یک فرصت طلایی دیگر برای ایران

داده‌های اخیر نشان می‌دهد که واردات LNG اروپا در سال ۲۰۲۴ کاهش و در مقابل از طریق خط لوله افزایش یافته که این امر فرصت مناسبی برای ایران جهت فعال کردن دیپلماسی انرژی خود است.
انرژی‌پرس در گزارشی نوشت: در نتیجه جنگ روسیه و اوکراین، اروپا با بحران انرژی بی‌سابقه‌ای مواجه شد و کشورهای منطقه در مواجهه با خطر اختلال در عرضه گاز، فورا به دنبال جایگزینی برای آنها شدند. یکی از این راه‌حل‌ها افزایش شدید واردات گاز طبیعی مایع (LNG) از ایالات متحده بود. تامین‌کنندگان آمریکایی که به سرعت به افزایش تقاضا واکنش نشان دادند، صادرات محموله‌هایLNG را به بازار اروپا افزایش دادند و تا حدی شکاف ناشی از کاهش عرضه گاز خط لوله روسیه را پر کردند اما با گذشت زمان، به نظر می‌رسد اروپا در حال تغییر استراتژی خود بوده و توجه خود را به منابع سنتی و ظاهرا پایدارتر -گاز خط لوله – معطوف کرده است.
در بحبوحه درگیری در اوکراین و تحریم‌ها علیه روسیه، اروپا در سال‌های ۲۰۲3-۲۰۲۲ به طور فعال LNG خریداری کرد و به‌طور موقت وابستگی خود را به گاز خط لوله روسیه کاهش داد. با این حال، آخرین گزارش مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) نشان می‌دهد که این روند احتمالا کوتاه‌مدت باشد. در ژوئیه ۲۰۲۴، خرید LNG در اروپا ۲۶‌درصد نسبت به ماه قبل کاهش یافت و در مجموع به 34/6‌میلیون تن رسید که پایین‌ترین میزان از سپتامبر ۲۰۲۱ است.
عوامل متعددی در این افت از جمله کاهش در تقاضای کلی گاز، انباشت ذخایر قابل‌توجه در تاسیسات ذخیره‌سازی اروپا و عرضه پایدار یا حتی افزایش گاز خط لوله نقش داشتند. علاوه‌بر این، افزایش شدید شکاف قیمتی بین قیمت‌های لحظه‌ای LNG در منطقه آسیا-اقیانوسیه و اروپا نیز نقش داشته است. آسیا با اقتصاد رو به رشد و نیازهای انرژی خود، شرایط مطلوب‌تری را برای تامین‌کنندگان LNG ارائه کرد که منجربه تغییر مسیر قابل‌توجهی از حجم گاز مایع از اروپا به بازارهای آسیایی شد.
پایان دوران LNG
با کاهش واردات LNG، اروپا بار دیگر خرید گاز خط لوله خود را افزایش داده است. داده‌های ژانویه تا جولای ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که کشورهای اروپایی ۹۳‌میلیارد متر‌مکعب گاز وارد کرده‌اند که ۵‌درصد بیشتر از مدت مشابه سال ۲۰۲۳ است. افزایش عرضه از سه منبع کلیدی روسیه، نروژ و آذربایجان ثبت شده است.
روسیه، با وجود تحریم‌ها و تنش‌های سیاسی، همچنان یک تامین‌کننده مهم گاز برای اروپا است. در هفت ماه اول سال ۲۰۲۴، صادرات گاز روسیه از طریق خط لوله ترک استریم ۴۴‌درصد و از طریق مسیر اوکراین ۲۴‌درصد رشد داشته است. این داده‌ها نشان می‌دهد که باوجود تلاش‌های اروپا برای تنوع بخشیدن به عرضه، گاز روسیه عنصری مهم در تعادل انرژی این قاره باقی مانده است.
نروژ نیز یکی از باثبات‌ترین و قابل اطمینان‌ترین تامین‌کنندگان گاز به اروپا، تحویل خود را افزایش داد و 4/1‌میلیارد متر‌مکعب گاز به صادرات خود اضافه کرد. جمهوری آذربایجان نیز با موقعیت استراتژیک خود و پروژه کریدور گاز جنوبی، صادرات خود را 7/0‌میلیارد متر‌مکعب افزایش داد و موقعیت خود را در بازار انرژی اروپا تقویت کرد.
پاسخ به این سوال که چرا اروپا در حال بازگشت به گاز خط لوله بوده هنوز پیچیده است و پاسخ مستقیمی ندارد. از یک سو، گاز خط لوله منابع پایدارتری را ارائه می‌کند و عموما ارزان‌تر از LNG است، به‌ویژه زمانی که قیمت‌های LNG لحظه‌ای بسیار نوسان است. تحویل خطوط لوله به مسیرهای دریایی جهانی و زیرساخت‌های مرتبط وابسته نیست و خطرات مربوط به حمل‌و‌نقل و تدارکات را کاهش می‌دهد.
از سوی دیگر، افزایش عرضه گاز خط لوله ممکن است نشان‌دهنده این امر باشد که کشورهای اروپایی محدودیت‌های مرتبط با واردات LNG را تشخیص می‌دهند. با وجود مزایای ظاهری آن در زمان بحران، LNG دارای معایبی است، از جمله هزینه بالای زیرساخت برای دریافت و تبدیل مجدد به گاز و همچنین وابستگی به تقاضای جهانی و رقابت با بازارهای آسیایی.
جنبه سیاسی نیز در این امر قابل‌توجه است. این احتمال وجود دارد که اتحادیه اروپا، در پیگیری سیاست استقلال انرژی به حمایت از تنوع تامین‌کنندگان ادامه دهد اما در انتخاب شرکای انتخابی‌تر عمل کند. در این زمینه، صادرات گاز از روسیه و آذربایجان و همچنین تقویت موقعیت نروژ، تلاشی برای ایجاد یک سیستم تامین انرژی پایدارتر و متعادل‌تر به نظر می‌رسد.