آنهایی که کمر به قتل کتابفروشی‌ها بستند

در سال‌های اخیر کتابفروشی‌های بسیاری یکی پس از دیگری تعطیل شده‌اند،‌ از میان آنهایی که روی پا هستند‌، معدود کتابفروشی‌هایی رونق دارند و مابقی به دشواری و از فروش لوازم‌التحریر و اکسسوری روزگار می‌گذرانند،‌ در شهرستان‌ها وضع به مراتب بدتر است. صنعت نشر در سال‌های اخیر با موانع و مشکلات اقتصادی بسیاری روبه‌رو بوده است، با این حال فعالان این عرصه کوشیده‌اند تا به حیات خود به هر نحو ممکن ادامه دهند‌، در این میان کتابفروشان که حلقه نهایی صنعت نشر به شمار می‌روند،‌ با مشکلات بیشتری دست و پنجه نرم می‌کنند. از یک سو کُمیت فرهنگ کتاب و کتابخوانی با وجود دو دهه تلاش همچنان می‌لنگد و از سوی دیگر شرایط اقتصادی حال حاضر دست خیلی‌ها را از کتاب کوتاه کرده است. با این حال در سال‌های اخیر اقبال جامعه ایرانی به کتاب و مطالعه بیشتر از گذشته شده است. اما طبق آمارهای رسمی همچنان دسترسی به کتاب در ایران با نواقصی همراه است،‌ بنا به گفته معاون فرهنگی وزارت ارشاد بیش از نیمی از مردم کشور به کتابفروشی‌ها دسترسی ندارند.
توسعه ویترین کتاب در سطح کشور یکی از خواسته‌های بحق فعالان نشر در سال‌های گذشته بوده است. توسعه کتابفروشی‌ها اگرچه در تهران و در شهرهای بزرگ با سرعت بیشتری حرکت کرده، اما در شهرستان‌ها و نقاط کمتر برخوردار موفقیت‌ها ناچیز است. سرمایه‌گذاری برای تاسیس یک کتابفروشی به نظر می‌رسد که راهی پرخطر است زیرا در سال‌های اخیر اقتصاد کتابفروشی‌ها صدمات بسیاری دیده و بسیاری از آنها تعطیل شده‌اند یا تغییر کاربری داده‌اند،‌ وقتی پای درد و دل کتابفروشان بنشینیم،‌ خواهیم دید که عوامل مختلفی برای عدم موفقیت کتابفروشی‌ها در ایران وجود دارد، بسیاری از کتابفروشان به حضور پلتفرم‌ها در بازار فروش کتاب‌سازان اشاره می‌کنند؛ غول‌هایی که در سایه اهمال سال‌های اخیر وزارت ارشاد در صدور مجوزها سربرآورده‌اند و حالا بازار صنعت نشر را بلعیده‌اند. از سوی دیگر برخی نیز به رقابت نابرابر با ناشران مطرح و خوشنام حوزه کتاب که به دلیل مشکلات اقتصادی خود اقدام به فروش مستقیم آثارشان آن ‌هم با تخفیف به مخاطبان می‌کنند، خرده می‌گیرند اما موضوعی که این روزها به عنوان مهم‌ترین عامل از آن یاد می‌شود،‌ فروش با تخفیف کتاب است،‌ چه توسط ناشر‌، چه ناشر کتابفروش‌ها و چه پلتفرم‌های مجازی. پس عوامل مختلفی برای پاسخ به این پرسش که چرا کتابفروشی‌ها در ایران جان نمی‌گیرند،‌ وجود دارد،‌ عواملی که این روزها گریبان بسیاری از کتابفروشی‌ها در تهران و شهرستان‌ها شده و عمدتا کتابفروشی‌های خرد را بیشتر درگیر کرده است. در این وانفسا ضرورت حمایت از راه‌اندازی و حیات کتابفروشی‌ها بیش از هر دوره دیگری احساس می‌شود،‌ اگرچه در سال‌های اخیر قوانینی نیز به منظور تسهیل راه‌اندازی کتابفروشی‌ها در شهر به تصویب رسیده است و مسوولان نیز تلاش‌هایی برای حمایت داشته‌اند، اما اهالی این حرفه معتقدند که این قوانین به تنهایی نمی‌توانند کاری از پیش ببرند. از همین رو است که این روزها در شهر کتابفروشی‌ها فریاد می‌زنند که می‌خواهم زنده بمانم. در سوی دیگر ماجرا حمایت از پابرجا ماندن کتابفروشی‌های فعال است که به نظر می‌رسد تنها نیازمند ورود دولت‌ها نیست،‌ بلکه بیشتر نیازمند همراهی و همدلی بیشتر صنف است،‌ اینکه حلقه‌ای از صنف برای نفع بیشتر به زیان حلقه‌ای دیگر فعالیت کند‌، در درازمدت کل بدنه نشر را با مشکل مواجه می‌کند و فعالیت همه اجزای این چرخه را به مشکل می‌اندازد.