29 - 01 - 2025
کمبود دارو؛ معضلی که تکراری شده اما عادی نه
«جهانصنعت»- قیمت دارو تحت تاثیر عوامل مختلفی است که فقط بخشی از آن مربوط به هزینههای تولید میشود؛ هزینههایی مانند قیمت مواد اولیه، مواد جانبی و بستهبندی از جمله عواملی هستند که به طور مستقیم در قیمت دارو دخالت دارند اما عوامل دیگری مانند حملونقل و هزینههای جاری شرکتهای داروسازی نیز به صورت غیرمستقیم در این زمینه تاثیر دارند. قیمت برخی اقلام دارویی در هفتههای اخیر افزایش یافته و این ماجرا ابعاد مختلفی دارد که در نهایت فشار آن به بیماران وارد میشود. هرچند ناهماهنگی سازمان غذا و دارو با سازمانهای بیمهگر پایه منجر به قیمتگذاری و اعمال قیمتهای جدید و در نتیجه فشار مقطعی به بیماران شد اما یکی از ابعاد دیگر ماجرا این است که اگر قیمت دارو افزایش نداشته باشد، شرکتهای داروسازی قادر به تولید نخواهند بود و در نتیجه تامین دارو هم با مشکل مواجه شده و بازار دارویی تحت تاثیر کاهش تولید قرار میگیرد. این در حالی است که به دلیل مسائلی مانند حمایت از تولید داخل، عمده داروهای مصرفی، در کشور تولید میشود و سهم داروهای وارداتی به صورت محصول نهایی به حدود ۲درصد میرسد. فرآیند تولید دارو نیز مانند هر محصول دیگری به مسائل اقتصادی وابسته است اما اهمیت دارو را باید صدچندان بدانیم چرا که با جان بیماران ارتباط دارد. دارو از جمله تولیداتی است که به واردات مواد اولیه و در نتیجه نرخ ارز بستگی دارد و تغییر نرخ ارز دارو میتواند تاثیر نامناسبی در تولید بگذارد. به جز ماجرای ارز، تورم و افزایش قیمتها نیز تاثیر شدیدی بر فرآیند تولید دارو میگذارد. چند روز پیش دکتر هادی احمدی، مدیر روابط عمومی انجمن داروسازان ایران در تشریح این مساله گفت: «با اتمام موجودی داروی مدنظر و کسری بودجه، تهیه و توزیع دارو به علت افزایش قیمت مواد اولیه، با مشکل مواجه میشد بنابراین تقاضای مکرر کارشناسان حوزه دارو این بود که قیمتها اصلاح شود تا تولیدکننده توان تولید داشته باشد و صنعت داروسازی را زنده و در گردش نگاه دارد. پس هدف، اصلاح و حقیقیکردن قیمتهاست نه افزایش آن، که این مساله هم به نفع مردم و هم صنعت داروسازی است.» به گفته یکی دیگر از کارشناسان حوزه دارو، کمینه افزایش قیمت دارو تا ۵۰درصد بوده است اما برخی داروها تا 70،60درصد و برخی دیگر بالغ بر ۱۰۰درصد رشد قیمت داشتهاند که این روند ادامهدار هم خواهد بود زیرا برای برخی کارخانهها افزایش قیمت طی مراحل اداری و رسمی اعمال شده و شرکتهای دیگر نیز در آینده نزدیک این مسیر را پشت سر خواهند گذاشت. طبق گفته احمدی، کمبود دارو حتی در کشورهای توسعهیافته هم یک امر عادی است چون اغلب به صورت مقطعی پیش میآید و جای نگرانی نیست. این در حالی است که افزایش قیمت برخی داروها باعث ایجاد شوک در مردم شده و از هر ۱۰ نفر که وارد داروخانه میشوند، ۳ نفر دارو را دریافت نمیکنند.
تولیدکنندگان قادر به تولید دارو نیستند
محمد عبدهزاده، رییس هیاتمدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در این رابطه گفت: ریشه همه این مشکلات در اقتصاد کلان کشور و کسری بودجه است که در بحث دارو و درمان مشاهده میشود. وقتی وزارت بهداشت دچار کسری بودجه میشود اینطور فکر میکند که نباید قیمت دارو را مطابق تورم اصلاح کند ولی آیا تورمی که بر بازار دارو وجود دارد، تابع بودجه وزارت بهداشت و بیمههاست؟ وقتی بیمهها اعتبار و منابع را ندارند، نمیتوانند هزینهها را به موقع پرداخت کنند.
وی افزود: از طرفی درآمدهای ارزی کشور به دلیل تحریمها و کمبود ارز، تغییر چندانی ندارد و در نتیجه به صنعت و تولیدکننده فشار وارد میشود. دولت در اقتصاد کلان باید هزینههای اداری و ردیفهای بودجه را سبکتر کند اما این موضوع هم مشاهده نمیشود که هزینههای دولت کم شود. از طرفی درآمد هم افزایش پیدا نمیکند و در عین حال، تعرفههای پزشکی و دارویی هم اصلاح نمیشود. صنعت داروسازی تمایلی ندارد که قیمت دارو افزایش پیدا کند ولی وقتی زنجیره دارو رها شده و تحت تاثیر تورم است، کنترل آخر زنجیره، نتیجهای جز واردات داروهای فوریتی نخواهد داشت که عمدتا از کشورهای آسیایی وارد میشوند و در سالهای اخیر با «ریکال داروها» یا بازگرداندن دارو از سطح عرضه، مواجه بودیم. اگر بودجه واقعی نباشد و تعرفهها اصلاح نشوند، دولت بار بدهی خود را تقسیم کرده و بخشی را بر دوش صنعت و پخش و داروخانهها میاندازد و بخشی بر دوش کادر درمان است.
رییس هیاتمدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران گفت: آیا تاوان کسری بودجه و تورم را باید مردم پرداخت کنند؟ باید توجه کنیم که صنعت داروسازی و کادر درمان بخشی از مردم هستند. به طور مثال تولیدکنندگان داروهای نیمه جامد میگویند اصلاح قیمت انجام نشده یا اگر شده در حد ۴ تا ۵درصد است. قیمت تیوپ با بستهبندی حدود ۱۵هزار و ۷۰۰تومان است و به طور مثال قیمت یک کرم را ۱۰هزار و ۵۰۰تومان اعلام میکنند. همین وضعیت در مورد آمپول و شیاف هم وجود دارد و در واقع قیمت بستهبندی و جانبی خیلی بیشتر از ماده موثره میشود. نتیجه این است که شرکتها هرچه را دارند، تولید کرده و پس از اتمام ماده موثره و بستهبندی، دیگر تولید انجام نمیدهند.
رییس هیاتمدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی گفت: آیا تاوان کسری بودجه و تورم را باید مردم پرداخت کنند؟ صنعت داروسازی تمایلی ندارد که قیمت دارو افزایش پیدا کند اما زنجیره دارو رها شده و تحت تاثیر تورم است. قیمت داروهای بیماران خاص و صعبالعلاج مربوط به سال۱۴۰۱ است؛ از سال۱۴۰۱ تاکنون چقدر تورم در کشور داشتیم؟ شرکتهای تولیدکننده دارو از جایی به بعد قادر به ادامه دادن نیستند و هزینههای جاری آنها براساس قیمت روز کشور است.
افزایش قیمت دارو بدون هماهنگی با بیمهها انجام شد
ماجرای دیگر در زمینه افزایش قیمت دارو، پوشش بیمهای است یعنی افزایش قیمت علاوه بر اینکه باید با هماهنگی بیمهها انجام شود، باید در حدی باشد که بیمهها با توجه به منابعی که در اختیار دارند، بتوانند آن را پوشش بدهند تا در نهایت فشاری به بیماران وارد نشده و بیمار مجبور به پرداختی بیشتر از جیب نشود. این در حالی است که اکنون به گفته کارشناسان پرداختی از جیب بیمار در حوزه سلامت بیش از ۵۰درصد است. طبق گزارشها افزایش قیمت دارو توسط سازمان غذا و دارو انجام میشود و براساس سرجمع تعرفههای امسال، میانگین قیمت دارو نباید بیش از ۲۰درصد افزایش داشته باشد ولی افزایشی که انجام شده به مراتب بیشتر از ۲۰درصد است. سازمان غذا و دارو برای حمایت از تولیدکننده یا کمبود کسریهای دارو این اقدام را انجام داده است.
از طرفی افزایش قیمت دارو توسط سازمان غذا و دارو بدون هماهنگی با سازمانهای بیمهگر پایه انجام شد و در نتیجه قیمتها در سامانههای بیمهها بهروزرسانی نشده بود. به هر حال این افزایش قیمت باید از قبل با بیمهها هماهنگ میشد تا بیماران مابهالتفاوت بیشتری از جیب پرداخت نکنند. این موضوع باعث افزایش پرداختی از جیب بیماران برای مدت کوتاهی شد. افزایش قیمت دارو توسط سازمان غذا و دارو بدون هماهنگی با سازمانهای بیمهگر پایه انجام شد و در نتیجه قیمتها در سامانههای بیمهها بهروزرسانی نشده بود. پس از اطلاع سازمانهای بیمهگر از افزایش قیمتها، تا حد امکان قیمت داروها در سامانههای بیمه اصلاح شد و همچنان برای اصلاح قیمت برخی داروها در انتظار تصمیم شورایعالی بیمه سلامت هستیم تا قیمت پایه این موارد مشخص شود.
افزایش قیمت برخی داروها باعث شوک شد
هادی احمدی، عضو هیاتمدیره انجمن داروسازان ایران درباره افزایش قیمت دارو گفت: افزایش قیمت برخی داروها باعث ایجاد شوک در مردم شده و از هر ۱۰نفر که وارد داروخانه میشوند، سه نفر دارو را دریافت نمیکنند. چرا باید چنین اتفاقی رخ بدهد که مردم از دریافت دارو امتناع کرده یا پول خرید دارو را نداشته باشند؟ بیماران وقتی به داروخانه برای گرفتن دارو مراجعه میکنند، میگویند چرا قیمتها اینقدر افزایش داشته است؟
وی افزود: چرا نباید سایت تیتک سازمان غذا و دارو به سایت بیمهها متصل باشد و چرا این ناهماهنگی ایجاد شده است؟ این مشکلات باعث شده که پرداختی از جیب بیمار در حوزه سرپایی افزایش یابد و به طور متوسط به بیش از ۵۰درصد رسیده است. این موضوع به ضرر نظام سلامت و مردم است. در برنامههای چهارم، پنجم و ششم توسعه تاکید شده که پرداختی از جیب بیمار باید به ۲۰درصد برسد اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است.
هشدار نسبت به بحران دارویی در اسفند
محمد جمالیان، نماینده مجلس با اشاره به بحران دارویی در اسفند گفت: متاسفانه تامین اجتماعی به دلیل مطالبات معوقهای که از دولت دارد و هنوز محقق نشده قادر به پرداخت بدهیهای خود نبوده و در این رابطه در نشست سران قوا مقرر شد به تامین اجتماعی برای پرداخت مطالبات به ویژه در حوزه دارو که اهمیت زیادی برای همه دارد، کمک شود تا داروخانهها بتوانند بدهیشان را به شرکتهای دارویی پرداخت و شرکتهای دارویی با تامین ارز نسبت به واردات دارو و مواد اولیه اقدام کنند.
وی افزود: زمانی که این کمکها به تامین اجتماعی تخصیص یافت، مطالبات دارویی دانشگاههای دولتی پرداخت شد اما داروخانهها و آزمایشگاههای خصوصی که بخش زیادی از خدمات سلامت را انجام میدهند نادیده گرفته شدند و اقتصادشان در معرض خطر است؛ در واقع بخش اول مبلغ مصوبه سران قوا برای مطالبات دارویی دانشگاهها تخصیص داده شد و بخشی از آن نیز در مرحله دوم بابت پرداخت مطالبات پرسنلی تخصیص مییابد.
این نماینده با عنوان این مطلب که بسیاری از چکهای داروخانههای خصوصی برگشت خورده و آزمایشگاههای خصوصی نیز با مشکلاتی در تامین کیت مواجه هستند، یادآور شد: وضعیت داروخانههای بخشخصوصی بحرانی است زیرا از تیرماه تاکنون دریافتی از سازمان تامین اجتماعی نداشتهاند و سهم ارزشان را دریافت نکردند و عدم پرداخت مطالبات باعث شده که نتوانند چکهای خرید خود را به شرکتها پرداخت کنند و این موضوع واردات داروها را تحت تاثیر قرار داده است. اگر این وضعیت تداوم یابد، بحران دارویی جدی در اسفندماه خواهیم داشت. امیدواریم این مشکلات تا هفته آینده حل و مطالبات بخشخصوصی پرداخت شود.
گفتنی است وقتی قیمت تمامشده تولید دارو افزایش پیدا میکند، اگر نرخ فروش افزایش نداشته باشد، تولیدکننده هم توان تولید نخواهد داشت. افزایش قیمت دارو به اقتصاد کشور برمیگردد که دچار تورم و افزایش شدید نرخ ارز یا کاهش ارزش ریال شده و همین تورم باعث افزایش قیمت دارو میشود. در این میان بیماران بیشترین ضرر را خواهند کرد و این در حالی است که سازمانهای بیمهگر پایه نیز با ناترازی منابع و مصارف مواجه هستند و اگر بیمهها نتوانند در حد منابع خود، هزینهها را پوشش بدهند، پرداختی از جیب بیمار بیشتر میشود. پازلی که تنها راهحل آن، مصرف منطقی دارو و کاهش تقاضای القایی، تقویت بیمههای پایه و افزایش سهم سلامت از تولید ناخالص ملی است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد