گردشگری؛ کلید قفل دیپلماسی

نادر نینوایی- صنعت گردشگری ایران در این سال‌ها تحت‌تاثیر تحریم‌های بین‌المللی، تنش‌ها با غرب و البته جنگ‌ها و تغییر و تحولات خاورمیانه، وضعیت مطلوبی نداشته است.
رییس جامعه هتلداران ایران اخیرا از متوسط اشغال زیر 25‌درصد هتل‌ها خبر داده و صدور هشدار از سوی برخی کشورها در خصوص سفر به ایران نیز عرصه را بر فعالان اقتصادی صنعت گردشگری تنگ‌تر از قبل کرده است.
به بیان دیگر می‌توان گفت روابط پرتنش دیپلماتیک و چالش‌های حوزه، تاثیر خود را بر گردشگری کشور گذاشته است و باید به فکر چاره‌ای برای خروج از این شرایط بود.
پیش از این محمدجواد ظریف، معاون راهبردی رییس‌جمهور از تاثیر متقابل گردشگری و دیپلماسی بر یکدیگر گفته بود و این مساله را پیش کشیده بود که همان‌گونه که دیپلماسی می‌تواند زمینه‌ساز بهبود وضعیت گردشگری کشور و ورود گردشگران بین‌المللی باشد، گردشگر خارجی نیز با ورود به ایران بینشش در مورد کشورمان تغییر کرده و همین امر می‌تواند زمینه‌ساز بهبود دیپلماسی شود.
تاثیر دوسویه دیپلماسی و گردشگری
کامیار اسکندریون، عضو جامعه هتلداران ایران در خصوص اثرگذاری متقابل دو حوزه گردشگری و دیپلماسی بر یکدیگر گفت: 100‌درصد موافق تاثیر دوسویه دیپلماسی و گردشگری هستم. گردشگری ابزار صلح میان ملت‌هاست. یادم هست که سال‌ها قبل، همین موضوع شعار سازمان جهانی گردشگری هم بود. آمدن گردشگر خارجی به ایران و سفر گردشگر ایرانی به خارج، پایه‌های صلح را تقویت می‌کند. در تمام این سال‌ها بیشترین تاثیر را گردشگری بر دیپلماسی گذاشته است و به نظرم این دو برای صلح و دوستی، مکمل یکدیگر هستند و طبعا این روابط متقابل برای مقابله با ایران‌هراسی هم موثر است.
وی ادامه داد: در خصوص رفع ایران‌هراسی هم باید بگویم که در خارج از کشور تبلیغاتی انجام می‌شود و در نمایشگاه‌ها شرکت می‌کنیم اما آنچه که به عینه یک گردشگر خارجی بخواهد لمس کند و تاثیر 100درصدی روی او داشته باشد، سفر به ایران است. یعنی گردشگر خارجی باید ببیند تبلیغاتی که در خارج از کشور از سوی برخی رسانه‌ها می‌شود، صحیح نیست. تا زمانی که گردشگر خارجی این موارد را نبیند، واقعیت شرایط امروز ایران را درک نمی‌کند و ممکن است همچنان تحت‌تاثیر تبلیغات منفی علیه کشورمان باشد.
این فعال صنعت گردشگری درخصوص صحبت‌های تاثیر دوسویه دیپلماسی و گردشگری نیز گفت: در این سال‌ها شاهد آن بوده‌ام که گردشگرانی که به ایران آمده و از نزدیک شرایط را دیده‌اند، پذیرفته‌اند. به نظرم این حضور گردشگر خارجی خیلی مثبت‌تر از آن است که هزینه تبلیغات کنیم. باید بستری فراهم کنیم که گردشگران سراسر دنیا به ایران بیایند و از نزدیک شرایط را ببینند. به هر حال اینها به کشورشان بازگشته و برای ایران تبلیغ مثبت می‌کنند؛ بنابراین من با هر دو سوی فرمایش آقای ظریف موافق هستم.
وضعیت امروز بازار گردشگری ایران
این عضو جامعه هتلداران ایران در خصوص وضعیت امروز بازار گردشگری ایران و مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری شرایط کنونی در بخش سفر و گردشگری ابراز داشت: وضعیت باتوجه به فصل متغیر است؛ الان در جنوب کشور شاید افزایش گردشگر ورودی داشته باشیم اما در شمال کشور و مرکز وضعیت مطلوبی نیست. عموما علت کاهش سفرهای داخلی به توان اقتصادی مردم برمی‌گردد و اینکه نمی‌توانند سفر بروند.
وی خاطرنشان کرد: باتوجه به هزینه بالای واحدهای اقامتی در زمینه نگهداری و خرید و مواردی نظیر حقوق و دستمزد کارکنان، نرخ تمام‌شده واحد اقامتی خیلی گران است. در نتیجه این شرایط، امروز واحدهای اقامتی و هتل‌های کشور با کمترین سود و گاه باتوجه به بالا بودن هزینه‌ها بدون سود خدمت ارائه می‌دهند. به این ترتیب این بخش از صنعت آسیب می‌بیند و با این شرایط روزبه‌روز شاهد افت کیفیت خدمات خواهیم بود چرا که یک واحد اقامتی یا هتل باید ابتدا درآمد کسب کند تا بتواند خودش را سرپا نگه دارد و خدمات خود را به‌روزرسانی کند اما عملا مدتی است که این اتفاق نمی‌افتد.
فاصله گرفتن رقبای منطقه‌ای
از ایران
به تازگی آمار گردشگری ترکیه در سال ۲۰۲۴ اعلام و مشخص شد که این کشور ۶۱‌میلیارد دلار یعنی چیزی حدود دو برابر درآمد نفتی ایران از محل گردشگری درآمد داشته است. کشور قطر هم با وجود وسعت ناچیزش توانسته میزبان حدود پتج‌میلیون گردشگر خارجی باشد. در عربستان هم شاهد اجرای پروژه بلندپروازانه «نئوم» هستیم و امارات متحده عربی هم دستاوردهای مثبتی در حوزه درآمدزایی از محل گردشگری داشته است.
اسکندریون در پاسخ به این پرسش که جایگاه ایران را در این رقابت منطقه‌ای چگونه می‌بینید، ابراز داشت: ایران متاثر از بعضی مسائل سیاسی بین کشورهای منطقه رتبه خوبی در حوزه گردشگری ندارد و در این شرایط گردشگری کشور قابل مقایسه با ترکیه و امارات متحده عربی نیست. به هر حال سیاست‌های کشور به این شکل تبیین شده و دارد اعمال می‌شود.
وی افزود: «امیدوارم که به نقطه‌ای برسیم که شرایط برای رونق گردشگری مهیا شود. گردشگری ترکیه در این شرایط نابسمان اقتصادی به این آمار دست پیدا کرده که به نظرم فوق‌العاده است. در نهایت باید بگویم چنانچه بتوانیم آرام‌آرام به سمت رونق گردشگری پیش برویم برای اقتصادمان خیلی مفید خواهد بود. شاید نتوانیم در یکی، دو سال به شرایط مشابه دست پیدا کنیم اما به هر حال باید کار را از یک جایی شروع کرد.»
آنچه مسلم است چالش‌های دپلماتیک و اقتصادی و وضعیت معیشتی نامساعد مردم تحت‌تاثیر تحریم‌ها، اثر منفی خود را بر صنعت گردشگری ایران گذاشته است؛ در این شرایط برای برون‌رفت از وضعیت کنونی استفاده از ظرفیت متقابل دیپلماسی و گردشگری از یک‌سو و بهبود وضعیت اقتصاد و معیشت مردم از سوی دیگر می‌تواند زمینه‌ساز باز شدن قفل گردشگری داخلی و خارجی باشد.