«گوگل» انحصارطلب است

گروه فناوری- در سال‌های اخیر، جهان شاهد افزایش نظارت بر فعالیت‌های شرکت‌های بزرگ فناوری بوده است. در این میان، گوگل به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین شرکت‌های فناوری در جهان به شدت زیر ذره‌بین قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین وقایع در این زمینه، حکم دادگاه آمریکا علیه گوگل به اتهام انحصارطلبی در بازار جست‌وجو است. قاضی فدرال در آمریکا در پرونده ضدانحصار وزارت دادگستری آمریکا علیه گوگل در زمینه موتورهای جست‌وجو اعلام کرد که غول فناوری مستقر در مانتین ویو انحصارطلبانه رفتار کرده است. گوگل از طریق قراردادهای انحصاری از جمله با اپل برای ارائه موتور جست‌وجوی خود در آیفون مانع از رقابت منصفانه در بازار شده است. قاضی «آمیت مهتا» در بخشی از حکم 286 صفحه‌ای خود درباره پرونده وزارت دادگستری علیه گوگل اعلام کرد: «پس از ملاحظه دقیق و ارزیابی شواهد و مدارک، دادگاه به این نتیجه رسیده که گوگل انحصارطلب است و مانند انحصارطلب‌ها رفتار کرده تا انحصار خود را حفظ کند. این شرکت ماده 2 از قانون شِرمن را نقض کرده است.» گوگل، شرکت فناوری آمریکایی که در سال 1998 تاسیس شد، امروزه به عنوان موتور جست‌وجوی اصلی در اینترنت شناخته می‌شود. این شرکت با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته، به کاربران این امکان را می‌دهد تا به سرعت و به طور دقیق به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. با این حال، همین تسلط بر بازار جست‌وجو باعث شده که گوگل متهم به سوء‌استفاده از قدرت بازار خود برای جلوگیری از رقابت شود. اتهامات علیه گوگل بر این اساس است که این شرکت با استفاده از موقعیت برتر خود در بازار جست‌وجو، به طور عمده رقبا را از میدان به در کرده است. این حکم پیروزی بزرگی برای وزارت دادگستری ایالات متحده محسوب می‌شود که گوگل را به انحصارطلبی در بازار جست‌وجوی آنلاین متهم کرده بود. با این ‌حال قاضی با تمام ادعاهای دولت موافقت نکرده است؛ برای مثال او این ادعا را که گوگل در بخش خاصی از بازار تبلیغات انحصار ایجاد کرده، رد کرد، اما پذیرفت که این شرکت در بخش خدمات عمومی جست‌وجو و تبلیغات متنی در جست‌وجو سلطه دارد.
گوگل در دفاع از خود استدلال می‌کند که این شرکت به سادگی خدمات برتر را ارائه می‌دهد و قراردادهای موتور جست‌وجوی پیش‌فرض آن نقض ضدانحصارگری محسوب نمی‌شود. این شرکت همچنین ادعا کرد که یک تعریف گسترده‌تر از بازار جست‌وجو باید شامل سایر غول‌های فناوری مانند «تیک‌تاک» و «آمازون» باشد. یکی دیگر از مسائل بحث‌برانگیز در طول این محاکمه، رویه گوگل در حذف ارتباطات داخلی و تنظیم خودکار تاریخچه چت (گفت‌وگو) برای عدم حفظ پیام‌ها بود. وزارت دادگستری ادعا کرد که این تلاش عمدی توسط گوگل برای پنهان کردن اطلاعات بالقوه آسیب‌رسان بوده است. پرونده علیه گوگل که در ابتدا توسط وزارت دادگستری در سال ۲۰۲۰ تشکیل شد، بعدا به بیش از ۱۸ ایالت و منطقه گسترش یافت. کنت دینتزر وکیل دولت در جریان آغاز این محاکمه تاکید کرد که این محاکمه درباره «آینده اینترنت» است. در حالی که این محاکمه بیشتر پشت درهای بسته برگزار شد، منتقدان، گوگل را به تلاش برای سرکوب گفتمان عمومی و پوشش رسانه‌ای متهم کردند. گوگل نیز با این استدلال که برخی اسرار تجاری قابلیت فاش شدن داشته‌اند، از عدم دسترسی عمومی به برخی شواهد و شهادت‌ها حمایت کرد. در پی صدور این حکم، «لتیتیا جیمز» دادستان کل نیویورک، این تصمیم را به عنوان یک پیروزی بزرگ در برابر قدرت کنترل نشده شرکت‌ها جشن گرفت. او گفت: این یک پیروزی بزرگ برای جلوگیری از قدرت کنترل نشده شرکت‌ها در سرکوب رقابت و کنترل داده‌ها و حریم خصوصی است. در عین حال، گوگل در اواخر سال ‌جاری با یک شکایت ضدانحصارگری دیگر روبه‌رو می‌شود که روی شیوه‌های تبلیغاتی خود و اینکه آیا فناوری‌های تبلیغاتی کلیدی را در انحصار خود درآورده است، تمرکز خواهد داشت. این مورد آتی می‌تواند روی شیوه‌های تجاری گوگل و تاثیر آن بر چشم‌انداز دیجیتال تاثیر بیشتری بگذارد.
