17 - 02 - 2021
اجماعساز یا عامل اختلاف
آرزو فرشید- سازوکار جدید اصلاحطلبان برای ایجاد اجماع از همین ابتدای کار به چالش کشیده شده و اینطور که معلوم است راه دشواری در پیش دارند. انتقادات به این جبهه تازه تاسیس در حال افزایش است و هر کس به طریقی بر آن میتازد. اولین نشانه از سنگلاخی بودن مسیر این نهاد اما همان عصر یکشنبه و در جلسله جماران مشاهد شد. وقتی که برخی احزاب مثل جمهوریت، اراده ملت و مجمع نیروهای خط امام راه خود را جدا کردند. برخی از کانالهال تلگرامی غیبت آنان را اعتراض به تسلط نیروهای رادیکال اصلاحطلب بر نهاد اجماعساز تلقی کرده و از قیممآبی در این سازوکار نوشتند.
انتقادات تند خرازی
مصاحبه و اظهارات دیروز صادق خرازی دبیرکل حزب ندای ایرانیان نیز نشان داد که خیلی اشتباه نکردهاند. خرازی همزمان با رونمایی حزب متبوعش از دو کاندیدای حزبی یعنی ظریف و خودش، از ریشسفیدی در بین اصلاحطلبان انتقاد کرد و زنان و جوانان را حلقه مفقوده نهاد جدید دانست. ندای ایرانیان البته پیشتر هم در بیانیهای موضع خود را روشن و اعلام کرده بود که «قرار بود نهاد فعلی قدمی به پیش باشد نه آنکه صرفا همان روند پراشکال قبلی با تغییر نام و صورت تکرار شود؛ از همینرو، اعضای شورای سیاستگذاری بر شفافیت سازوکارهای نهاد، امکان پاسخگویی به جریانها، احزاب و مردم، بسترسازی برای حضور اقشار نادیده گرفته شده است.» در ادامه این بیانیه، حزب ندای ایرانیان تشکلهای سیاسی وابسته به خاتمی را «احزاب کاغذی» خوانده که هدف آن تنها «ایجاد یک روند شبه دموکراتیک است که در عمل تنها دستورات خاتمی را اجرا میکنند.» انتقاد خرازی از ریش سفیدی در جریان اصلاحات یا استفاده از چهرههای تکراری نیز شکل دیگری از بیان همین نکته است.
خرازی و ندای ایرانیان اما تنها منتقد نهاد جدید نیستند. هادی خامنهای دبیرکل مجمع پیروان خط امام نیز از جمله مخالفان سرسخت این تشکل تازه تاسیس است. او پیشتر گفته بود: «مواضع مجمع نیروهای خط امام از طریق نماینده آن در جلسات شورای هماهنگی بیان شده و عمدتا مخالف روندی است که دوستان در پیش گرفتهاند؛ این مواضع را قبلا هم در جریان تشکیل و فعالیت شورای موسوم به سیاستگذاری گفته بودیم. به نظر من هر سازوکاری که به تضعیف تحزب بینجامد، دارای اشکال است. دوستانی که مدافع توسعه سیاسی بودهاند، نباید با روندهای شبهدموکراتیک احزاب را تضعیف کنند و برای افراد و محافل خاص، هژمونی بسازند و از احزاب هم صرفا به عنوان سازمان رای استفاده کنند.»
وضعیت این نهاد جدید اما وقتی خطیرتر به نظر میرسد که حواسمان باشد عارف نیز بعد از آنکه به این نهاد دعوت نشد، راه خود را جدا کرد. او دیروز در مصاحبهای با روزنامه خراسان حرفهای تندی زد که نشان داد در مدار همراهی با اصلاحطلبان نیست.
انتقاد از زاویه دیگر
به این ترتیب شاهد افزایش روزافزون انتقادات به نهاد جدید هستیم و امیدواری به اثربخشی آن در انتخابات پیشرو، رو به کاهش است. به خصوص که منتقدان، منتقدان نهاد جدید نیز خود ایرادات جدی را به این نهاد وارد میکنند. مثلا ناصر قوامی فعال سیاسی اصلاحطلب. او از جمله منتقدان سازوکار جدید اصلاحطلبان است. با این تفاوت که اشکال کار را نه رویکرد افراد حقیقی در تشکل بلکه ناشی از تمامیتخواهی برخی احزاب اصلاحطلب میداند. او در گفتوگو با «جهانصنعت» ضمن اینکه از نام بردن از احزاب مورد نظر خود پرهیز کرد، گفت: «من فکر میکنم برخی احزاب، تمامیت خواهی و تکرویهایی دارند که باعث میشود اتفاق و اتحاد ایجاد نشود. این امر فقط محدود به تهران نیست. در استان قزوین نیز این مشکل را داریم و چند نفری در انتخابات مجلس جداگانه جلسه گذاشته و در نهایت هم آسیب دیدند. بنابراین معتقد هستم که احزاب باید این رویه مبتنی بر تمامیتخواهی را کنار گذاشته و سعی کنند که اتفاق ایجاد شود. در این صورت است که احتمال دارد این نهاد جدید ثمره خوبی داشته باشد.»
وی افزود: «البته من فکر میکنم که این احزاب به نوعی سر بیصاحب میتراشند زیرا اینها اصلا فعالیتی در استانها و شهرستانها ندارند. نه جلساتی برگزار میکنند و نه دفاتری دارند. مثلا در استان قزوین غیر از یکی، دو حزب سایرین حتی یک دفتر هم ندارند. با این حال مدام سهمخواهی کرده و با تمامیتخواهی خود به اختلافات دامن میزنند. در حالی که لازم است فعالیت جدی انجام دهند. هر حزبی باید هواداران خود را جمع کرده با دعوت از آنان جلسه گذاشته و مسائل را بررسی کند اما متاسفانه اینطور نیست.»
خیانت به اصلاحطلبی
قوامی در واکنش به انتقاداتی که نسبت به نقش خاتمی در نهاد اجماعساز جدید مطرح شده است، گفت: «من فکر میکنم اینکه بگویند خاتمی فصلالخطاب نیست و بخواهند او را کنار بگذارند، خیانت بزرگی به اصلاحطلبی است. هویت اصلاحطلبی مبتنی بر خاتمی است و ما نباید او را کنار بگذاریم. این چندتا حزب این رویه را در استانها نیز پیش گرفته و شخصیتهای اثرگذار را کنار میگذارند و این امر نتیجه خوبی نخواهد داشت.»
وی همچنین در واکنش به گروهی که نهاد جدید را موجب تضعیف تحزب میدانند، گفت: «برخی میگویند که اگر خاتمی بیاید، احزاب تضعیف میشوند در حالی که اگر خاتمی نباشد، این احزاب صفر هستند. خاتمی و دیگر شخصیتهای اصلاحطلبی که در احزاب حضور ندارند اگر نباشند و تایید نکنند، این احزاب اثر و حامی ندارند. آقای هادی خامنهای از ۲۰ سال قبل در چند استان یک نفر را گذاشته، نه جلسه دارند، نه مرامنامه دارند، نه کمیته و دفتری دارند؛ بعد میگوید احزاب تضعیف میشود! اینها اگر آقای خاتمی نباشد، اصلا هویت ندارند.»
این فعال سیاسی اصلاحطلب تاکید کرد، اگر این احزاب و افرادی که در تهران هستند، خودشان را زیر مجموعه خاتمی دانسته و حرف او را فصلالخطاب بدانند، همچنین کسانی که در استانها هستند به نظرات علما و بزرگان استان توجه کنند، ممکن است که هماهنگی ایجاد شده و به نتیجه برسند اما در غیر این صورت مشکل حل نخواهد. با این رویه که بگویند ما حزب هستیم و به دیگران کاری نداریم، به جایی نمیرسند چون در کشور ما حزب اصلا جایگاهی ندارد.»
بالا گرفتن دعوا
نکته دیگر آنکه هر چه میگذرد بگو مگو بین منتقدان سازوکار جدید اصلاحطلبان با مدافعانش بیشتر میشود. مدافعینی که خودشان هم نقدهایی دارند اما به خاطر نزدیک بودن زمان انتخابات مصلحتاندیشی کرده و سکوت میکنند. یکی از این مدافعین که پاسخهای تندی برای خرازی دارد، اسماعیل گرامیمقدم سخنگوی حزب اتحاد ملت است. او که خودش از ابتدا منتقد این نهاد جدید اصلاحطلبان بود و برخی ایرادات شورایعالی سیاستگذاری را بر این نهاد هم وارد میدانست، اکنون نگاه دیگری به موضوع دارد. تاکیدش بر این است که در مرحله فعلی و در آستانه انتخابات نباید روی ایرادات موجود تمرکز کرد و اجازه دارد که این سازوکار فعالیت خود را شروع کند.
او در گفتوگو با «جهانصنعت» تاکید کرد: «تفاوت این جبهه اجماعساز با سازوکارهای قبلی این است که ایرادات قبلی تاحدی مرتفع شده و این انتظار را ایجاد کرده بتواند موجب انسجام شود. البته هنوز هم ایرادات اساسی وجود دارد اما به نظر من در این مقطع نمیتوان آنها را مطرح کرد چون به انتخابات نزدیک هستیم و اصلاحطلبان باید خودشان را با این سازوکار هماهنگ کنند تا به یک اجماع نسبی دست پیدا کنند.»
دفاع از آن ۱۵ نفر
وی در واکنش به منتقدان این نهاد مثل صادق خرازی که معتقد هستند اصلاحطلبان فقط از همین چند نفر تکراری تشکیل نمیشوند، گفت: «آن ۱۵ عضو حقیقی را کنار بگذاریم. ۳۱ نفر دیگر که دبیران کل احزاب هستند و نمیگفت که چرا حضور دارند. اگر به حضور آنان انتقادی وجود دارد باید از سوی دیگر باشد. مثلا شاید بتوان گفت برخی از این احزاب کمسابقه هستند، عده و عدهای ندارند یا دفاترشان فعال نیست و…»
گرامیمقدم با تاکید بر اینکه «اگر بخواهیم همه انتقادات را الان مطرح کنیم، به اجماع نخواهیم رسید» گفت: «باید با بردباری و صبوری انتقادات وارده را تحمل کنیم تا در ادوار بعدی بتوان آنان را به صورت گام به گام اصلاح کرد.»
وی همچنین گفت: «اگر منظور منتقدان این ۱۵ عضو حقیقی هستند باید به آنان گفت که این افراد- غیر از بنده حقیر که سرباز کوچک اصلاحات هستم- همه افراد با سابقه، زندان دیده و هزینهکرده برای اصلاحات هستند که مردم به اینها اعتماد میکنند. جمعی از اصلاحطلبان عافیتطلب که این جمع از رنجدیدگان اصلاحطلب را زیر سوال میبرند، بگویند که باید چه کسانی در این نهاد قرار میگرفتند. اگر افرادی که فقط سفیر بوده، پست و مقام داشته و یک سیلی هم برای اصلاحات نخوردهاند که مردم اعتماد نمیکردند. اگر ما این ۱۵ نفر که مورد اعتماد مردم هستند را هم زیر سوال ببریم، در واقع داریم در زمین رقیب بازی میکنیم.»
شما کجای اصلاحطلبی هستید؟
وی در پاسخ به انتقاداتی که به ایفای نقش خاتمی و به قول خرازی ریشسفیدی در نهاد جدید مطرح است، نیز گفت: «به نظر من حرفهایی کیلویی و بیپایه و اساس زدن نشان میدهد که برخی اساسا دنبال این هستند که وحدت و انسجام بین اصلاحطلبان شکل نگیرد. دوست و دشمن اظهار دارند که اگر آقای خاتمی نبود و «تکرار» نمیکرد اصلاحطلبان در سال ۹۲، ۹۴ و ۹۶ پیروز نمیشدند. نمیتوان اینها یا اینکه آقای موسوی و کروبی از حصر پیام دادند و موثر بودند را نادیده گرفت. اگر با همه اینها میخواهد این نکته که در ساختار سیاسی کشور ما از ریشسفیدان کمک گرفته میشود را زیر سوال ببرند، نشاندهنده منطقشان است. اما آنچه روی زمین و در عالم واقع اتفاق میافتد این است که شخصیتی مثل آقای خاتمی مورد احترام مردم است.»
گرامیمقدم تاکید کرد: «اگر فردی همه اینها را نادیده گرفته و این مسائل را مطرح میکند، باید درباره او تردید کرد و پرسید که شما کجای جریان اصلاحات هستید؟ به نظر من طرح این مسائل مشکلی را حل نمیکند. ممکن است انتقاداتی مطرح باشد و من هم نقدهایی به این نهاد جدید دارم اما مجموعه روند تکاملی نهادهای اجماع ساز موفقیتآمیز بوده است. هم شورایعالی سیاستگذاری اصلاحطلبان با ریاست آقای عارف و هم این نهاد جدید که قابل اعتماد و امید برای اصلاحطلبان است.»
این فعال سیاسی اصلاحطلب ادامه داد: «این شورا به دنبال آن است که ماشین انتخاباتی اصلاحطلبان یکسان و پرقدرت عمل کند. بنابراین فکر میکنم که نباید حضور آن ۳۱ نفر که دبیر کل احزاب هستند وآن ۱۵ نفر هم شخصیتهای ممتاز اصلاحطلبی هستند را زیر سوال برد.»
جمعبندی
ناگفته پیداست که قصه انتقادات به نهاد جدید سر دراز دارد. حال باید منتظر ماند و دید که رویکرد تند برخی منتقدان مثل صادق خرازی و عارف موجب تفرق بین کاندیداهای اصلاحطلب و ناکامی این جبهه میشود یا اینکه کوتاه آمدن مقطعی مدافعان آن میتواند در ثمربخشی آن موثر باشد. نکته مهمتر اما این است که به فرض جواب دادن استراتژی گذر از ایرادات به خاطر نزدیکی به انتخابات، این ایرادات تبعات منفی در انتخاب نهایی و رویکرد اصلاحطلبان در انتخابات فعلی خواهد داشت یا خیر؟ آنچه از اکنون مشخص و مسلم است اما راه دشواری است که اصلاحطلبان و سازوکار جدیدشان در پیش دارند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد