۴ سال مثبت در یک دهه!

«جهان‌صنعت»- معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران نگاهی بر وضعیت سرمایه‌گذاری در ایران طی دهه‌های ۸۰ و ۹۰ داشته است.
رشد و شکوفایی اقتصادی هر کشوری بسته به سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسب و منسجم است. اگر جریانات پولی و وجوه سرگردان به سمت امور تولیدی هدایت شوند، نتیجه آن رشد اقتصادی، افزایش تولید ناخالص ملی، ایجاد اشتغال، افزایش درآمد سرانه و در نهایت رفاه عمومی خواهد بود.
بنابراین تجربه کشورها نشان می‌دهد که رشد اقتصادی و افزایش رفاه در بلندمدت بدون جذب سرمایه‌گذاری شدنی نیست.
با این وجود، مشکلات و موانع ساختاری و اجرایی بی‌شماری از جمله تعدد قوانین، فقدان استراتژی معین، فراهم بودن بستر خروج سرمایه از کشور، افزایش تورم، رانت‌جویی و غیره در اقتصاد ایران وجود دارند که موجب افزایش ریسک سرمایه‌گذاری می‌شوند.
سرمایه‌گذاری
بررسی اتاق بازرگانی تهران از یک دوره ده‌ساله یعنی از سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۱ حکایت از این دارد که فقط در چهار سال ۱۳۹۳،۱۳۹۹، ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ رشد کل سرمایه‌گذاری اقتصاد ایران مثبت بوده است؛ به ترتیب معادل ۱/۷ درصد، ۲/۳ درصد، ۰۱/۰ درصد و ۷/۶ درصد. در همین بازه زمانی، نیمی از دوره رشد سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات مثبت و فقط طی سه سال رشد سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان مثبت بوده است.
این گزارش می‌افزاید: میانگین نرخ رشد سالانه سرمایه‌گذاری در حوزه ماشین‌آلات طی این بازه زمانی، منفی ۱/۷ درصد و در حوزه ساختمان نیز منفی ۶/۴ درصد است. همچنین طی سال ۱۴۰۱، رشد سرمایه‌گذاری در حوزه ماشین‌آلات به دلیل افزایش تولید کالاهای سرمایه‌ای در این حوزه و همچنین افزایش واردات این گروه کالایی، رشد مثبت و بالای ۴/۱۵ درصدی داشت. رشد سرمایه‌گذاری ساختمان در سال مزبور نیز ۲/۱ درصد بود.
نکته قابل تامل در بررسی روند رشد سرمایه‌گذاری در ایران در دهه ۸۰ این است که در این دوره میانگین رشد مثبت بوده است. در دهه ۹۰ ورق برگشته و به میزان قابل‌توجهی کاهشی و روند منفی شده است.
این گزارش نشان می‌دهد دلیل عمده فقدان رشد اقتصادی در دهه ۹۰، کاهش رشد سرمایه‌گذاری بوده است.
در نگاهی وسیع‌تر، سطح سرمایه‌گذاری در اکثر کشورهای در حال توسعه پایین است و همین موضوع مهم‌ترین دلیل پایین بودن رشد اقتصادی در این کشورها و گرفتار آمدنش در تله فقر است.
آن‌گونه که در متون اقتصادی آمده است، تله فقر زمانی ایجاد می‌شود که کاهش سرمایه رشد اقتصادی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و نظام اقتصادی برای رهایی از این تله به سرمایه قابل توجهی نیاز دارد.
سرمایه‌گذاری بخش خصوصی طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱
سرمایه‌گذاری انجام‌شده توسط بخش خصوصی ایران طی سال‌های ۹۰ تا ۱۴۰۱ با نوسانات و روند عمومی کاهشی همراه بوده است.
نرخ رشد سالانه سرمایه‌گذاری واقعی بخش خصوصی در این مدت منفی ۳/۵ درصد بوده است.
کمترین رقم سرمایه‌گذاری در ساختمان مربوط به سال ۹۷ و حدود ۲/۱۰۹ هزار میلیارد تومان بوده است. هرچند طی سه سال این رقم بهبود یافته، اما کماکان کمتر از ۵/۱۶۸ هزار میلیارد تومان سال ۹۰ بوده است.
کمترین رقم سرمایه‌گذاری ماشین‌آلات توسط بخش خصوصی در سال ۱۳۹۸ و حدود ۸۱ هزار میلیارد تومان بوده است.
داده‌های آماری در جداول بانک مرکزی گویای این حقیقت است که سرمایه‌گذاری مولد بخش خصوصی در حوزه ماشین‌آلات تضعیف شده است.