گفتمان دولت سیزدهم

انتهای هفته گذشته بود که در گزارشی با عنوان «جای خالی گفتمان» به بررسی راهبردها و سیاست‌های کلان دولت سیزدهم در بازه زمانی حدوداً‌ دوساله از عمر چهارساله این دولت پرداختیم؛ گزارشی که در آن، علاوه‌بر گفت‌وگو با جلال میرزایی به‌عنوان تحلیلگری نزدیک به جریان اصلاحات، ازقضا از آنچه ناصر ایمانی، تحلیلگر اصولگرا و از چهره‌های حامی دولت گفته بود بهره بردیم و جالب آنکه هم میرزایی که به‌عنوان یکی از استادان علوم سیاسی کشور و نمایندگان پیشین مجلس بیشتر به جریان اصلاحات قرابت دارد و هم ناصر ایمانی که از چهره‌های شناخته‌شده جریان اصولگرایی و روزنامه‌نگاران منتسب به جناح راست به حساب می‌آید، اتفاق‌نظر داشتند که دولت سیزدهم هنوز پس از سپری کردن حدود نیمی از عمر چهارساله‌اش، نتوانسته راهبرد و گفتمانی دقیق ارائه دهد و این راهبرد را به‌عنوان نقشه‌ راه برای تحقق اهدافش عملیاتی کند. آن گزارش انتقادی یا به بیان دقیق‌تر انتقادهایی که یک تحلیلگر اصلاح‌طلب و یک تحلیلگر اصولگرا در نقد عملکرد دولت مطرح کردند، حالا روابط عمومی ریاست‌جمهوری را به واکنش واداشته است؛ واکنشی در قالب بیانیه‌ای مفصل خطاب به جناب آقای محمدرضا سعدی مدیرمسئول محترم روزنامه «جهان صنعت» که روابط عمومی ریاست‌جمهوری آن را در ۵ بند و یک موخره تدوین کرده و آنچه پس از این مقدمه مختصر در ادامه می‌خوانید، متن کامل این جوابیه است.
احتراماً، در پی طرح برخی مطالب نادرست و نسبت‌های ناروا به عملکرد دولت مردمی ذیل یادداشتی با عنوان «جای خالی گفتمان» در صفحه اول آن روزنامه در تاریخ ۱۵/۱/۱۴۰۲، موارد ذیل به‌عنوان جوابیه ایفاد می‌گردد و لازم است برابر با ماده ۲۳ قانون مطبوعات، منطبق با شرایط مندرج در متن قانون مزبور، در اولین شماره پس از دریافت، منتشر شود.
۱- هسته مرکزی یادداشت موردنظر، بر ادعایِ عدم برخورداری دولت مردمی از «گفتمان» استوار است و البته در بخش‌های مختلفی از یادداشت، مفهوم گفتمان، با مفاهیم دیگری همچون «راهبرد» هم‌معنی یا هم‌ارز تلقی شده است.
داوری درباره گفتمان دولت، در درجه اول نیازمند توافق در خصوص چارچوب معنایی این عبارت است. گفتمان به معنای برنامه یا راهبرد نیست. گفتمان در حقیقت به معنای یک مفاهمه زبانی است که واجد اهداف سیاسی و اجتماعی و دارای مابه‌ازاهای مشخص در میدان است؛ نوعی نظام معنایی ساختارمند که بر تمام ابعاد و جوانب سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها اثر می‌گذارد. دولت سیزدهم از متن مردم برخاسته است، لذا گفتمانِ آن نیز مردم‌محوری و عدالت‌گستری است. اساساً گفتمان دولت مردمی بیش از آنکه الصاقی باشد، یک مفهوم برآمده از جوهره این دولت و رویکردهای رییس‌جمهور محترم است. کاربست عبارت‌هایی همچون «دولت مردمی و عدالت‌محور» یا «عدالت و جمهوریت» که پیش از این در توصیف دولت سیزدهم یا رویکردهای مبنایی آن به کار رفته است، به گفتمان دولت اشاره دارد. گفتمانی که در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ترجمانی دارد که حائز اهمیت است و ترسیم دقیق مختصات و چارچوب‌های آن از سوی بازوهای مطالعاتی دولت انجام می‌گیرد.
۲- در بخش دیگری از یادداشت، نویسنده محترم هم از جانب خود و هم از جانب دیگران ادعای تاثیرپذیری دولت از برخی گروه‌ها یا احزاب سیاسی خاص را مطرح کرده است. دولت چنان‌که پیش از این نیز بارها از سوی رییس‌جمهور محترم مورد تاکید قرار گرفته، وابسته به حزب و جناح خاصی نیست و خود را نماینده و خدمتگزار تک تک آحاد ملت ایران فارغ از نظرگاه‌های سیاسی می‌داند. دولت البته مشورت همه نخبگان و چهره‌های سیاسی از جناح‌های مختلف و گفت‌وگوی مستمر با آنها در خصوص مسائل مهم کشور را مغتنم می‌داند و پیش از این نیز نشست‌های مشورتی متعددی با حضور رئیس‌جمهور و سایر مسئولان ارشد در حوزه‌های مختلف برگزار شده است. با این حال، سازوکار تصمیم‌سازی‌ها در دولت مردمی، چه در سطح تصمیمات کلانِ دولت و چه در سطح اجزایی همچون وزارتخانه‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی مبتنی بر یک الگوی روش‌مندِ کارشناسی و نخبگانی است و ادعای تاثیرگذاری هیچ حزب و جناحی در این سازوکار نه‌تنها صحت که اساسا امکان ندارد.
۳- انتساب صفتِ «بی‌تصمیمی» به دولت مردمی در حالی از سوی نویسنده انجام گرفته که این دولت بعضا تصمیمات کلیدی و جسورانه‌ای را در سطح ملی اتخاذ و اجرایی نموده است که دولت‌های پیشین بیشتر به دلیل ملاحظات سیاسی زیر بار اجرای آنها نمی‌رفتند. یک نمونه از این تصمیمات، موضوع اصلاح تخصیص یارانه‌های کالاهای اساسی بود که علی‌رغم وجود تکلیف قانونی و خسارت‌های مستمر به کشور و بیت‌المال، پیش از دولت مردمی از اجرای آن استنکاف شده بود. به عنوان مثال صرفا در موضوع اصلاح تخصیص یارانه نان، تصمیم دولت در اصلاح نحوه تخصیص یارانه، منجر به هزاران میلیارد تومان صرفه‌جویی از محل بیت‌المال گردید.
۴- ادعای سردرگمی دولت در سیاست خارجی در حالی در یادداشت مورد نظر مطرح شده است که این دولت از ابتدای استقرار با شعار توازن‌بخشی به روابط خارجی، اولویت یافتن اصل همسایگی و تلاش برای توسعه روابط با پیمان‌های راهبردی و قدرت‌های نوظهور، رویکرد کاملا روشنی داشته و سیاست‌های عملیاتی خود را نیز بر اساس همین رویکرد تعیین و اجرایی کرده است. توسعه روابط تجاری با همسایگان، تعمیق روابط با قدرت‌های نوظهور، عضویت در پیمان‌های راهبردی از جمله شانگهای و‌… از جمله دستاوردهای این رویکرد دولت مردمی در سیاست خارجی است.
۵- دولت مردمی، دست یاری به سوی همه رسانه‌های کشور و فعالان عرصه اطلاع‌رسانی دراز کرده است و معتقد است مقابله با هجمه رسانه‌ای دشمن و جریان‌سازی‌های دروغین، گزارشگری صادقانه رویدادها و اخبار کشور و آرامش‌بخشی به افکار عمومی، جز به کمک رسانه‌های داخلی و کنشگری مسئولانه و همدلانه آنان ممکن نیست. با این حال، از رسانه‌ها انتظار می‌رود، در نقد عملکرد دولت، ضمن رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای و مصالح عمومی و منافع ملی کشور، در چارچوب انصاف عمل نمایند.
انتساب همه مشکلات و نابسامانی‌ها به دولت، در بحبوحه جنگ ترکیبی و هجمه همه‌جانبه دشمن علیه اقتصاد ملی و سایر بنیان‌های کشور چه در قالب تحریم‌ها و چه در قالب برنامه‌ریزی‌های مغرضانه‌ای که در ماه‌های گذشته دنبال شد، علاوه بر اینکه منصفانه نیست، بلکه به نوعی تبرئه دشمنان به شمار می‌آید و گام برداشتن بر خلاف منافع ملی است.