از طرفی یکی از مهم‌ترین افشاگری‌های این پرونده، میزان پرداخت‌های گوگل به اپل برای تضمین جایگاه پیش‌فرض موتور جست‌وجوی خود در مرورگرهای گوشی آیفون بود. بنابر اطلاعات به‌دست‌آمده، این شرکت ۳۶‌درصد از درآمد تبلیغات جست‌وجو از سافاری را با اپل تقسیم می‌کند. فقط در سال ۲۰۲۲، گوگل ۲۰‌میلیارد‌ دلار برای حفظ موقعیت خود به‌عنوان مرورگر پیش‌فرض، به اپل پرداخت کرد. قاضی مهتا انحصارگرا بودن گوگل در جست‌وجوی عمومی را بسیار بادوام توصیف کرد و نوشت که این انحصار از حدود ۸۰‌درصد در سال ۲۰۰۹ به ۹۰درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است. او افزود برای مقایسه بهتر است بدانید که بینگ کمتر از ۶‌درصد سهم بازار را دارد.
هنوز مشخص نیست که این نتیجه‌گیری چه تاثیری بر آینده کسب‌وکار گوگل خواهد داشت. سرنوشت این شرکت در مرحله بعدی فرآیندهای قضایی مشخص خواهد شد اما می‌توان پیش‌بینی کرد که گوگل مجبور به توقف فعالیت بخش‌هایی از کسب‌وکار خود شود یا حتی کسب‌وکار جست‌وجویش را جدا کند. گوگل قرار است درباره این حکم درخواست تجدیدنظر کند. رییس امور جهانی این شرکت در بیانیه‌ای گفت: «این تصمیم نشان می‌دهد که گوگل بهترین موتور جست‌وجو را دارد اما نتیجه می‌گیرد که ما نباید کاری کنیم که این سرویس به‌ راحتی در دسترس عموم قرار بگیرد.» مدیر بخش ضدانحصار وزارت دادگستری نیز اعلام کرد: «این تصمیم مهم گوگل را مسوول می‌داند و مسیر نوآوری را برای نسل‌های آینده هموار می‌کند و موجب حفاظت از دسترسی به اطلاعات برای همه آمریکایی‌ها می‌شود.» شرکتDuckDuckGo که مدیر آن در این پرونده علیه گوگل شهادت داده بود نیز از این رای استقبال کرد. بخش مهمی از این دادگاه مربوط به مساله قراردادهای گوگل با تولیدکنندگان گوشی و مرورگرها ازجمله اپل بود. در جریان رسیدگی به این پرونده اعلام شد گوگل سال 2022 حدود 20‌میلیارد‌ دلار به اپل پرداخت کرده است تا موتور جست‌وجوی این شرکت به‌ صورت پیش‌فرض در آیفون به کاربران ارائه شود. گوگل به ‌زودی در زمینه بازار فناوری تبلیغات آنلاین نیز باید در پرونده‌ای جداگانه به‌ دلیل شکایت وزارت دادگستری به دادگاه برود.
از سوی دیگر «دونالد ترامپ» در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز به گوگل هشدار داد که به‌ دلیل بی‌مسوولیتی‌هایش ممکن است توسط کنگره تعطیل شود. این اظهارات در حالی مطرح شد که برخی سرمایه‌گذاران «سیلیکون‌ولی» حمایت خود را از ترامپ اعلام کردند. دونالد ترامپ به «ماریا بارتیرومو» گفت: «گوگل باید مراقب باشد زیرا بسیار بی‌مسوولیت بوده است.» او احساس می‌کند که «گوگل دارد به تعطیلی نزدیک می‌شود»، چون کنگره این وضعیت را تحمل نخواهد کرد. البته ترامپ این جملات را پس از اشاره به تماس تلفنی مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا بیان کرد. او اخیرا فیس‌بوک را «دشمن مردم» نامیده بود. به نظر می‌رسد که ترامپ از عملکرد گوگل در مدیریت محتواهای مربوط به خود ناراضی است و این اظهارات را در پاسخ به بی‌توجهی گوگل به او بیان کرده است. گروهی از سرمایه‌گذاران سیلیکون‌ولی نیز نگرانی‌های خود را در مورد قدرت گوگل ابراز کرده‌اند. «مارک آندریسن» و «بن هوروویتز» اعلام کرده‌اند که گوگل احتمالا قدرتمندتر از 95‌درصد کشورهای جهان است. «پیتر تیل» سال‌هاست که اقدامات ضدگوگل را تامین مالی می‌کند و حتی یک بار این شرکت را «خائن» نامیده بود.
برخی محافظه‌کاران از نحوه مدیریت محتوای پلتفرم‌های بزرگ ناراضی هستند. آنها معتقدند که نتایج جست‌وجوی گوگل تهدیدی بزرگ برای دموکراسی است و می‌گویند: «آیا گوگل نیاز دارد که «یوتیوب» را داشته باشد؟ آیا گوگل نیاز دارد تمامی این پلتفرم‌های دیگر را که زیر چترش قرار دارند، داشته باشد؟» این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که دادگاه عالی اخیرا حکم داده است که بیشتر اقدامات مربوط به مدیریت محتوا تحت قانون آزادی بیان محافظت می‌شوند. اظهارات ترامپ و نگرانی‌های محافظه‌کاران در مورد گوگل نشان‌دهنده نگرانی‌های عمیق‌تر در مورد نحوه مدیریت محتوای آنلاین و تاثیر آن بر دموکراسی است. با توجه به قدرت بالای گوگل در انتشار اطلاعات، این مسائل باید با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرد. در نهایت حکم تاریخی دادگاه آمریکا علیه گوگل به اتهام انحصارطلبی در بازار جست‌وجو، نقطه عطفی در نظارت بر فعالیت‌های شرکت‌های بزرگ فناوری است. این حکم نه‌تنها تاثیرات گسترده‌ای بر گوگل دارد،‌ بلکه می‌تواند به تغییرات گسترده‌تری در بازار فناوری و سیاست‌های ضدانحصاری منجر شود. با توجه به اهمیت این موضوع، نظارت بر روند اجرای این حکم و واکنش‌های گوگل و سایر بازیگران بازار، همچنان ادامه خواهد داشت.