29 - 01 - 2025
گرانی بلیت هواپیما
گروه حملونقل- خدمات ضعیف، کاهش کیفیت و افزایش بیسابقه قیمت بلیت هواپیما از جمله مشکلاتی هستند که مدتهاست صنعت حملونقل هوایی ایران را درگیر کردهاند. برخی کارشناسان معتقدند که ریشه اصلی این بحران به رای دیوان عدالت اداری برای آزادسازی نرخها بازمیگردد؛ تصمیمی که بهجای بهبود اوضاع، آشفتگی بیشتری را به همراه داشته است.
در آذرماه۱۴۰۲، دیوان عدالت اداری با شکایت شرکتهای هواپیمایی داخلی، رای به عدم دخالت ستاد تنظیم بازار در نرخگذاری بلیت هواپیما داد. این تصمیم به شرکتهای هواپیمایی اجازه داد تا قیمت بلیت را براساس سیاستهای داخلی خود تعیین کنند. ادعای اصلی شرکتها این بود که آزادسازی قیمتها به رقابتیتر شدن بازار و در نتیجه کاهش قیمتها منجر خواهد شد. اما بررسیها نشان میدهد که نتیجه این آزادسازی، افزایش قیمتها تا ۳۰۰درصد در برخی مسیرهای داخلی بوده است.
شرکتهای هواپیمایی در ابتدا مدعی بودند که آزادسازی نرخها موجب رقابت سالم و کاهش هزینهها برای مسافران خواهد شد. اما امروز، پس از گذشت هفتماه، نهتنها این وعدهها محقق نشده، بلکه بلیت هواپیما به کالایی لوکس تبدیل شده که بسیاری از مردم توانایی خرید آن را ندارند. قیمت بلیت در مسیرهایی مانند تهران- مشهد یا تهران-کیش به حدی افزایش یافته که سفر هوایی برای بخش عمدهای از جامعه غیرممکن شده است.
ضعف نظارت بر عملکرد شرکتهای هواپیمایی
یکی از اصلیترین مشکلات در آزادسازی نرخها، نبود نظارت کافی بر عملکرد شرکتهای هواپیمایی است. با توجه به اینکه بازار حملونقل هوایی ایران بهطور عمده در دست چند شرکت بزرگ قرار دارد، آزادسازی نرخها بهجای ایجاد رقابت، منجربه شکلگیری انحصار و افزایش بیرویه قیمتها شده است. در این شرایط، شرکتها با کاهش کیفیت خدمات و افزایش قیمتها، صرفا به فکر حداکثرسازی سود خود بودهاند.
افزایش بیرویه قیمت بلیت هواپیما، پیامدهای گستردهای برای مسافران و اقتصاد کشور داشته است. بسیاری از مردم که پیشتر از هواپیما بهعنوان گزینهای سریع و راحت برای سفرهای داخلی استفاده میکردند، اکنون بهناچار به سمت حملونقل جادهای یا ریلی سوق داده شدهاند. این موضوع علاوهبر کاهش رفاه عمومی، موجب فشار مضاعف بر سایر بخشهای حملونقل شده است. از سوی دیگر، کاهش تقاضای سفر هوایی میتواند تاثیر منفی بر گردشگری داخلی و کسبوکارهای مرتبط با آن داشته باشد.
برای بهبود وضعیت فعلی، بازنگری در سیاست آزادسازی نرخها ضروری است. دولت و نهادهای نظارتی باید با ایجاد چارچوبهای شفاف، از افزایش بیضابطه قیمتها جلوگیری کنند. همچنین لازم است نظارت دقیقتری بر عملکرد شرکتهای هواپیمایی اعمال شود تا کیفیت خدمات بهبود یابد و قیمتها منطقیتر شوند. علاوهبر این، توسعه زیرساختهای حملونقل ریلی و جادهای میتواند به کاهش وابستگی به حملونقل هوایی و افزایش گزینههای سفر برای مردم کمک کند.
باید توجه داشت رای دیوان عدالت اداری برای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، بهجای حل مشکلات، موجب بروز بحرانی جدید در صنعت حملونقل هوایی کشور شده است. اگرچه شرکتهای هواپیمایی از این رای منتفع شدهاند اما این تصمیم بار سنگینی بر دوش مردم و اقتصاد کشور گذاشته است. ضروری است که با اتخاذ تصمیمات هوشمندانه و اجرای نظارتهای دقیقتر، از ادامه این روند نگرانکننده جلوگیری شود. آینده صنعت حملونقل هوایی ایران در گرو اصلاحات اساسی و بازگشت به تعادل است؛ اصلاحاتی که هم منافع مردم و هم توسعه اقتصادی را در نظر بگیرد.
