اروپا تحریم‌ها را دور می‌زند؟

محمود خاقانی، کارشناس بین‌الملل انرژی می‌گوید: در حال حاضر ما در معادله صادرات از مسیر خطوط لوله و ال‌ان‌جی نقشی نداریم و سرمایه‌گذاری‌ها در بخش بالادست منابع نفت و گاز و حتی فرآورش و بخش پالایشگاهی در نقطه صفر است.
محمود خاقانی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره برنامه روسیه برای دور زدن تحریم صادرات گاز و تاثیر آن روی بازار ایران اظهار داشت: روسیه از دوطریق گاز را به بازارهای بین‌المللی صادر می‌کند؛ یکی خطوط لوله انتقال گازی که هنوز در اروپا فعال است و برخی کشورهای اروپایی از این خطوط گاز را دریافت می‌کنند و برحسب توافقی که با روس‌ها صورت گرفته مشتریان بهای آن را به روبل یا یورو پرداخت می‌کنند و این موضوع بیانگر آن است که اروپا نتوانسته به‌طور کلی وابستگی به گاز روسیه را قطع کند. روش دوم صادرات گاز روسیه از تاسیسات تبدیل گاز طبیعی به مایع و ال‌ان‌جی است که از این طریق نیز گاز خود را به بازارهای آسیایی از جمله چین و هند انتقال می‌دهد.
وی افزود: در ارتباط گازی، روسیه با دنیا نسبت به نفت با محدودیت جدی مواجه نیست، البته در مورد صادرات نفت نیز یک خط لوله از زمان شوروی سابق با نام خط لوله دروژبا از مسیر اوکراین به کشور اروپایی مثل مجارستان نفت می‌برد و هنوز فعال است. هرچند اخیرا اوکراین عبور نفت از این خط را تا حدی معطل کرد ولی با فشارهایی که سه کشوری که از این خط نفت دریافت می‌کنند و محصور به خشکی هستند مجددا این خط نفت را انتقال می‌دهد، حتی خط لوله گاز از مسیر اوکراین به اروپای شرقی گازرسانی می‌کند. بنابراین روسیه محدودیت خاصی در بازار گاز یعنی انرژی، عبور از فسیلی به تجدیدپذیر ندارد چون کشورها به این گاز نیاز دارند.
این کارشناس حوزه انرژی گفت: در حال حاضر ما در معادله صادرات از مسیر خطوط لوله و ال‌ان‌جی نقشی نداریم و سرمایه‌گذاری‌ها در بخش بالادست منابع نفت و گاز و حتی فرآورش و بخش پالایشگاهی در نقطه صفر است، هرچند با چین توافقاتی داریم و بنا بود این کشور در پروژه‌های نفتی و گازی کشور سرمایه‌گذاری کند اما تاکنون به مرحله اجرا نرسیده است.
وی گفت: اکنون ما حتی در صنعت پتروشیمی که خصوصی شده نیز اوضاع خوبی نداریم، قرار بود چین در تولید و ارتقای سطح کالا و محصولات در ایران سرمایه‌گذاری و کمک کند اما در واقعیت امر سرمایه را به دیگر کشورها برده و پولی وارد ایران نشده است. مثلا ۳۰‌میلیارد دلار در پاکستان یا ۶۰میلیارد دلار در عربستان، امارات، کویت و ترکیه، میلیاردها دلار در عراق سرمایه‌گذاری کرده، اما در ایران نفت را برده و کالا تهاتر می‌کند. درواقع ما تحریم را دور می‌زنیم و نفت را می‌فروشیم که چین بتواند کالاهای خود را به‌راحتی وارد بازار ایران کرده و بفروشد، یا اینکه در ازای نفتی که دریافت می‌کند، مثلا قرارداد اجرای فاز‌۲ فرودگاه امام یا توافقاتی با شهرداری برقرار می‌کند. این در حالی است که خودمان هم توان اجرای این پروژه‌ها را داریم. خاقانی با بیان اینکه تاثیر برنامه روسیه برای دور زدن تحریم بر نفت و گاز ایران بسیار حداقل است، تصریح کرد: مثلا ۳‌سال پیش که رشد اقتصادی چین رو به بالا و قیمت نفت خام در حال افزایش بود و در آمریکا هم قیمت نفت خام به دلیل برخی تحولات در خاورمیانه در حال رشد بود، چین و آمریکا به‌طور سری توافق کردند که آمریکا روی صادرات نفت ایران به چین چشم‌پوشی کند. البته برنامه‌های تحریمی علیه روسیه که در پی جنگ با اوکراین نیز رخ داد، تا حدی نفت ایران را تحت‌تاثیر قرار داد به‌طوری که پیچ محدودیت صادرات نفت ایران شل شد. دولت هم اعلام کرد که صادرات افزایش یافته و پول آن هم به کشور برمی‌گردد اما طبق آنچه گفته می‌شود این پول با ۳۰‌درصد ریزش به کشور بازمی‌گردد؛ یعنی هم نفت را با حدود ۳۰‌درصد زیر قیمت نفت روسیه به بازار می‌فرستیم و هم اینکه حدود ۳۰‌درصد زمان بازگشت از پول نفت‌مان کم می‌شود؛ یعنی نفت را حدود ۵۰‌درصد پایین‌تر از نرخ بازار می‌فروشیم و در این بین چین و آمریکا برنده
بوده‌اند. وی با بیان اینکه نتانیاهو و حامیان اقتصادی او در آمریکا یعنی شرکت‌های بیمه و بانک‌ها بیش از هر جای دیگر از تحریم نفت ایران سود می‌برند، خاطرنشان کرد: اکنون اگر بنا داریم سود نفت و درآمد آن متعلق به ملت ایران باشد دولت چهاردهم باید ابتدای امر اقتصاد را شفاف کرده و سایه تحریم را از سر کشور کنار بزند و در واقع از سود بردن بیشتر تحریم‌کنندگان ایران جلوگیری کند.