آلودگی نفتی سواحل خزر را تهدید می‌کند

گروه انرژی- آلودگی نفتی دریای خزر خطرناک است؟ این سوالی است که هرچند هنوز پاسخ شفافی درباره آن وجود ندارد، با این حال کارشناسان نسبت به ادامه‌دار بودن آلودگی‌های نفتی کشورهای همسایه برای بزرگ‌ترین دریاچه جهان ابراز نگرانی می‌کنند. زنگ خطر کاهش سطح آب دریای خزر، مدت‌هاست به‌صدا در آمده است؛ اقدامات عملی که چندان پررنگ نیست؛ نه از طرف ایران و نه از طرف کشورهای همسایه. باوجود کنوانسیون خزر که کشورهای عضو درباره مسائل زیست‌محیطی مذاکرات جدی در سال‌های گذشته داشته‌اند، اما به نظر می‌رسد برخی کشورها چندان اهمیتی به مسائل زیست محیطی این دریاچه نمی‌دهند. طبق گزارش‌های رسمی، بیشترین آلودگی را جمهوری آذربایجان ایجاد کرده است زیرا ایران سهم زیادی از آلودگی‌های نفتی ندارد اما سایر کشورها همچون آذربایجان آلودگی نفتی را در حوزه‌های خود دارند و در کنار این مساله درگیر مقدار زیادی آلودگی‌های ناشی از مصالح صنعتی هستند که تصفیه نمی‌شوند و این آلودگی‌ها همگی وارد دریای خزر می‌شوند. اگرچه کنوانسیون تهران بین پنج کشور امضا شده است ولی کشورهای حاشیه دریای خزر بعد از یک تاخیر پنج‌ساله حدود دوسال است که دوباره فعالیت خود را در این کنوانسیون آغاز کرده‌اند. محمدابراهیم رییسی، کارشناس حوزه آب با بیان اینکه ورود فاضلاب به خزر منجر به افزایش فسفات و نیترات دریاچه شده است، به ایلنا گفت: اگر هنگام برداشت نفت آذربایجان‌، آلودگی نفتی وارد دریا شود به‌طور طبیعی وارد سواحل ایران می‌شود و این مساله‌ باید در مذاکرات دوکشور مورد توجه قرار گیرد. او درباره اوضاع عقب‌نشینی آب دریاچه خزر اظهار داشت: مهم‌تر از پیشروی یا پسروی آب دریا؛ کیفیت آن مهم و در معرض خطر است. اکنون خزر در حال تبدیل به حوضی بوده که مملو از آب آلوده و فاضلاب است، از یک طرف آلودگی نفتی آذربایجان است که به سواحل ما می‌رسد و از سوی دیگر فاضلاب شهرهای سواحل داخل کشور خودمان است که وارد دریا می‌شود.
حمل‌ونقل دریایی خزر از رونق افتاد
رییسی افزود: اکنون فارغ از پیشرفت و پسرفت؛ دریای خزر خواص اقتصادی خود را از باب تولید موجودات دریایی از دست می‌دهد و در عین حال رونق سابق را به لحاظ حمل‌ونقل دریایی ندارد؛ بنابراین بیش از اینکه نگران پیشرفت و پسرفت باشیم باید نگران شرایط خدمات اکوسیستمی که دریای خزر به ما ارائه می‌داد، باشیم، به‌طوری که در حال حاضر تعداد ماهی‌ها کم و به همان نسبت ماهیگیر زیاد شده و این موضوع روی شیلات خزر تاثیر گذاشته است. این کارشناس حوزه آب با بیان اینکه رشد بی‌رویه ساخت‌وساز ساحلی میزان زیادی از فاضلاب را وارد دریا کرده و جلبک سبز نیز ناشی از وجود نیترات و فسفات زیادِ داخل آب است، گفت: نتیجه پیشروی آب در سال‌های گذشته این بود که خیلی از ساخت‌وسازها را از بین برد اما اینکه نگران باشیم و اتفاقی مثل دریاچه ارومیه برای خزر اتفاق ژول‌ورنی بوده و یکی از دلایل آن این است که روسیه برای اینکه دریای خزر را از حالت بسته در بیاورد یک کانال احداث کرد و دریاچه به یک مجموعه بزرگ‌تری از آب‌های آزاد متصل شد، بنابراین اگر دلیل پسروی تناوب جلو و عقب رفتن دریا باشد برگشت‌پذیر خواهد بود و مباحثی مانند برداشت آب و آب‌شیرین‌کن‌ها باعث کاهش حجم آب خزر شده؛ کارشناسی نیست. وی با بیان اینکه تغییرات اقلیم، استفاده از آب زیرزمینی و هم سدهایی که احداث شده در پسروی آب دریا موثر بوده، خاطرنشان کرد: کلیت آثار اقتصادی عقب رفتن خزر کم‌کم در خلیج گرگان مشاهده می‌شود به‌طوری که این منطقه در حال تبدیل به منشأ گردوغبار است و حتما به استان‌های ساحلی ضربه اقتصادی می‌زند.
۵۸‌هزار میلیارد تومان خسارت گرد و غبار
رییسی با بیان اینکه گردوغبار حدود ۵۸‌هزار میلیارد تومان به کشور آسیب وارد می‌کند، افزود: این میزان خسارت یک‌دهم درصد از جی‌دی‌پی کشور است، مازندران و گلستان 5/4‌درصد از جی‌دی‌پی کشور را دارند و اگر بابت گردوغبار به این استان‌ها خسارت وارد کند ۲‌هزار میلیارد تومان فقط از این قضیه ضرر خواهیم کرد ضمن اینکه اگر فرآیند عقب رفتن دریا ادامه داشته باشد بنادر هم باید جلوتر بروند و هزینه اضافه دارد.
به گفته وی، همانگونه که تعداد ماهی‌های خزر کاهش پیدا کرده کاهش آب خزر روی درآمد گردشگری استان‌های شمالی نیز تاثیر دارد.