کاهش تلاطم بازار با حذف دامنه نوسان

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در تازه‌ترین صحبت‌های خود به حذف تدریجی دامنه نوسان اشاره کرده است؛ موضوعی که طی چند سال اخیر از کلیدی‌ترین محورهای مورد بحث بازار سرمایه به شمار آمده و به نظر می‌رسد اکنون با کارشناسی‌های انجام شده به تصمیم‌گیری نهایی در این زمینه نزدیک شده است. مجید عشقی تصریح کرده است که اگر قرار بر حذف یا افزایش یکباره دامنه نوسان باشد، نوسان و تلاطم بازار بیشتر می‌شود و این تلاطمات در بازار، دیگر به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست. بنابراین سیاست ما باز شدن دامنه نوسان به طور تدریجی است که باید با زمان‌بندی خاص و مدونی انجام شود که البته اقدامی زمانبر است؛ ضروری است این اتفاق ابتدا از شرکت‌هایی انجام شود که از ثبات بیشتری برخوردارند و در بازار، بازیگران بزرگی دارند. عشقی توضیح داده بود که دامنه نوسان چند بعد متفاوت دارد و یکی از مشکلاتی که امروز با آن مواجه هستیم بحث قیمت‌گذاری دستوری است که حذف محدودیت‌ها در دامنه نوسان را نیز با مشکل مواجه می‌کند. تغییرات شدید و ناگهانی بورس، قانونگذاران بازار سهام را به جست‌وجو برای پیدا کردن راه‌حل‌هایی به منظور کنترل نوسان‌های شدید واداشته تا بتوانند مانع از بروز خطرات احتمالی شوند. براین اساس، دو راه کلی ایجاد دامنه نوسان و توقف معاملات، برای کنترل این مشکل در دنیا وجود دارد. بازار سرمایه ایران تاکنون از روش نخست یعنی تعیین دامنه نوسان استفاده کرده است؛ در این روش، سفارش‌های خرید و فروشی که در خارج از این محدوده قرار گیرند، ثبت نمی‌شوند و بنابراین، قیمت تنها در محدوده خاصی تغییر می‌کند و نوسان روزانه آن قابل کنترل خواهد بود.
سابقه دامنه نوسان در بورس تهران
بورس تهران از اوایل دهه ۱۳۸۰ تاکنون، شکل‌های مختلفی از دامنه نوسان را تجربه کرده، به طوری که در برخی دوره‌های زمانی، دامنه نوسان متقارن و در برخی دوره‌ها، به‌صورت نامتقارن تعیین شده است؛ همچنین به‌ دنبال برخی تغییرات بازار سهام، دامنه نوسان کاهش یافته و به ‌دنبال برخی تغییرات تصمیم‌ به افزایش دامنه نوسان گرفته شد. از سال گذشته تاکنون نیز، دامنه نوسان شاهد تغییرات و اظهارنظرهای متفاوتی از تغییر در میزان دامنه نوسان تا حذف دامنه نوسان توسط مسوولان و نیز کارشناسان بازارسرمایه بوده است؛ به طوری که در بهمن سال ۱۳۹۹، شورای عالی بورس دامنه نوسان را از منفی ۵ تا مثبت ۵ درصد به منفی ۲ تا مثبت ۶ درصد تغییر داد. در ادامه این موضوع، محمدعلی دهقان دهنوی رییس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار، در بهمن ۱۳۹۹ با اعلام این که به‌ نظر می‌رسد عمر دامنه نوسان در بورس تهران کوتاه باشد، لزوم حذف دامنه نوسان را در آینده نزدیک مطرح کرد و آن را به ‌عنوان یکی از چشم‌اندازهای سازمان بورس دانست.
اولویت با شرکت‌های دارای سهام شناور آزادتر
در همین راستا، یک کارشناس ارشد بازارسرمایه به خبرنگار «سنا» گفت: حذف دامنه نوسان در صورت اجرا می‌تواند از تلاطم بازار بکاهد، زیرا یکی از عوامل اصلی که اکنون مانع ورود بسیاری از اشخاص علاقمند به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه شده، وجود محدودیت‌های متعددی است که در دامنه نوسان قیمت وجود دارد.
فردین آقابزرگی، افزود: رفع محدودیت دامنه نوسان قیمت می‌تواند برای شرکت‌ها نویدبخش و متفاوت باشد، اما بهتر است در ابتدا این طرح روی شرکت‌هایی که سهام شناور آزادتری دارند اجرا شود، زیرا این امر علاوه بر آنکه شرکت‌های کوچک‌تر را آماده پذیرش چنین شرایطی می‌کند سبب کاهش زیان‌های احتمالی آنان نیز می‌شود.
وی تصریح کرد: در فرآیند اجرایی کردن افزایش دامنه نوسان نمی‌توان عجله کرد، اما باید گفت تصمیماتی که به تازگی در این خصوص گرفته شده اگر به درستی اجرا شود، می‌تواند سبب توسعه و تعالی بازار سرمایه شود و اعتماد از دست رفته را تا حدودی بازگرداند.
سدی در برابر رشد هیجانات کاذب
نوید قدوسی، دیگر کارشناس بازار سرمایه نیز پیشتر در خصوص لزوم دامنه نوسان گفته بود: برای بهبود روند معاملات بورس باید به سمت افزایش دامنه نوسان و در نهایت حذف کامل آن حرکت کرد، زیرا روندهای هیجانی مثبت و منفی با وجود دامنه نوسان و تشکیل صف خرید و فروش باعث تشدید و افزایش هیجان در بازار می‌شود و زمینه انحراف بیشتر معاملات را در بازار فراهم می‌کند.
وی تصریح کرد: زمانی که سهمی در بازار دارای صف خرید می‌شود و قیمت آن به صورت مداوم افزایش پیدا می‌کند برخی خریداران آن سهم هیچ اعتقادی به ارزندگی آن سهام ندارند، اما تحت تاثیر وجود صف خرید در بازار علاقه به خرید این سهم پیدا می‌کنند.
قدوسی افزود: اگر دامنه نوسان وجود نداشته باشد، بازار براساس ارزندگی سهام تصمیم به معامله می‌گیرد و این موضوع عاملی برای جلوگیری از شکل‌گیری هیجانات کاذب در بازار می‌شود و نمادهایی که به اشتباه، افزایش یا کاهش قیمت را در بازار تجربه می‌کنند کمتر خواهد شد؛ بنابراین نخستین پیشنهاد برای این بازار اتخاذ تصمیماتی جدید برای افزایش و در نهایت کاهش دامنه نوسان است.
قدرت تحلیل‌محوری به دنبال بازشدن دامنه نوسان
امیرحمزه مالمیر، مدیرعامل شرکت سبدگردان سرآمد بازار نیز با اشاره به تاثیر باز شدن دامنه نوسان بر بازار به سنا گفت: اگر این موضوع رخ دهد، نیاز به تحلیل در بازار سرمایه را به عنوان یک اصل اساسی پررنگ خواهد کرد. به بیانی دیگر، از آنجا که قیمت و دامنه نوسان باز است، لازم است ارزش ذاتی سهم استخراج شود، زیرا قیمت سهم به نحوی نوسان خواهد کرد که ممکن است سود یا زیان‌های هنگفتی را متوجه سرمایه‌گذاران کند. وی تاکید کرد: به دنبال اجرایی شدن حذف دامنه نوسان، شرکت‌های سبدگردان و صندوق‌ها به عنوان نهادهای مالی که از کارشناسان مالی خبره برخوردار هستند، بیش از پیش اهمیت می‌یابند.