کاهش دامنه نوسان راه چاره است؟

تجارت‌نیوز- بیش از سه ماه است که بازار سهام در مسیر نزولی حرکت می‌کند و سهامداران را در زیان فرو برده است. تداوم این مسیر نزولی، طی روزهای اخیر زمزمه‌های کاهش دامنه نوسان را مطرح کرد. اگرچه این شایعه از سوی سازمان بورس تکذیب شده، اما این سوال همواره مطرح است که آیا این روش، بازار و سهامداران را از ریسک و زیان نجات می‌دهد؟ بازار سهام از نیمه اردیبهشت‌ماه، روند اصلاحی تندوتیزی را استارت زد. به طوری که تنها در چهار روز معاملاتی ابتدای این روند، ۳۳۶ هزار واحد معادل ۲۰/۱۳ درصد از ارتفاع شاخص کل بورس کاسته شد. شرایط حتی در نماگر هم‌وزن بازار که نماینده گویاتری از وضعیت سهام متوسط و کوچک است، بدتر بود. این نماگر طی مدت‌زمان یادشده، ۹۵/۱۵ درصد سقوط آزاد را تجربه کرد. از این رو طی تنها ۴ روز معاملاتی، ۱۳۹ هزار واحد از ارتفاع نماگر هم‌وزن تالار شیشه‌ای کاسته شد. ادامه‌دار شدن این روند طی سه ماه و نیم گذشته، اهالی بازار را نسبت به ریسک‌های پیش رو نگران کرده است. از همین رو طی روزهای اخیر زمزمه‌های کاهش دامنه نوسان در میان اهالی بازار سهام قوت گرفت.
این موضوع با واکنش کارشناسان و سازمان بورس و اوراق بهادار همراه بود و امیرمهدی صبائی سخنگوی سازمان بورس در توئیتی اعلام کرد: «پیرو شایعات مطرح‌شده در فضای مجازی به اطلاع سهامداران محترم می‌‌رساند، هیچ‌گونه برنامه‌ای برای کاهش دامنه نوسان وجود ندارد.» اگرچه کاهش دامنه نوسان در مقطع فعلی از سوی سازمان بورس رد و تکذیب شده، اما با این حال، این گزینه همواره در شرایط نزول ادامه‌دار بورس مطرح می‌شود. بر همین اساس سوال مهم آن است که آیا اصولا کاهش دامنه نوسان باعث کنترل روند نزولی خواهد شد؟ سوال دیگر این است که نه کاهش، بلکه حذف دامنه نوسان موجب تخلیه موج فروش خواهد شد؟ نظارت و کنترل نوسانات زیاد در بازار، یکی از وظایف نهاد ناظر بازار سرمایه است تا از ایجاد موج‌های غیرعادی و غیرواقعی جلوگیری شود. برخی بر این باورند که در کنار مزیت‌هایی مانند شفاف بودن و نقدشوندگی بالا، یکی از مزیت‌های بازار سهام نوسان کنترل‌شده آن است.
در مقابل برخی از کارشناسان عقیده دارند نبود دامنه نوسان در بازارهایی مثل رمزارزها یا خودرو، باعث پویایی مجدد آنها در مدت‌زمان کوتاهی خواهد شد.
تجربه گذشته از کاهش دامنه نوسان
تغییر دامنه نوسان اقدامی از سوی نهاد ناظر بازار، یعنی سازمان بورس و اوراق بهادار بود که برای حمایت از سهامداران و توقف روند خروج سرمایه حقیقی‌ها از بازار انجام شد. در جریان ریزش سال ۹۹، شورای عالی بورس در راستای تعادل‌بخشی به بازار سهام، تصمیم به کاهش دامنه نوسان در سمت منفی آن گرفت. به این ترتیب از ۲۵ بهمن ۹۹، دامنه نوسان بازار سهام از منفی و مثبت پنج درصد به منفی دو تا مثبت ۶ درصد تغییر کرد. تاریخچه تغییر دامنه نوسان بازار سهام در نمودار شاخص کل آورده شده است. همان‌گونه که مشخص است، واکنش بازار به تغییر دامنه نوسان به شدت منفی بوده است. به این شکل که پس از ۲۵ بهمن‌ سال ۹۹، شاخص کل طی مدت سه هفته، تنها دو روز را با کندل سبز به پایان رساند. پس از آن در یکم اردیبهشت‌ماه افزایش یک درصدی دامنه نوسان در سوی منفی، سرعت اصلاح بیشتر شد و حتی کف تازه‌ای برای شاخص کل به ثبت رسید.