پیشینه ماجرای آزادسازی نرخ بلیت پروازها
مدیرکل دفتر بازرسی و حقوق شهروندی وزارت راهوشهرسازی 24دیماه سال گذشته یعنی حدود دوماه پس از گرانفروشی ایرلاینها از اعلام جرم علیه 9 شرکت هواپیمایی بخش خصوصی کشور بهدلیل گرانفروشی خبر داده و به تسنیم گفته بود: شرکتهای هواپیمایی موظف به رعایت نرخنامه مصوب سازمان هواپیمایی کشوری هستند، این نرخنامه خردادماه امسال به ایرلاینها ابلاغ شده و فروش بالاتر از این نرخها تخلف بوده و با آن برخورد خواهد شد. حسین مذنب با اشاره به گشت مشترک وزارت راهوشهرسازی و سازمان تعزیرات حکومتی از فرودگاه مهرآباد افزود: پس از دریافت شکایتهای مردمی از این فرودگاه بازدید به عمل آمد و دفتر دو شرکت هواپیمایی متخلف بهصورت موقت پلمب شد. مرجع قیمتگذاری بلیت هواپیمایی شورای عالی هواپیمایی است.
در ادامه نیز رییس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی از توقف اجرای رای دیوان عدالت اداری خبر داد که براساس آن با دستور رییس دیوان عدالت اداری رای این دیوان در خصوص آزادسازی قیمت بلیت هواپیما تا اطلاع ثانوی موقوفالاجرا شد.
تلاش مستمر ایرلاینها برای گرانسازی
در ادامه اما شرکتهای هواپیمایی دست از کار نکشیدند تا اینکه اواخر خردادماه امسال (26خرداد1403) رییس دیوان عدالت اداری در نامهای به وزیر راهوشهرسازی، درخواست اعمال ماده91 قانون نسبتبه رای مذکور در هیات تخصصی را واجد ایراد قانونی تشخیص نداد.
بر این اساس با شکایت برخی شرکتهای هواپیمایی، دیوان عدالت اداری رای داد که ستاد تنظیم بازار مجاز به نرخگذاری در بخش حملونقل هوایی داخلی نیست.
در نامه حکمت علی مظفری، رییس دیوان عدالت اداری به وزیر راهوشهرسازی آمده است: «با عنایت به صدور دادنامه شماره 140231390002458978 مورخ 21آذر1402 هیات عمومی دیوان عدالت اداری و با لحاظ مفاد ماده 109 قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی1402 دائر بر اجرای آرای صادره از هیات عمومی و اشاره به این امر که درخواست اعمال ماده91 قانون نسبتبه رای مذکور در هیات تخصصی مربوط طرح و اعضای محترم هیات تخصصی، رای صادره را واجد ایراد قانونی تشخیص ندادند، بنابراین ضمن رفع اثر از نامه شماره 200254702009000 مورخ 20دی1402، مقتضی است نسبت به اجرای رای صادره از هیات عمومی توسط مبادی ذیربط اقدامات لازم به عمل آید.
طبق آخرین اقدام در طرح دعوا در دیوان عدالت اداری ، دیوان اقدام به ابطال مصوبه ستاد تنظیم بازار کرد که براساس آن مقرر شده بود «حملونقل بار و مسافر هوایی مشمول قیمتگذاری بوده و افزایش قیمت آن منوط به هماهنگی با ستاد مزبور است.»
اظهارات وزیر پیشین راهوشهرسازی درباره آزادسازی نرخ بلیت هواپیما
اوایل تیرماه امسال مهرداد بذرپاش، وزیر پیشین راهوشهرسازی با اشاره به اینکه رای دیوان عدالت اداری در آزادسازی قیمت بلیت هواپیما اتفاق بسیار تلخی بود، گفته بود: دیوان برای این رای به برنامه پنجم توسعه که ششسال از آن گذشته، استناد کرده است. او افزود: در جلسهای که با دیوان عدالت اداری داشتیم عنوان شد که این قانون در مقطعی در دولت روحانی اجرا شده و قابل تعمیم است. او تاکید کرد: وقتی در حملونقل هوایی عرصه و تقاضا تراز نیست، نمیتوانیم آن را به بازار بسپاریم. از قوه قضاییه و سران قوا خواستهایم به این موضوع رسیدگی کنند، نمیتوانیم به مردم ظلم کنیم. متاسفانه طی روزهای اخیر نیز شاهد تلاطم جدی در این بخش هستیم. از این رو لازم است با مکانیسم قیمتگذاری، بازار را کنترل کنیم.
نظر ایرلاینها درباره پیامدهای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما
در عین حال شرکتهای هواپیمایی در مقابل انتقادات و نگرانیها به آزادسازی قیمت بلیت ادعا کردند آزادسازی به کاهش قیمتها منجر میشود نه افزایش. در همین رابطه بود که اسعدیسامانی، دبیر انجمن شرکتهای هواپیمایی اواخر تیرماه1403 در نشست خبری با اشاره به زیان شرکتهای هواپیمایی به واسطه نرخهای دستوری، اضافه کرد: این مساله شرکتهای هواپیمایی را بر آن داشت برای اجرای آزادسازی به دیوان عدالت اداری شکایت کنند.
در نهایت 21 آذرماه سال گذشته (1402) دیوان عدالت اداری دادنامهای را صادر و ستاد تنظیم بازار را از مداخله بازار منع کرد. متاسفانه پس از رای دیوان، وزارت راهوشهرسازی درخواست اعمال ماده91 کرد که این موضوع در هیات تخصصی دیوان مطرح شد. در نهایت این هیات رای داد درخواست اعمال ماده91 مبنای قانونی ندارد و رییس دیوان رای آزادسازی قیمت بلیت هواپیما را برای اجرا به وزارت راه ابلاغ کرد.
او با بیان اینکه اوایل تیرماه امسال با دریافت رای دیوان هماهنگی لازم برای آزادسازی نرخها با سازمان هواپیمایی کشوری انجام شد، اظهار کرد: براساس مصوبه اسفندماه سال گذشته شورای عالی هواپیمایی قیمت هر صندلی پروازی 40دلار تعیین شد. البته ما پیشنهاد نرخ هر صندلی پروازی را براساس هزینههای ایرباس 320، بوئینگ امدی و بوئینگ 737 بالغ بر 51 دلار داده بودیم که وزارت راهوشهرسازی در این زمینه همکاری نکرد. همانگونه که اشاره شد شرکتهای هواپیمایی پس از رای دیوان عدالت اداری، قیمت بلیت پروازهای داخلی را با معادل ریالی 40 دلار محاسبه و در سایتهای خود بارگذاری کردهاند. اسعدیسامانی با اشاره به تعیین سقف قیمت بلیت هواپیما از پایش روزانه بازار خبر داد و افزود: چنانچه مغایرتهای احتمالی در شبکه توزیع دیده شود و اگر ایرلاینی تخلفی کرده باشد اقدامات انضباطی اعمال خواهد شد. این اقدامات شامل اخطار، تعلق و در مرحله سوم لغو مجوز شرکتهای هواپیمایی است. در این راستا طی 25 روز گذشته 3 آژانس و سایت مربوطه بهدلیل عدم رعایت نرخ شرکتهای هواپیمایی، تعلیق شدهاند و در صورت مشاهده تخلف اقدامات لازم براساس ضابطه انجام خواهد شد. او تصریح کرد: تلاش داریم مطابق دستورالعمل موجود ایرلاینها طبق نرخ اعلامشده، عمل کرده و بر آن نظارت خواهند کرد. او بیان کرد: با آزادسازی قیمت بلیت هواپیما، نرخها کاهشی شده و شاهد هستیم در برخی مسیرها قیمتها نصف نرخهای مصوب ایرلاینهاست. به عنوان نمونه قیمت بلیت تهران- مشهد 7/2میلیون تومان است که دیروز 2/1میلیون تومان فروخته شد. یا بلیت مسیر پروازی 4/2 میلیونی بلیت تهران-شیراز با قیمت 800هزار تومان فروخته شده است. او با تاکید بر اینکه با آزادسازی قیمت بلیت هواپیما دست دلالان از بازار حملونقل هوایی کوتاه شد در خصوص اظهارات وزیر راهوشهرسازی درباره آزادسازی قیمت بلیت هواپیما گفت: انتظار داریم وزارت راهوشهرسازی به اجرای قانون مقید باشد. دیوان عدالت اداری رای داده که ستاد تنظیم بازار و دولت حق دخالت در قیمتگذاری حملونقل هوایی مسافری را ندارد.
انتقاد رییس سازمان حج از وضعیت پروازها
بهتازگی رییس سازمان حج و زیارت یکی از دغدغههای کاروانهای زیارتی عتبات عالیات عراق را تهیه بلیت هواپیما برای اعزام زائران عنوان کرد و گفت: افزایش قیمتها در پروازها به نحوی است که حتی برای کاروانهایی که قرار بوده هوایی به کشور بازگردند مشکلاتی را ایجاد کرده است. علیرضا بیات در شورای برنامهریزی و هماهنگی بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت این سخنان را مطرح کرد و از چالشهایی که در بازگشت زائران ایرانی از عراق بهدلیل گرانی و تهیه بلیت هواپیما پدید آمده است، سخن گفت.
مرتضی آقایی، معاون عتبات عالیات سازمان حج و زیارت نیز گفت: در سفرهای زیارتی عتبات عالیات عراق در مجموع هرچند نسبت به گذشته رشد داشتیم اما کاستیهایی وجود دارد که باید برای آن چارهاندیشی شود. درحال حاضر نرخ سفر هوایی از تهران به عراق به مدت هفت شب به مقصد شهرهای کربلا، نجف و کاظمین، از ۲۱میلیون تومان است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد