اختلال در سامانه جامع تجارت تداوم می‌یابد؟

«جهان‌صنعت»- به نظر می‌رسد، سامانه جامع تجارت به محلی برای آزمون و خطا تبدیل شده است. این در حالی است که سامانه مزبور ارتباط مستقیمی با تاب‌آوری تجار و فعالان اقتصادی از یک‌سو و از سوی دیگر با پایداری کلیت اقتصاد کشور دارد. پیش از این برخی صنعتگران به «جهان‌صنعت» خبر داده بودند که کارشناسان دولتی و دستگاه‌ها به سامانه جامع تجارت دسترسی ندارند و نمی‌توانند ثبت سفارش‌ها را بررسی و تایید کنند. این مساله منجر به ایجاد این شائبه در میان برخی فعالان اقتصادی شده بود که کندتر شدن فرآیند ثبت سفارش کالاهای وارداتی با هدف کنترل تقاضای ارز در بازار ارز تجاری صورت گرفته است. دیروز اما یکی از رسانه‌های داخلی گزارش کرد که ثبت سفارش‌های ۵۰۰‌هزار دلاری به شگرد سودجویان در دور زدن محدودیت سابقه واردات تبدیل شده بود، هم‌اکنون باگ ثبت سفارش‌های غیرقانونی مسدود شد.
آن‌گونه که تسنیم گزارش کرده است، سوءاستفاده از حالت ثبت سفارش 500‌هزار دلاری در سامانه جامع تجارت که برای کارت‌های بازرگانی جدید طراحی شده بود به پایان رسیده است. این حالت با هدف تسهیل واردات برای افرادی که سابقه بازرگانی نداشتند ایجاد شده بود اما در مواردی به ابزاری برای دور زدن قوانین و مقررات تبدیل شده بود.
هدف اولیه ثبت سفارش
500‌هزار دلاری
حالت ثبت سفارش 500‌هزار دلاری به‌منظور حمایت از واردکنندگان جدید و افرادی که سابقه قبلی در واردات نداشتند، تعریف شده بود. این امکان به آنها اجازه می‌داد تا واردات اولیه خود را بدون بررسی سقف و سابقه انجام دهند و وارد چرخه تجاری شوند.
سوءاستفاده واردکنندگان از سیستم
باگ موجود در این سیستم باعث شد برخی واردکنندگان که قبلا از ظرفیت سابقه خود استفاده کرده بودند، به‌ صورت پی‌درپی از این حالت استفاده کنند. آنها ابتدا ثبت سفارش 500‌هزار دلاری را انجام داده و واردات خود را تکمیل می‌کردند، سپس برای دور زدن محدودیت‌های سقف و سابقه، مجددا ثبت سفارش دیگری با همین حالت انجام می‌دادند.
اصلاح سیستم و پایان سوءاستفاده
با شناسایی این مشکل، سامانه جامع تجارت اصلاحات لازم را اعمال کرده و اکنون امکان سوءاستفاده از این روش وجود ندارد. واردات موبایل‌های لوکس از محل ثبت سفارش 500‌هزار دلاری اکنون تحت بررسی سیستمی سقف و سابقه قرار گرفته است و واردکنندگان نمی‌توانند با این شیوه محدودیت‌ها را دور بزنند.
تاثیر بر بازار و واردکنندگان
اصلاح این سیستم موجب شده تا شرایط برابر برای تمامی واردکنندگان فراهم شود. از این ‌پس، تنها واردکنندگانی که از ظرفیت سابقه خود به‌صورت قانونی استفاده نکرده‌اند، امکان واردات موبایل‌های لوکس را خواهند داشت. این اقدام به تنظیم بازار، کاهش تخلفات و جلوگیری از ورود بی‌رویه کالاهای لوکس کمک شایانی خواهد کرد.
با پایان سوءاستفاده از باگ ثبت سفارش 500‌هزار دلاری، سامانه جامع تجارت به سمت شفافیت بیشتر حرکت کرده است. این اصلاحات گامی مهم در راستای حمایت از واردکنندگان جدید و جلوگیری از دور زدن قوانین توسط افراد باسابقه واردات محسوب می‌شود.
ماجرای عدم دسترسی کارشناسان
همان‌طور که اشاره شد، پیش از این، برخی صنعتگران با تماس با «جهان‌صنعت» از عدم دسترسی کارشناسان دولتی و دستگاه‌ها به سامانه جامع تجارت و ناتوانی آنها در ثبت سفارش‌ها خبر داده بودند. اگرچه برخی فعالان اقتصادی بر این باورند که کندتر شدن فرآیند ثبت سفارش کالاهای وارداتی با هدف کنترل تقاضای ارز در بازار ارز تجاری صورت گرفته ات، اما گروهی دیگر اظهار کردند، قوانین و مقررات مرتبط با سامانه مبادله ارزی هنوز ابلاغ نشده و مشکلات موجود در ثبت سفارش کالاها از زمان رواج ارز ترجیحی و ارز نیمایی وجود داشته و دارد.
به گزارش «جهان‌صنعت»،‌ از روز، شنبه ۲۴آذرماه 1403، نرخ ارز در سامانه نیما به‌صورت توافقی تعیین شد و از اول بهمن‌ماه نیز شرکت‌های پتروشیمی، پالایشی، فولادی، صنایع فلزات رنگین و فرآورده‌های نفتی می‌توانند ارز حاصل از صادرات خود را در بازار ارز تجاری به صورت توافقی عرضه کنند. تا پیش از این، نرخ ارز سامانه نیما توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌شد و طرف‌های عرضه و تقاضا ملزم به رعایت نرخ‌های دستوری بودند و از آنجا که اختلاف میان نرخ ارز نیمایی و آزاد، زیاد بود، صادرکنندگان تمایل به عرضه ارزهای خود در این سامانه نداشتند چراکه به نوعی متضرر می‌شدند. حالا اما با اعلام سیاست‌های جدید ارزی بانک مرکزی، تعیین نرخ ارز در این بازار به واردکنندگان و صادرکنندگان سپرده شده است.
در همین رابطه، احد قبادی، نایب‌رییس هیات‌مدیره انجمن جوانان خانه صمت استان کرمانشاه به «جهان‌صنعت» گفت: مشکلات ثبت سفارش محدود به این دوره نیست و از قبل تولیدکنندگان با مشکل متعددی مواجه بوده‌اند. در عین حال،‌ حدود 20روز است که کارشناسان دولتی و دستگاه‌ها به سامانه جامع دسترسی ندارند و نمی‌توانند ثبت سفارش‌ها را ببینند و بررسی کنند.
قبادی تصریح کرد: با سامانه بازار مبادله ارزی فعلا تغییر خاصی ایجاد نشده‌ چون هنوز قوانین آن به شکل کامل ابلاغ نشده است اما ثبت سفارش از زمان ارز ترجیحی و ارز نیمایی با مشکل مواجه بود.
نایب رییس هیات‌مدیره انجمن جوانان خانه صمت استان کرمانشاه در تشریح روند ثبت سفارش و مصائب آن اظهار کرد: به هنگام خرید کالا از طرف خارجی- مثلا از فروشنده چینی- از او پیش‌فاکتور دریافت می‌کنیم که در آن نوع کالا، تناژ و قیمت مشخص می‌شود. سپس با این پیش‌فاکتور کارهای ثبت سفارش را در سامانه جامع تجارت شروع می‌کنیم. پیش‌فاکتور را در این سامانه بارگذاری می‌کنیم اما متاسفانه حدود یک ماه طول می‌کشد که کارشناسان دستگاه‌های دولتی این پیش‌فاکتور را ببینند و بررسی کنند و آن را تیک بزنند و تایید کنند.
او افزود: ثبت سفارش هر کالایی مستلزم طی شدن این مراحل از سوی چند دستگاه دولتی است. به طور مثال من که سموم شیمیایی کشاورزی وارد می‌کنم، برای ثبت سفارش آن، وزارت جهادکشاورزی، سازمان حفظ نباتات و بعد بانک مرکزی باید تیک بزنند. اگر کالای وارداتی، مواد خوراکی باشد،‌ سازمان غذا و دارو، وزارت جهاد کشاورزی و بعد هم بانک مرکزی باید واردات این کالا را تایید کنند. خود این تیک‌ها و تایید‌ها حدود یک ماه زمان می‌برد.
قبادی گفت: پس از این مرحله، باید در صف تخصیص ارز بانک عاملی که از سوی واردکننده مشخص شده، منتظر بود. سپس، بانک عامل مساله را به بانک مرکزی ارجاع می‌دهد و باید در صف تخصیص ارز بانک مرزی منتظر دریافت ارز ماند. این مراحل نیز حداقل دو ماه طول می‌کشد. پس از تخصیص ارز و دریافت گواهی تخصیص ارز‌ می‌توانیم در وجه فروشنده خارجی، حواله ارزی صادر کنیم. او با اشاره به مشکلات موجود در فرآیند ثبت سفارش و تخصیص ارز اظهار کرد: متاسفانه خود سامانه برای ثبت سفارشی که انجام می‌شود، دو ماه وقت دارد که یک ماهه اول آن در فرآیند دریافت تاییدها و تیک‌ها صرف می‌شود. دو ماه هم تخصیص ارز زمان می‌برد و در مجموع حداقل سه ماه لازم است که ثبت سفارش انجام و گواهی تخصیص ارز دریافت شود. این در حالی است که یک ماه از مهلت دو ماهه ثبت سفارش گذشته و ثبت سفارش منقضی شده است. از این‌رو دوباره باید مراحل بارگذاری پیش‌فاکتور و دریافت تایید‌ها و تیک‌ها را انجام داد.