اروپا و ماجرای پیچیده تعرفه‌ها

محمدرضا ستاری
هر چند از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ، اروپایی‌ها در مسائلی مانند امنیت، اقتصاد و همچنین بحث بودجه ناتو با ایالات‌متحده آمریکا به چالش خورده و در طول ماه‌های گذشته دائما بر استقلال اروپایی تاکید کرده‌اند اما تعرفه‌هایی که ترامپ روز چهارشنبه گذشته برای حدود 100کشور اعمال کرده، اکنون به مبنای جدیدی از واگرایی میان آمریکا و اروپا تبدیل شده است. در همین رابطه شاهد بودیم که امانوئل ماکرون ضمن انتقاد شدید از چنین رویکردی، بر لزوم اتحاد برای مقابله با تعرفه‌های تجاری ترامپ تاکید و دستور توقف سرمایه‌گذاری فرانسوی‌ها در آمریکا را صادر کرده است. از سوی دیگر اورسلا فون ‌در ‌لاین، رییس کمیسیون اروپا نیز در واکنش به تعرفه‌های جدید ترامپ تصریح کرده اگر مذاکرات با واشنگتن به نتیجه نرسد، اتحادیه اروپا در اتخاذ اقدامات قاطعه تردید نکرده و همه گزینه‌ها روی میز است.
لازم به ذکر است در خصوص تعرفه‌های اعمال شده از سوی دولت ترامپ ما اکنون با فرمول و روش جدیدی مواجه هستیم. در واقع فرمول تعرفه‌های ترامپ اکنون بر پایه کسری تراز تجاری وضع شده است یعنی اگر کشوری به عنوان مثال 10‌درصد صادراتش به ایالات‌متحده بیشتر و تراز تجاری‌اش مثبت باشد به همین میزان بر کالاها و محصولاتش تعرفه اعمال شده است. در همین رابطه سوال مهم این است که چرا دولت ترامپ متحدان سنتی و تجاری آمریکا، یعنی اروپایی‌ها را اینچنین مورد فشار قرار داده و هدفش از ایجاد اخلال در روابط فراآتلانتیکی در حال حاضر چیست؟ در واقع مساله مهم این است که ایالات‌متحده اکنون بهترین فرصت را برای تثبیت نظم بین‌المللی به نفع خود در اختیار دارد زیرا از یک‌سو اروپا از لحاظ اقتصادی، سیاسی، امنیتی و همچنین ژئوپلیتیکی در ضعیف‌ترین حالت خود قرار دارد. از سوی دیگر همزمان با اینکه چینی‌ها نیز از منظر اقتصادی دچار چالش هستند، روسیه هم در جنگ اوکراین گرفتار شده است. در نتیجه از منظر آمریکایی‌ها، زمان مناسبی فراهم آمده تا ایالات‌متحده از ابزارهایی نظیر تعرفه و ترکیب قدرت نرم و سخت به رقبا و متحدان خود فشار بیاورد و در نهایت آنها را وادار به تمکین از بخش زیادی از خواسته‌های خود کند. از همین منظر است که می‌توان سیاست اعمال تعرفه‌ها را از سوی ترامپ تحلیل کرد یعنی این اقدامات در نهایت با توجه به وضعیتی که اروپایی‌ها گرفتار آن هستند، منجر به مذاکراتی به نفع آمریکا آن هم در بازه زمانی کوتاه‌مدت شود زیرا در غیر این صورت با گذشت زمان نه‌تنها ایالات‌متحده از منظر اقتصادی آسیب می‌بیند بلکه این احتمال وجود دارد که قدرت‌های اقتصادی جهان علیه واشنگتن متحد شده و راهبرد فعلی ایالات‌متحده را با شکست مواجه سازند.
در همین رابطه است که به نظر می‌رسد، تهدیدات اروپایی‌ها در حال حاضر چیزی بیش از یک گلایه نبوده و فعلا آنها توان چندانی برای مقابله به مثل با ترامپ ندارند زیرا از یک منظر از لحاظ اقتصادی تحت فشار فزاینده قرار دارند و از سوی دیگر سایه جنگ اوکراین نیز همچنان بر سر قاره سبز وجود داشته و فعلا توان خروج از چتر امنیتی آمریکا را برای آنها غیرممکن به نظر می‌رسد. علاوه بر این تعرفه‌های ترامپ در کوتاه‌مدت می‌تواند باعث واگرایی میان اروپا با سایر قدرت‌های اقتصادی جهان نیز شود.
به عنوان مثال اکنون اروپایی‌ها نگران این هستند که در راستای اعمال تعرفه‌های سنگین ایالات‌متحده علیه پکن، سیل کالاهای چینی به جای آمریکا روانه اروپا شده و صنایع این قاره را با خطر فروپاشی مواجه کند.
این موضوع به خصوص برای آلمان به عنوان موتور اقتصادی اروپا تهدیدی فزاینده محسوب می‌شود و به همین دلیل به نظر می‌رسد طی ماه‌های آینده رهبران اروپایی ناچار شوند به برخی از مهم‌ترین خواسته‌های ترامپ تن دهند.