31 - 05 - 2023
کشت خربزه در جوار موزه!
نادر نینوایی- در یکی، دو سال گذشته موزه هنرهای معاصر تهران با حواشی زیادی همراه بوده است. از اجرای نمایشی غیراصولی بر فراز اثر هنری «ماده و فکر» ساخته هنرمند ژاپنی تا پرسه حشرات در تابلوهای گرانقیمت به نمایشدرآمده در این موزه همه و همه گواه نحوه فعالیت و مدیریت پرحاشیه موزه هنرهای معاصر در سالهای اخیر بوده است. آنچه که اخیرا در خصوص موزه هنرهای معاصر تهران حاشیهساز شده کشت پیاز، گوجه، کدو و خربزه در باغچه قرارگرفته در جوار بنای موزه است. خطر احتمال نشت آب به بنا و خدشهدار شدن اصالت حریم موزه از جمله نقدهایی است که به این اقدام وارد بوده و باعث شده در شبکههای اجتماعی واکنشهای زیادی به نحوه مدیریت موزه هنرهای معاصر وارد شود.
اهمیت بنای موزه هنرهای معاصر
کامران دیبا معمار برجسته معاصر با کمک همکارانش کار طراحی معماری موزه هنرهای معاصر را با نگاه به فرهنگ ایرانی به انجام رسانده است. در ساخت بنای این موزه دقت نظر بالایی وجود داشته و برخی برآوردها حاکی از آن است که بیش از ۷/۲ میلیون دلار تنها برای ساختمان بنا هزینه شده است. کار ساخت این موزه فاخر در سال۱۳۵۶ در زمینی به وسعت ۵ هزار مترمربع به اتمام رسید. این موزه در آن زمان آنقدر دارای اهمیت بود که رییس وقت موزه گوگنهایم و رییس وقت موزه اشتدلیک آمستردام هم در آیین گشایش آن حضور یافتند.
مهدی درخواه کارشناس ارشد معماری و مدیر سابق خانهموزه اخوانثالث در پاسخ به این پرسش که اهمیت بنای موزه هنرهای معاصر به چه سبب است به «جهانصنعت» گفت: به دلیل مجاورت موزه هنرهای معاصر با پارک لاله نباید ارتفاع بنا از حد مشخصی بیشتر میشد. به همین دلیل کامران دیبا که معمار این بنا بوده است ساختمان موزه را در سطحی پایینتر از زمین بنا نهاد و با نورپردازیای که انجام داد به آن جلوهای خاص بخشید. بنابراین در طراحی بنای موزه هنرهای معاصر یک حرکت خیلی نرم به سمت زمین وجود دارد و بعد هم با یک حرکت نرم بدون آنکه بازدیدکننده از هیچ پلهای عبور کند وارد فضای بالایی موزه میشود. همچنین در بنای موزه هنرهای معاصر از معماری بادگیرهای یزد نیز الهام گرفته شده و بنا در طول روز نور کافی و ملایمی را به داخل انتقال میدهد.
وی ضمن اشاره به دیگر شاخصهای ویژه بنای موزه هنرهای معاصر گفت: در معماری به کار رفته در موزه هنرهای معاصر از یک سبک معماری موسوم به «صفه» استفاده شده است. این سبک معماری در گذشته در شهر زواره به کار میرفته است. معماری صفه در واقع گنبدی است که یک بخشی از قاعده پایین آن را میبرند و بحث تبادل حرارتی و تامین نور در ساختمان در این سبک از معماری به شکل بهینهای فراهم میشود. در نهایت به نظر من معماری موزه هنرهای معاصر ترکیبی از معماری بادگیر و صفه است. به هر روی معماری موزه هنرهای معاصر یک معماری تلفیقی و واجد ارزش است که با تلفیق معماری ایرانی و غربی ساخته شده است. توجه داشته باشید که معماری موزه هنرهای معاصر بسیار شاخص بوده و بسیار هم واجد ارزش است.
نقدهای وارده به اقدام اخیر
در خصوص کشت خربزه، گوجه و کدو در فضای سبز موزه هنرهای معاصر نقدهای زیادی مطرح شده است.
کارشناس ارشد معماری و مدیر سابق خانهموزه اخوانثالث در پاسخ به این پرسش که کشت خربزه و کدو در فضای سبز موزه هنرهای معاصر چه آسیبهایی برای موزه و بنای آن در پی دارد به «جهانصنعت» گفت: زمانی که یک موزه طراحی میشود باید حتی در مرور زمان هم اصالت طراحی بنای موزه حفظ شود. به عنوان مثال در مورد موزه فرش هفت حوض در حیاط موزه وجود دارد که این هفت حوض نماد هفت شهر عشق بودهاند و طراح از آنها استفاده کرده است. در واقع این عدد هفت از آن جهت استفاده شده که معمار قصد داشته به هفت شهر عشق اشاره کند و یادآور شود کسی که قصد دارد هفت شهر عشق را تجربه کند باید در هفت حوض وضو گرفته و بعد به نماز بایستد. در حال حاضر این حوضها در موزه فرش تبدیل به باغچه شدهاند و اشکالی که ایجاد شده این است که مقصودی که طراح از طراحیاش داشته انتقال نمییابد و اصالت اثر خدشهدار میشود. به نظرم چنین اقداماتی بازدیدکننده را از اصالت طراحی و اثر دور میکند. در واقع با این اقدامات ذهنیتی که طراح بنا قصد داشته در مخاطب ایجاد کند خدشهدار میشود.
درخواه افزود: پیش از آنکه هر دخل و تصرفی در فضای سبز موزه یا خانهموزهها انجام شود باید بررسی کرد که طراح بنا از ایجاد آن فضای سبز چه منظور و هدفی داشته است. به عنوان مثال اگر در فضای سبز بنای یک موزه از سرو استفاده شود ممکن است طراح با استفاده از آن قصد داشته مفاهیمی نظیر آزادی را منتقل کند. طبیعتا اگر بدون توجه به اصالت اثر و نیز هدف طراح اقدام به جایگزینی سرو با هر درخت دیگری شود بنا را از اصالت آن دور میکند. در مورد موزهها همواره اقدامات انجامشده باید به اصالت اثر و برنامه و هدفی که طراح داشته نزدیک باشد.
این کارشناس ارشد معماری که سابقه مدیریت موزه را هم در کارنامه دارد، افزود: کشت جالیز و کدو با فضای موزهای سنخیتی ندارد. به نظرم در خصوص موزه هنرهای معاصر نیز میبایست اول بررسی و مشخص میشد که طراح موزه یا طراح فضای سبز آن چه ایدهای داشتهاند و همان هدف و مقصود اولیه بازپیرایی میشد. توجه داشته باشید که اصالت بنا و موزه نباید در طول زمان آسیب ببیند و یا تغییر کند بلکه باید یک اثر معماری با همان اصالت اولیهاش به نسلهای بعدی نیز منتقل شود.
درخواه در خاتمه خاطرنشان کرد: «در زمینه کاشت گیاهان در باغچه موزهها باید به حجم نیاز گیاه به آب توجه کرد. به هر روی خطر نشت آب از باغچه را باید در نظر گرفت و باتوجه به اینکه معماری بنای موزه هنرهای معاصر نیز بیشتر به سمت زیر زمین است باید در نظر داشت که تجمع آب در طول زمان میتواند برای بنای موزه آسیبزا باشد. بهتر است در جوار موزهها از گیاهانی استفاده شود که نیازهای آبی کمتری داشته باشند. توجه داشته باشید که محوطه مربوط به چمن هم با فاصله مشخص از موزه قرار گرفته و حریم موزه در خصوص آن رعایت شده است.»
باتوجه به اهمیت و جایگاه موزه هنرهای معاصر انتظار میرود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که این موزه تحت مالکیت آن اداره میشود نگاه دقیقتری به نحوه مدیریت این موزه داشته باشد و مانع شکلگیری دوباره حواشی از این دست شود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد