20 - 07 - 2024
آنسو بهشت، این طرف جهنم
اجرای پروژههای داپ و گاپ روی رودهای دجله، فرات و ارس منجربه مهار آب در بالادست شده و مشکلات زیستمحیطی بسیاری را در کشورهای پایین دست ایجاد کرده با این خبری از دیپلماسی آبی از سوی ایران نیست.
بازار در گزارشی مینویسد: اختلاف بر سر اقدامات سازهای کشور ترکیه برای مهار آبهای سطحی از بیش از یکدهه قبل بالا گرفته است. کشورهای منطقه، خصوصاً عراق بر سر ابر پروژه «گاپ» در سرشاخههای دجله و فرات با همسایه شمالیشان، ترکیه بهاختلاف خوردهاند. از طرفی ایران نیز بهدلیل آنکه از تبعات ثانویه سدسازی در بالادست دجله و فرات آسیب میبیند نیز به این اعتراض پیوسته است. اما ترکیه بهدنبال آنچه «توسعه آبمحور» خوانده، طرحهای بلندپروازانه دیگری را در سر میپروراند. ابرپروژهای دیگر به نام «داپ» در شرق ترکیه در دست اجراست که بخشی از این پروژه به مهار آب در حوضه آبریز رودخانه ارس مربوط میشود؛ رودخانهای مرزی که امروزه علاوهبر موضوع آلودگی آن، رقابت کشورهای منطقه بر سر بهرهبرداری آب آن نیز از مهمترین مسائل هیدروپلیتیکی منطقه محسوب میشود. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که ترکیه با اجرای این طرحها به نوعی سعی دارد که قدرت خود در منطقه را افزایش داده و از آن به عنوان ابزاری برای فشار روی همسایگان خود استفاده کند. سدسازیهای ترکیه و اثرات مخرب آن بر کشورهایی همچون عراق حالا صدای اعتراض بسیاری از علمای عراقی را هم درآورده است. درویش فعال محیطزیست که سد سازیهای ترکیه در سر شاخه دخله و فرات را یکی از مهمترین عوامل نابودی اکولوژیست عراق و سوریه میداند، به بازار گفت: افزایش چشمههای گردوغبار باعث شد که بیش از ۴میلیون هکتار از اراضی کشاورزی در ایران، عراق و سوریه نابود شده و صدها تالاب در این کشورها خشک شود.
این کارشناس محیطزیست با بیان اینکه کشورهای عراق و سوریه به مرز فروپاشی اکولوژیست خود رسیدهاند، ادامه داد: بررسیهای انجامشده نشان میدهد که تعداد چشمههای تولید گردوخاک از ۶مورد در سال ۶۷ به حدود ۲۰۶ مورد ر سال ۸۸فزایش یافته است. همچنین مطالعات انجامشده در مرکز مطالعات خاک و آبخیزداری هم نشان میدهد که از سال ۸۸ تا حالا تعداد چشمههای تولید گردوغبار تا دوبرابر افزایش یافته است.
او با اشاره به این نکته که حقابه دجله و فرات از ۷۵۰مترمکعب بر ثانیه به یکسوم یعنی ۲۵۰مترمکعب در ثانیه کاهش یافته است، ادامه داد: نابودی و خشکسالی و افزایش ریزگردها تبعات سیاسیهای اجتماعی بسیاری را به همراه دارد. ضمن اینکه به اعتقاد من یکی از دلایل تنشهای سیاسی در کشورهایی همچون عراق و سوریه بیکاری کشاورزان در این کشورها بوده است.
درویش در ادامه گریزی هم به مساله آلودگی هوا بسیاری از کلان شهرهای ایران و افزایش ریزگردها اشاره کرد و گفت: از آنجایی که جهت باد در کشور ما از غرب به شرق است از خشکیها در بینالنهرین متاثر بوده و حالا ۲۵استان کشور درگیر ریزگردها شدهاند.
خواب وزارتخانههای نیرو و خارجه
ایران در این پنجدهه تقریبا هیچ فعالیت کارآمدی در حوزه دیپلماسی آب نکرده است. ایران در واقع صبر کرده که طرف مقابل هر کاری دوست دارد انجام دهد، بعد به این روند نهایتا اعتراض کند و هیچ دستاوردی نداشته است.
دولت ترکیه سهبرابر حجم آبی را که از این کشور به سمت کشورهای سوریه و عراق و رودخانههای دجله و فرات سرازیر میشود، مخزنسازی کرده است.
حالا آب در بالادست دجله و فرات قطع شد. جالب اینکه به صورت غیرمستقیم ایران در خوزستان و در هورالعظیم شاهد کاهش آب و خشکی تالاب بود. این ضرر از سوی ترکیه به ایران وارد شد. در ۳۰ تا ۴۰سال اخیر اقدامات سازهای سنگین در ترکیه شروع شد و به سرانجام رسید و تبعات آن علاوهبر سوریه و عراق به ایران نیز سرایت کرد.
درویش کارشناس محیطزیست معتقد است که وزارت نیرو و وزارت خارجه در حوزه دیپلماسی آبی عملکرد ضعیفی را از خود نشان دادند.
قربانیهای سدسازی
درویش که سدسازیها را یکی از عوامل اصلی خشکی تالابها و بروز بحران در اقلیم ایران میداند، گفت: خشکیدن دریاچه ارومیه، تالاب گاوخونی، بختگان، شادگان، جازموریان و غیره همگی قربانی سدسازیهای بیحساب و کتاب در کشور ما شدند. حالا هم شاید مسوولان دوست ندارند به این مساله که سدسازیهای ترکیه چه بلایی سر ایران و دو کشور دیگر درآورده اعتراف کنند، چراکه اینگونه عملکرد خود آنها هم به نوعی زیر سوال خواهد رفت. به همین دلیل وزارت نیرو مدام این مساله را انکار میکنند.
این کارشناس محیطزیست ادامه داد: اولین بار مسوولان وزارت نیرو سدسازیهای افغانستان را عامل خشکیدن هامون اعلام کردند و به نوعی تاثیر مخرب سدسازی در خشکاندن اعتراف کردند.
ترکیهایها در حوضه آبریز ارس نیز طرحهای بلندپروازانهای را طراحی و اخیرا اجرا کردهاند. نتیجه پروژههای آبی روی ارس، به این معناست که پس از ساخت تمامی سدهای برنامهریزیشده و در دست احداث، ترکیه قادر خواهد بود ۳میلیارد و ۷۴۳میلیون مترمکعب آب را در این حوضه آبریز فرامرزی مهار کند. این همان نکتهای است که درویش هم بدان اشاره کرده و میگوید: ترکیه همان بلایی که سر دجله و فرات آورده حالا روی ارس هم در حال تکرار کردن است. از آنجایی که ۴۶منبع آبی ارس در ترکیه قرار دارد، این کشور با سدسازی کاملا آب رودخانه ارس را مهار میکند و این تهدید جدی برای کشورهای آذربایجان، ارمنستان و ایران خواهد بود.
این فعال محیطزیست معتقد است که ایران باید تحرکات جدیتری انجام دهد که بلای افغانستان و طالبان در سیستان و بلوچستان بر سر آذربایجان نیاید.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد