقی پاپ، ۱۰ اثر در ژانر موسیقی سنتی، ۹اثر در ژانر موسیقی تلفیقی، شش اثر در ژانر موسیقی نواحی، چهار ‌اثر در ژانر موسیقی کلاسیک و چهار ‌اثر در ژانر موسیقی الکترونیک بودند.
دوباره محمد معتمدی
حضور تیم ملی فوتبال در جام‌جهانی فرصت مغتنمی برای انتشار برخی تک آهنگ‌ها بود تا شاید بتوان فضای موسیقی را تلطیف کرد اما این اتفاق نیفتاد و موج انتقادها به‌اندازه‌ای بود که برخی خوانندگان موسیقی‌هایی را که سفارشی برای تیم ملی خوانده بودند انکار کردند اما انجمن موسیقی ایران تک‌آهنگ، «تا پای جان برای ایران» را عنوان یکی از تازه‌ترین آثار موسیقایی خود با موضوع حضور تیم ملی فوتبال کشورمان در مسابقات جام‌جهانی با ترانه‌ای از احسان افشاری، آهنگسازی علیرضا دریایی و آواز محمد معتمدی منتشر کرد.
جشنواره موسیقی فجر با آرایش جدید
جشنواره موسیقی فجر با آرایش جدید از حضور خوانندگان موسیقی پاپ در بهمن ۱۴۰۱ برگزار شد. به‌این‌ترتیب که خوانندگانی چون مسعود صادقلو، میثم ابراهیمی، بهنام بانی، علی یاسینی، مجید رضوی در این جشنواره حضور داشتند.
دخالت نهادهای غیرمسوول در اجرای کنسرت‌های موسیقی باتوجه‌ به این موضوع که کنسرت‌های محدودی در دوره وزارت محمدمهدی اسماعیلی روی صحنه رفت همچنان ادامه داشت که از آن جمله می‌توان به ممانعت از اجرای خانم‌ها در کنسرت بزرگ علیرضا قربانی در اصفهان یاد کرد و با مخالفت قربانی مواجهه شد که با پادرمیانی وزیر، این کنسرت در اصفهان به روی صحنه رفت اما محمدمهدی اسماعیلی نسبت به این دخالت‌ها واکنش نشان داد و تصریح کرد که مسوول تشخیص و صدور مجوز برای برنامه‌های موسیقی وزارت ارشاد است. متعاقب این کار شورای امنیت کشور نامه‌ای را به شوراهای تامین استان‌ها ارسال و اعلام کرد از این به بعد هیچ مرجعی جز اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی حق ورود به موضوع صدور مجوز برنامه‌های موسیقی را ندارد.

موسیقی ایران سنددار شد
طرح تدوین سند موسیقی ملی ایران در مردادماه سال ۱۴۰۲ در شورای هنر توسط محمدمهدی اسماعیلی مطرح شد و بر اساس گفته‌های منتشر شده وزیر فرهنگ در خبرگزاری تسنیم این سند ملی باید مطابق با جهت‌گیری نظام اسلامی در حوزه تفکر و تمدن انقلابی اسلامی تدوین شود و ضرورت دارد همه جوانب موسیقی اصیل و نواحی ایران‌زمین از جمله حمایت از صنایع موسیقی و اقتصاد مربوط به این حوزه مدنظر قرار گیرد. از اهداف سند ملی موسیقی می‌توان به مواردی چون تبیین نظری و عملی جایگاه حقیقی موسیقی در جمهوری اسلامی ایران، ارتقای آمایش نهادی و خط‌مشی یکپارچه و کارآمد حوزه موسیقی، تقویت و ترویج موسیقی تمدن‌ساز و تعالی‌گرا، پاسداشت حقوق هنرمندان موسیقی، حفظ حقوق هنرمندان و تولیدکنندگان در فرآیندهای قانونی و ساختار حوزه موسیقی و همچنین پیراستن حوزه موسیقی از آسیب‌های سیاسی و تنظیم متعادل و دقیق رابطه سیاست و موسیقی اشاره کرد. در همین راستا مصوبه شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی در خصوص سند ملی موسیقی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۳ اسفند ۱۴۰۲ ابلاغ و موسیقی ایران سنددار شد.