1 - 10 - 2023
آژیر زرد
گروه اقتصادی- یکی از پدیدههایی که در کنار تجارت آزاد و دفاع از حقوق مالکیت افراد، موجبات انباشت سرمایه فیزیکی و مالی در جوامع را سبب شده است، پدیده مهاجرت نیروی کار ماهر است که جریان سیال تخصص شغلی را با خود از مبداء خاصی به مقصد دیگری میبرد. به عنوان مثال میانگین دستمزد یک کارگر ماهر لولهکشی صنعتی آمریکایی به طور میانگین در مناطق صنعتی آمریکا کمتر از ساعتی ۴۰ دلار است، در حالی که در کشورهایی همچون مالزی و عربستان و امارات برای بهکارگیری همان کارگر با سطح تخصص یادشده، بیش از ۷۰ دلار در ساعت، دستمزد پرداخت میکنند و مزایای رفاهی خاصی نیز برای این قبیل از نیروهای کار متخصص فراهم میکنند. با این حال در ایران شرایط به سمت و سویی دیگر رفته است و با وقوع سیل گسترده مهاجرت نیروی کار ماهر به علت یک دهه رکود اقتصادی و سرکوب دستمزد و تورم سنگین، بازار کار کشور با کمبود نیروی کار ماهر و نیمهماهر روبهرو است و براساس آخرین گزارش پایش امنیت محیط کسبوکار مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی (برای زمستان ۱۴۰۱)، شاخص دسترسی به نیروی کار ماهر در هر ۴ فصل منتهی به زمستان گذشته، با کسری روبهرو شده و عدد نهایی دسترسی کسبوکارها به نیروی کار ماهر، به کمتر حدود ۸ از ۱۰ رسیده که نشاندهنده عمق چالش کمبود دسترسی به نیروی کار ماهر در کشور است.
در همین شرایط و پس از رشد اقتصادی شکنندهای که پس از رکود طولانیمدت ناشی از تحریم و عالمگیر شدن کووید- ۱۹ در کشور رخ داده است، به جای تقویت بازار کار به نفع نیروی کار داخلی، درهای کشور به روی نیروی کار افغانستانی گشوده شده و مملکت را با ابرچالش جدیدی روبهرو کرده است. درست در وضعیتی که به علت تحمیل یک دهه سوخته به لحاظ اقتصادی به کشور، چشمانداز کلی اقتصاد ایران با تیرگیهای بسیاری روبهرو بوده است، یک چالش خودساخته دیگر از جانب سیاستگذاران، شوک سنگین دیگری به نیروی کار ایرانی وارد کرده و دوباره تب تقاضا برای مهاجرت به کشورهای همسایه عربی را برای این افراد فراهم کرده است.
مزایای اقتصادی آزادسازی دستمزد
در یک تصویر کلی با یک برش پانوراما از وضعیت مقایسه نیروی کار ایرانی با افغانستانیها، میتوان این مقایسه را از پیش، بلاموضوع دانست. شاید این گزاره به مذاق روشنفکران اسنوبیست ناخوشایند بیاید، اما در ایران به علت بالا بودن نرخ باسوادی و تحصیل دانشگاهی در میان نیروی کار، یک سطح متفاوتی از مهارت و به تبع آن انتظارات درآمدی به وجود آمده که صرفا از طریق آزادسازی دستمزد قابل مرتفع ساختن بود. البته شایان ذکر است که این رویه در بخش استارتآپی اقتصاد کشور وجود دارد و دستمزد به شکل توافقی تعیین میشود و به همین دلیل نرخ ایجاد ارزشافزوده در بخش تک و فناوری اطلاعات در کشور در تمامی دوره موسوم به دهه سوخته ۹۰، مثبت بوده و به شکل میانگین با یک رشد ۳/۲ درصدی همراه بوده است.
چالش بهداشتی سیل مهاجرت
نکته دوم که از مقایسه نیروی کار ایرانی با نیروی کار افغانستانی میتوان دریافت این است که نیروی کار ایرانی در بخش شفاف اقتصاد قرار دارد، مالیات میپردازد، با قوانین و بوروکراسی داخلی آشنایی و تطابق دارد و از برنامه واکسیناسیون ملی تبعیت کرده و نسبت به بیماریهای واگیردار از بدو تولید واکسینه شده و تمامی موارد یادشده در قبال مهاجران افغانستانی، با پرسش و ابهام روبهرو است؛ نه بانک اطلاعات سجلی و هویتی یکپارچهای از این افراد وجود دارد، نه از وضعیت سلامت جسمی این افراد اطلاعات کافی وجود دارد (سال گذشته و در برخی از گتوهای محل سکونت افغانها در ایران، بهرغم ریشهکن شدن بیماریهای واگیر نظیر وبا و اسهال خونی، دوباره این بیماریها بالا گرفت) و نه به علت وجود اطلاعات سجلی و جامع ثبتشده، امکان اخذ مالیات از این افراد وجود دارد. در آخرین سرشماری رسمی در کشور که مربوط به ۷ سال پیش است، حدود ۱۰ درصد از نیروی کار ساکن ایران افغانستانی است که همین ترکیب جمعیتی ۳۰ درصد از نیروی کار در بخش ساختمانی را تشکیل میدهد.
بحران فقدان اطلاعات
فقدان اطلاعات جامع درباره افاغنه ساکن در ایران باعث شده آمار این افراد که در ایران سکونت گزیدهاند از ۵ تا ۱۱ میلیون نفر متغیر باشد که در صورت تایید هر دو رقم کف و سقف، یک فاجعه اقتصادی و اجتماعی در کشور رخ داده است! همین مقدار مازاد تقاضا را نیز برای اجاره مسکن، خرید مایحتاج خوراکی و دارو و حتی نان، میتواند به طور کامل اقتصاد ایران را با دستفرمان فعلی از پای در بیاورد و به تشدید تورم ناشی از طرف تقاضا منجر شود. در حالی که این وضعیت در صورت وجود یک مدیریت استاندارد اقتصادی میتوانست با تقاضای همین ۱۰ میلیون نفر نیروی کار افغانستانی در ایران برای ریال، باعث تقویت قدرت پول ملی شود ولی این فرصت همانند سایر فرصتها به ضد خودش بدل میشود و در نتیجه آژیر زرد را برای اقتصاد کشور به صدا در میآورد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد