اختلاف در اوپک‌پلاس

گروه انرژی- بزرگ‌ترین ائتلاف نفتی بعد از ناکارآمد شدن کارتل نفتی اوپک دستخوش اختلاف شده است. اوپک‌پلاس که 8سال پیش با حضور پررنگ بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های نفت جهان، یعنی عربستان و روسیه شکل گرفت، حالا با پدیده تازه تک روی اعضای کوچک‌تر برای عدم‌تبعیت از تصمیم جمعی اعضا مبنی بر تولید بیشتر، دچار تزلزل شده است.
هرچند تحلیلگران انتظار داشتند در نشست دوم ژوئن این گروه‌، تکلیف سردرگمی در بازار نفت روشن شود، با این حال این گزاره چندان هم قطعی نیست زیرا تنش‌های زیادی در داخل این گروه شکل گرفته است.اوپک‌پلاس یک ائتلاف نفتی است که دسامبر ۲۰۱۶ در نشست الجزایر و پس از دوسال سقوط قیمت نفت در بازارهای جهانی شکل گرفت. پایه اصلی این گروه را سازمان کشورهای صادرکننده نفت تشکیل می‌دهد. با این حال بعد از نشست دسامبر 8سال پیش، ۱۰کشور دیگر تولیدکننده غیرعضو اوپک شامل روسیه، مکزیک، جمهوری آذربایجان، بحرین، سودان، سودان‌جنوبی، مالزی، قزاقستان، برونئی و عمان هم به این گروه پیوستند و از آن تاریخ اوپک‌پلاس با هدف همراهی دیگر تولیدکنندگان نفت با اوپک، در تنظیم بازار و کنترل قیمت‌ها در موارد ضروری تشکیل جلسه می‌دهد.این گروه از اواخر سال ۲۰۲۲، در واکنش به رشد تولید نفت آمریکا و سایر تولیدکنندگان غیرعضو این گروه، چند سلسله کاهش تولید داوطلبانه را به اجرا گذاشته است و اعضا هم از این تصمیم تبعیت کردند تا قیمت نفت کاهش نیابد. با این حال از یک ماه گذشته، اختلاف‌نظرهایی از سوی برخی اعضا مطرح می‌شود که نشان می‌دهد با طرح محدودیت‌های اوپک‌پلاس موافق نیستند.این اختلاف‌ها بعد از آن مطرح شد که روسیه برخلاف تصمیم اوپک‌پلاس از تولید خود نکاسته است با این حال عربستان طرح محدودیت تولید را رعایت کرده است. حالا به نظر می‌رسد عربستان هم به دنبال افزایش تولید است.
بلومبرگ در گزارشی اعلام کرد که در ماه گذشته عراق و امارات عربی متحده همچنان بالاتر از سهمیه‌های تعیین‌شده خود، تولید کردند. عراق در ماه مه، 24/4‌میلیون بشکه در روز تولید کرد که اندکی بیشتر از ماه قبل بود و نتوانست به محدودیت توافق‌شده پایبند باشد یا کاهش اضافی برای جبران تولید بالاتر قبلی را انجام دهد. تولید این کشور تقریبا ۲۹۰هزار بشکه بیشتر از هدف تعیین‌شده بود.
بغداد سال‌هاست که با سقف‌های تولید تعیین‌شده توسط اوپک‌پلاس مخالفت می‌کند، زیرا این کشور به دنبال درآمد بیشتر برای بازسازی اقتصاد متلاشی‌شده براثر دهه‌ها جنگ و تحریم‌هاست.
امارات عربی متحده که مشتاق است ظرفیت تولید تازه نصب‌شده خود را به‌کار گیرد، در ماه میلادی گذشته، 13/3‌میلیون بشکه در روز تولید کرد که حدود ۲۱۸‌هزار بشکه بالاتر از هدف خود بود.
یافته‌های نظرسنجی بلومبرگ نشان داد سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در ماه میلادی گذشته، به طور متوسط 96/26میلیون بشکه در روز تولید کرد که حدود ۶۰‌هزار بشکه بیشتر از آوریل بود. بغداد و ابوظبی هنوز کاهش عرضه توافق‌شده با اعضای دیگر اوپک در ابتدای سال را به‌طور کامل اجرا نکرده‌اند.اوپک‌پلاس از ابتدای سال جاری میلادی برای حمایت از قیمت‌ها، تولید خود را کاهش داده است. اما از آنجایی که بسیاری از اعضای این گروه، به درآمدهای صادرات نفت متکی هستند، همواره برای کسب بالاترین سهمیه تولیدی که می‌توانند داشته باشند، تلاش می‌کنند.اعضای اوپک‌پلاس پیش از این، خود آمار ظرفیت تولیدشان را گزارش می‌کردند اما برای اجتناب از هرگونه اختلافات، این گروه به سه شرکت مشاوره مستقل شامل شرکت‌های ‌ای‌اچ‌اس، وود مکنزی و ریستاد، ماموریت داد تا ظرفیت اعضا را قبل از پایان ژوئن ارزیابی کنند.
عربستان سعودی که بزرگ‌ترین تولیدکننده اوپک و سومین تولیدکننده بزرگ جهان است، اعلام کرده کشورهایی که ظرفیت خود را افزایش داده‌اند، باید مزد این سرمایه‌گذاری را دریافت کنند.
تصمیمی برای جلوگیری از سقوط بیشتر
اوپک و متحدانش در ابتدای سال میلادی جاری، برای جبران افزایش صادرات آمریکا و گویان و همچنین چشم‌انداز اقتصادی متزلزل چین، کاهش تولیدشان را عمیق‌تر کردند تا از قیمت‌های نفت حمایت کنند. این اقدامات درجات مختلفی از موفقیت را داشت و قیمت‌ها در دو ماه گذشته کاهش یافت.به همین دلیل هم آنها در نشست روز یکشنبه، برنامه‌هایی را برای تسهیل تدریجی این محدودیت‌ها تا اواخر سال ۲۰۲۵ بررسی کردند. اوپک و متحدانش از اواخر سال ۲۰۲۲، چند سلسله کاهش تولید را به اجرا گذاشتند تا از بازار نفت پشتیبانی کنند. تولیدکنندگان این گروه در حال حاضر، تولیدشان را مجموعا 86/5میلیون بشکه در روز محدود کرده‌اند که معادل حدود 7/5‌درصد از تقاضای جهانی برای نفت است.این کاهش شامل 66/3‌میلیون بشکه در روز کاهش تولید اعضای اوپک‌پلاس است که تا پایان سال ۲۰۲۴ قرار است اجرا شود و 2/2‌میلیون بشکه در روز هم مربوط به کاهش اضافی تولید توسط برخی اعضای این گروه است که در پایان ژوئن، منقضی می‌شود. درواقع، وزیران اوپک‌پلاس این کاهش داوطلبانه تولید را به میزان 2/2‌میلیون بشکه در روز تا سه‌ماهه سوم سال‌۲۰۲۴ ادامه خواهند داد و پس از آن قرار است مذاکرات درباره کاهش تولید برای سه‌ماهه چهارم و سال ۲۰۲۵، ادامه پیدا کند. منابع آگاه پیشتر گفته بودند این گروه ممکن است بخشی از کاهش تولید 66/3‌میلیون بشکه در روز را در سال ۲۰۲۵ ادامه دهد.کشورهایی که کاهش تولید اضافی را به صورت داوطلبانه اجرا می‌کنند، شامل الجزایر، عراق، قزاقستان، کویت، عمان، روسیه، عربستان سعودی و امارات عربی متحده هستند.اگرچه رونمایی از این برنامه اوپک‌پلاس نشان از عزم این گروه برای حمایت از قیمت‌های کنونی بازار نفت شد اما با این حال قیمت نفت خام برنت در روز دوشنبه برای اولین‌بار از فوریه، به زیر ۸۰دلار در هر بشکه سقوط کرد، زیرا شرکت‌های سنگین‌وزن بازار مانند گلدمن ساکس، بهبود عرضه برنامه‌ریزی‌شده را منفی توصیف کردند.
تحلیلگران بازار نفت می‌گویند که ارزیابی این کاهش تولید و هضم این تصمیم برای سرمایه‌گذاران، زمان خواهد برد. واندانا هری موسس شرکت تحلیل بازار نفت «واندا اینسایتس» در این‌باره گفت: به‌طور کلی، تصور می‌کنم این تصمیم اندکی منفی بوده است زیرا بازار انتظار نداشت اوپک‌پلاس، تسهیل محدودیت عرضه را در سه‌ماهه چهارم آغاز کند.
تحلیلگران گلدمن ساکس هم دیدگاه مشابهی را ابراز کرده و گفتند: این نشست با وجود تمدید کاهش تولید، بدبینانه تلقی می‌شود، زیرا 8کشور اوپک‌پلاس قبلا برنامه‌هایی را برای حذف تدریجی 2/2‌میلیون بشکه در روز کاهش داوطلبانه در فاصله اکتبر سال ۲۰۲۴ تا سپتامبر سال ۲۰۲۵ اعلام کرده بودند.
همزمان جواد اوجی وزیر نفت پس از پایان نشست اوپک‌پلاس گفت: براساس گزارش‌ها و تحلیل‌های منتشرشده در هر دو سمت عرضه‌و‌تقاضای جهانی نفت تردیدهای جدی وجود دارد که هرکدام می‌توانند پیامدهای خاص خود را برای چشم‌انداز تحولات آینده به‌دنبال داشته باشند. در همین حال افزایش فعالیت‌های سوداگران در بازارهای کاغذی نیز بر نگرانی‌ها افزوده است؛ از این‌رو نمی‌توان به‌طور قطع درباره چشم‌انداز روندهای حاکم بر بازار جهانی نفت صحبت کرد.اوجی یادآور شد: آنچه می‌توان به‌طور قطع اعلام کرد این است که اوپک‌پلاس به‌دقت و منظم تحولات بازار جهانی نفت و عوامل تاثیرگذار بر آن را زیرنظر دارد و همانند تجربه‌های گذشته در مواقع لزوم تصمیم‌های متناسب برای برقراری و حفظ ثبات در بازار جهان نفت را اتخاذ و اجرا خواهد کرد.
به گفته وی، توافق اوپک‌پلاس و تصمیم‌هایش عاملی مهم در حذف نوسان‌های بازار نفت، کمک به بهبود شرایط اقتصادی جهان و تشویق سرمایه‌گذاری‌های جدید در صنعت نفت و تامین امنیت انرژی است. باور ما این است که توافق اوپک‌پلاس و همکاری میان تولید‌کنندگان بزرگ نفت تنها گزینه برای تحقق امنیت انرژی جهان در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت و بلندمدت است.
ظرفیت‌هایی که از قبل افزایش یافته
اوپک‌پلاس در حال حاضر تولیدش را مجموعا 86/5میلیون بشکه در روز معادل حدود 7/5‌درصد از تقاضای جهانی، محدود کرده است. این کاهش شامل 66/3‌میلیون بشکه در روز محدودیت عرضه اعضای اوپک‌پلاس تا پایان سال ۲۰۲۴ و 2/2میلیون بشکه در روز محدودیت عرضه اضافی برخی اعضای گروه بوده که قرار است در ژوئن خاتمه پیدا کند.رویترز در گزارشی می‌نویسد: ظرفیت تولید، نقطه مرجعی را فراهم می‌کند که براساس آن، اهداف تولید تعیین شده و کاهش می‌یابد. سهمیه‌های کاهش تولید متناسب با سطح ظرفیت، تقسیم می‌شوند. اوپک‌پلاس به‌طور منظم کاهش تولید را منتشر می‌کند، اما انتشار آمار ظرفیت از سوی این گروه، شکل منظمی ندارد که این موضوع را پیچیده‌تر کرده است.
مثلا عربستان سعودی دارای ظرفیت اعلام‌شده ۱۲میلیون بشکه در روز است که با ظرفیت تولید 5/11‌میلیون بشکه در روز که توسط اوپک‌پلاس به عنوان سطح تولید مرجع برای این کشور از ماه مه سال ۲۰۲۲ استفاده شد و در ژوئیه سال ۲۰۲۱ مورد موافقت قرار گرفت، فاصله چندانی ندارد.
براساس سهمیه فعلی، این کشور حدود ۹میلیون بشکه در روز معادل ۷۵درصد از ظرفیت خود را تولید می‌کند. عربستان سعودی اخیرا از برنامه‌های خود برای افزایش ظرفیت تولید به ۱۳‌میلیون بشکه صرفنظر کرده، زیرا تصمیم گرفته است پول خود را برای پروژه‌های دیگر هزینه کند.
از سویی، سطح تولید مرجع امارات عربی متحده که توسط اوپک‌پلاس تایید شده است، از ماه مه سال ۲۰۲۲، حدود 5/3‌میلیون بشکه در روز بوده است.
این درحالی است که امارات عربی متحده اعلام کرده که به توسعه ظرفیت تولید خود به پنج‌میلیون بشکه در روز بسیار نزدیک شده و خواهان افزایش سهمیه تولیدش نزد اوپک‌پلاس شده است.
امارات براساس کاهش‌های فعلی، 9/2‌میلیون بشکه در روز معادل ۶۰درصد از ظرفیتی که می‌گوید را تولید می‌کند. همچنین عراق و قزاقستان از دیگر کشورهایی هستند که برای افزایش ظرفیت تولید تلاش می‌کنند.